Մշակութային եւ Այլազան

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Զահլէէն Պէյրութ փոխադրուած «Լիբանանեան ուժեր»-ու միլիսներու դիմաւորում Պէյրութի մէջ 1981 յունիսի կէսերուն կացութիւնը աստիճանաբար սկսաւ հանդարտիլ: Պետական, ապահովութեան եւ քաղաքական պատասխանատու շրջանակներու նախաձեռնութեամբ ու անոնց միջեւ շփումներ տեղի ունեցան մայրաքաղաքի սահմանագիծը կտրող կարգ մը անցքերու վերաբացման առաջադրութեամբ: Այս ուղղութեամբ, գործնական առաջին քայլերը առնուեցան, երբ Պուլվար Քամիլ Շամուն-Կալըրի Սըմաան-Շիահ գիծին վրայ իրենց դիրքերը վերագրաւեցին լիբանանեան բանակի ու արաբական զսպիչ...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Պէյրութի սահմանագիծին վրայ բախումները եւ մայրաքաղաքի երկու շրջաններուն միջեւ ռմբակոծումները 1982-ի մայիսի 18-էն ետք մեղմացան: Մինչ, միւս կողմէ, իսրայէլեան օդուժը երկար թռիչքներ կ՛ընէր Պէյրութի շրջակայ պաղեստինեան գաղթակայաններուն վերեւ եւ կը դիմաւորուէր հակաօդային զէնքերու առատ կրակոցներով: Իսրայէլեան օդանաւերը սկիզբը թռիչքները կը կատարէին առաւօտուն եւ հակաօդային թնդանօթներու պայթումները կ՛արթնցնէին արեւմտեան Պէյրութի բնակիչները: Այնուհետեւ թռիչքները տեղի կ՛ունենային մայրամուտին: Արդարեւ, մութին հակաօդային...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Սաննինի բարձունքները Լիբանանի մէջ 1981 ապրիլի սկիզբը բռնկած կռիւները, յատկապէս` Պէյրութի, Զահլէի եւ Հարաւի մէջ, ապրիլի վերջաւորութեան մեղմացան: Պէյրութի եւ Զահլէի մէջ ապահովական կացութիւնը զգալիօրէն բարելաւուեցաւ, ինչպէս նաեւ ապահովութեան ամրապնդման համար աշխատանքներ տարուեցան: Հակամարտ կողմերու ուժերու յարաբերակցութիւնը, 1981 ապրիլի տուեալներով, հետեւեալ պատկերը կը ներկայացնէր: ա) Արաբական զսպիչ ուժերը կ՛ընդգրկէին սուրիացի 25 հազար զինուորներ: Անոնք օժտուած էին հրասայլերով, հրետանիով,...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ - Օրհասական Կացութիւն Զահլէի Մէջ «Լիբանանեան ուժեր»-ու միլիսներ Զահլէի մէջ Զահլէի եւ Պէյրութի մէջ 2 ապրիլ 1981-ին ծայր առած ծանրակշիռ բախումները եւ բուռն ռմբակոծումները յաջորդող օրերուն շարունակուեցան ամենասաստիկ կերպով: Զահլէի անդամալոյծ ու մեկուսացած վիճակին հետեւանքով, սննդանիւթի եւ առօրեայ կարիքներու տագնապը իր գագաթնակէտին հասաւ: Պէյրութի մէջ, սահմանագիծին վրայ արձակազինութիւնը կը շարունակուէր առանց ընդհատումի: Թանգարանի գիծը կը մնար փակ ու...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ «Լիբանանեան ուժեր»-ու միլիսներ Զահլէի մէջ Լիբանանի քաղաքական իրավիճակը եւ յատկապէս հարաւի մէջ լարուածութիւնը նոր մագլցում արձանագրեցին 1981-ի յունուարի վերջաւորութեան: Արդարեւ, իսրայէլեան օդանաւեր յունուար 29-ին անխնայ ռմբակոծեցին Սայտան, Սուրը, Նապաթիէն եւ Պոֆոր դղեակի շրջանները, խլելով բազմաթիւ զոհեր եւ վիրաւորներ: Փետրուար 22-էն 23 լուսցող գիշերուան ընթացքին հարաւը անգամ մը եւս թատերաբեմ դարձաւ իսրայէլեան յարձակումի մը: Կէս գիշերէն կարճ ատեն մը...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Արեւելեան շրջաններուն մէջ 1980-ի ամրան սկիզբը բախումները յաճախակի դարձած էին փաղանգաւոր եւ ազատական միլիսներուն միջեւ: Միւս կողմէ, Վերին Մեթնի Պասքինթա եւ Զաարուր շրջաններուն մէջ բախումներ տեղի կ՛ունենային փաղանգաւոր եւ ղովմի զինեալներուն միջեւ: Իսկ Պաթրունի եւ Ժիպէյլի լեռնային շրջաններուն մէջ, գլխաւորաբար` Նիհա-Տէյր Պալլա-Տումա-Պըժժէ-Մայֆուզ-Մեթրիթ-Շաննաթա գիծերուն եւ Քանաթի ու Հարտինի բարձունքներուն վրայ մարտերը իրարու հակադրած էին փաղանգաւոր եւ մարատա ուժերը: Լեռնային...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ - Հարաւը` Տաք Ռազմադաշտ Լիբանանեան հակամարտ կողմերու եւ տարբեր կազմակերպութիւններու միջեւ ընդհատ բախումները` Պէյրութի արեւելեան թէ արեւմտեան շրջաններուն եւ երկրի տարբեր վայրերու մէջ կը շարունակուէին: Միւս կողմէ, Պէյրութի եւ այլ շրջաններու կարգ մը դիրքերէ արաբական զսպիչ ուժերու հեռացման որոշում առնուեցաւ: Նաեւ` լիբանանեան կառավարութիւնը 1980 փետրուարին որոշեց երկրին ապահովութիւնը բանակին վստահիլ: Սակայն, քաղաքական հակադիր կեցուածքներու եւ վերապահութեանց բերումով` բանակին...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Համակարգիչ խառն մարմինին շրջագայութիւնը հայկական թաղերէն ներս Պուրճ Համուտի եւ ընդհանուր առմամբ արեւելեան շրջաններու հայութեան դէմ 1979 սեպտեմբերին կատարուած յարձակումներէն եւ ոտնձգութիւններէն ետք, մինչ զինադուլը կ՛ամրապնդուէր եւ համակարգիչ խառն մարմինը կը հսկէր անդորրութեան եւ ապահովութեան ամրապնդման, միւս կողմէ շփումներն ու հայութեան զօրակցութեան արտայայտութիւնները կը շարունակուէին: Շաբաթ, 15 սեպտեմբերին Անթիլիասի կաթողիկոսարան այցելեց հայ կաթողիկէ համայնքի Հմայեակ Պետրոս Ժէ. Կէտիկեան...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Խորէն Ա. եւ Գարեգին Բ. վեհափառներ կը դիմաւորեն Փիեռ Ժըմայէլն ու Քամիլ Շամունը Արեւելեան շրջաններու հայութեան դէմ 1979 սեպտեմբեր 10-ին շղթայազերծուած զինուորական գործողութիւնները շարունակուեցան երեք օր անընդհատ: Չորեքշաբթի, սեպտեմբեր 12-ի երեկոյեան, բարձր մակարդակի վրայ կատարուած շփումները յանգեցան զինադուլի առաջին լուրջ համաձայնութեան, որմէ ետք, յաջորդ օր համակարգիչ խառն մարմինը սկսաւ զինեալ երեւոյթներու եւ պատնէշներու վերացման աշխատանքներուն: Սակայն հայկական դիրքերուն...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Րաֆֆի Պալեան Եանքօ Կէրէքմէզեան Արեւելեան շրջաններուն մէջ հակահայ գրգռութիւնները իրենց գագաթնակէտին հասան 1979 սեպտեմբերին: Պուրճ Համուտի մէջ ծայր առած անախորժ միջադէպերը տարածուեցան եւ յանգեցան զինեալ բախումներու, առեւանգումներու, ռմբահարումներու, անմարդկային արարքներու եւ սպանութիւններու: Հինգշաբթի, 6 սեպտեմբեր 1979-էն սկսեալ, բախտախաղի վայրեր փակելու թէ նմանօրինակ երեւութական այլ պատրուակներով` զինեալ տարրեր գրգռութիւններ, միջամտութիւններ եւ ոտնձգութիւններ կատարեցին հայահոծ թաղերէն ներս: Պուրճ Համուտ թատերաբեմ...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ - Իսրայէլեան Յարձակումներ Հարաւի Վրայ Գէորգ Թէքէեան Ստեփան Մարգարեան Արագածի շրջանին մէջ 1979 մայիս 7-ի, 8-ի եւ 9-ի բախումներէն ետք հաստատուած զինադուլը ամրապնդելու նպատակով շփումները շարունակուեցան. կողմերը յանձնառու մնացին առնուած որոշումին, ինչ որ առիթ ստեղծեց Պուրճ Համուտի եւ յատկապէս Արագածի շրջանին մէջ կեանքի բնականոն պայմաններու վերահաստատման: Արագածի շրջանին մէջ տեղի ունեցած բախումներով շահագրգիռ կողմերուն ներկայացուցիչներէն կազմուած համակարգումի խառն...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ - Բանակային Միաւորներ Հարաւային Լիբանանի Մէջ Լիբանանեան բանակին հարաւ մուտքը Լիբանան 1978 հոկտեմբերի ծանր ռմբակոծումներէն ետք թեւակոխեց համեմատական հանդարտութեան շրջան մը եւ Պէյրութի ու արուարձաններուն մէջ արաբական զսպիչ ուժերու դիրքերու նոր դասաւորումներ կատարուեցան: Սուրիական ուժեր քաշուեցան կարգ մը դիրքերէ եւ որոշ դիրքեր ստանձնեցին սէուտական ուժերը, իսկ 1979 մարտին սկսաւ սէուտական ուժերը լիբանանեան օրինական ուժերով փոխարինելու զինուորական ծրագիրը: Արդարեւ...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Վազգէն Ա. վեհափառ Լիբանանի հայութեան վերականգնման աշխատանքները եւ աշխարհի չորս ծագերէն օժանդակութիւնները լայն ծաւալ ստացան: Իր կարգին Վազգէն Ա. վեհափառ կոչ ուղղեց համայն հայութեան, անոնցմէ խնդրելով որ օգնեն Լիբանանի իրենց հայրենակիցներուն: «Խորունկ վիշտով իմացանք, որ բազմաթիւ հայեր մեռած են Պէյրութի մէջ, թէ 20 հազարէ աւելի անձեր կը մնան անպատսպար կամ ապրուստի միջոցներէ զուրկ, թէ եկեղեցիներ, դպրոցներ եւ հայկական...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Պէյրութի արեւելեան շրջաններու եւ արուարձաններու ապահովութեան կացութեան ամրապնդումը 1978-ի նոյեմբերի սկիզբը կ՛ընթանար քայլ առ քայլ: Արաբական զսպիչ ուժերու հրամանատարութեան եւ Սին էլ Ֆիլի բնակչութեան միջեւ զինադուլ հաստատուեցաւ եւ երկու կողմերը որոշեցին վերաբանալ շրջանի գլխաւոր ճամբաները: Ճսըր Պաշայի արաբական զսպիչ ուժերու սուրիական միաւորները քաշուեցան իրենց դիրքերէն, իսկ Ճըսր Ուաթիի ուղղութեամբ երթեւեկի աշխուժացումը քաջալերեց քաղաքացիները: Այսպիսով գործածելի եղան Սալոմէի, Հայէքի...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ - Բարեսիրական Միութեանց Գործունէութիւն Պիքֆայայի նահատակաց յուշարձանին դէմ գործուած ոճրափորձէն (26 հոկտեմբեր 1978) ետք, Պէյրութի արեւելեան եւ արեւմտեան  թաղամասերու հայկական հաստատութիւնները նոյեմբեր 1-ին ընդհանուր գործադուլի դիմեցին, բողոքելու համար հակահայ գրգռութեանց դէմ, որուն ամէնէն ընդվզեցուցիչ արտայայտութիւնը եղաւ Պիքֆայայի նահատակաց յուշարձանին դէմ գործուած խափանարարական անարգ ոճիրը: Գործադուլին իրենց մասնակցութիւնը բերին նաեւ հայկական կրթական հաստատութիւնները, ինչպէս նաեւ` Հայկազեան քոլէճի, Պէյրութի Ամերիկեան...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Խորէն Ա. եւ Գարեգին Բ. աթոռակից կաթողիկոսներու այցելութիւնը Խալիլ Պատաուի 1978 հոկտեմբերին Պէյրութի արեւելեան շրջաններու ապահովութեան միջոցառումներու ծիրէն ներս, Նահրի կամուրջին վրայէն սուրիացի զինուորները քաշուեցան: Սուրիացի զինուորներու հեռացումէն ետք, սէուտցի եւ լիբանանցի զինուորներ եւ ոստիկաններ ստանձնեցին կամուրջին հսկողութիւնը: Կամուրջէն անդին, Նոր Հաճըն եւ Խալիլ Պատաուի հայաբնակ թաղերը իրենց կարգին ծանր վնասներու ենթարկուած էին: Հաճընի Սուրբ Գէորգ եկեղեցւոյ մէջ...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Լիբանանահայութեան Վերականգնումի Ծրագիրներ Պէյթէտտինի մէջ 1978-ի հոկտեմբեր 15-էն 17 գումարուած արաբական արտակարգ ժողովէն ետք, լիբանանցի ժողովուրդը լիայոյս սպասեց, որ ժողովին կայացուցած որոշումներուն գործադրութիւնը սկսի շուտով ու իրագործուի արագօրէն, նկատի ունենալով որ լիբանանեան տագնապին քաղաքական թէ ապահովութեան հարցերուն հարթումը նպատակադրող որոշումները կու գային թարգմանը հանդիսանալու արաբական եւ լիբանանեան տրամադրութիւններուն, ու կը համապատասխանէին տագնապահար ժողովուրդի ակնկալութեանց: Ապահովութեան կացութեան բարելաւումին ձգտող...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Պէյրութի արեւելեան շրջանները ահաւոր ցնցումներու ենթարկած 1978 հոկտեմբերի ռմբակոծումները հոկտեմբեր 7-ի երեկոյեան դադրեցան, եւ կացութիւնը հետզհետէ խաղաղեցաւ: Նախագահ Իլիաս Սարգիս, տագնապին լուծում մը գտնելու առաջադրանքով Դամասկոս այցելելէ եւ նախագահ Հաֆէզ Ասատի հետ բանակցութիւններէ ետք, ձեռնարկեց արաբական երկիրներ շրջապտոյտի մը, այցելելով Սէուտական Արաբիա, Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ, Քաթար, Քուէյթ եւ Յորդանան: Սարգիս արաբ պատասխանատուներուն պարզեց Լիբանանի սպառնացող վտանգները եւ զանոնք...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Պէյրութի արեւելեան թաղամասերը եւ շրջակայ արուարձանները 1978-ի սեպտեմբերի վերջաւորութենէն սկսեալ անխնայ կը ռմբակոծուէին: Ռումբերու որոտումին տակ, արաբական զսպիչ ուժերը եւ քրիստոնեայ միլիսները կը շարունակէին բախումները, քաղաքացիներու շարքերէն նորանոր զոհեր կը հնձուէին եւ աւերածութիւնները կը բազմապատկուէին: Շարունակուող բախումները պատերազմ չէին, այլ` միջդիրքային բախումներ` առանց հակառակորդի դիրքերու գրաւման, եւ պարզապէս` անմեղ բնակչութեան մաշեցում: Յատկապէս Նահրի կամուրջներու տիրապետութեան համար, Պուրճ Համուտի...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Պէյրութի եւ արուարձաններուն մէջ 1978-ի սեպտեմբերի վերջաւորութեան սաստկացած կռիւները եւ փաղանգաւորներու ու արաբական զսպիչ ուժերու ձեռնարկած անխնայ ռմբակոծումները ուրբաթ, սեպտեմբեր 29-ի առաւօտուն դադրեցան, բայց ընդհատ հրացանաձգութիւնները շարունակուեցան: Քանի մը ժամուան զինադուլէ ետք, ուշ երեկոյեան ծանր բախումները վերսկսան եւ Հատէթ ամբողջովին պաշարուեցաւ արաբական զսպիչ ուժերու սուրիացի չորս հազար զինուորներու կողմէ: Շուրջ 40 հազար բնակչութիւն ունեցող շրջանին ելեկտրականութեան եւ ջուրի...