Խմբագրական

Լիբանանին հետ աշխարհը հինգշաբթի, 11 օգոստոսին հետեւեցաւ ժապաւէնանման իրադարձութեան մը, երբ լիբանանցի քաղաքացին զէնքով եւ վառելանիւթով մուտք գործեց դրամատուն, պատանդ վերցուց այնտեղ գտնուողները եւ պահանջեց իր սեփական գումարը: Իրաւապահ մարմիններու համապատասխան բաժանմունքները պաշարեցին դէպքին վայրը, փակեցին տարածքը եւ անցան բանակցութիւններու: Միջադէպը հանգուցալուծուեցաւ բանակցութիւններու արդիւնաւորումով, համաձայնուած գումարի տրամադրումով եւ ենթակային իրաւապահ մարմիններու ինքնայանձնումով: Վիրաւորներ եւ զոհեր չարձանագրուեցան: Քանի մը հետեւութիւն կարելի...

Սեւրի դաշնագիրի ստորագրութեան հերթական տարեթիւի նշումը ներկայ պայմաններուն մէջ տարբեր ուղղութիւններով խորհրդածութիւններու դուռ կը բանայ եւ այդ ճամբով հետագայ ընելիքներու մասին որոշ ուղենիշներ կը փոխանցէ: Սեւրի ստորագրումէն ամիսներ առաջ Սան Ռեմոյի համագումարին արդէն իսկ մեկնարկած էր Հայաստանի եւ Թուրքիոյ սահմանի յստակացման հարցով իրաւարարութեան գործընթացը, որ աւարտեցաւ Ուիլսընի կայացուցած Իրաւարար վճիռով: Իրաւարար վճիռը կայացաւ միջազգային իրաւաչափութիւններուն համապատասխան եւ քաղաքական պատասխանատուութեան իւրատեսակ...

Թուրքիոյ եւ Ռուսիոյ դաշնութեան նախագահներուն Սոչիի մէջ կայացած հանդիպումէն բխած հաղորդագրութիւնը ոչինչ կ՛ըսէ արցախեան հակամարտութեան մասին: Պարզ է սակայն, որ  քննարկումներ եղած են Ուքրանիոյ պատերազմին հետ առնչուած եւ յատկապէս թրքական միջնորդութեան` ո՛չ միայն հրադադարի, այլ նաեւ հացահատկիկի համաշխարհային տագնապի լուծման, Լիպիոյ մէջ թրքական գործօնի հետ կապուած խնդիրներուն եւ արցախեան վերջին իրադարձութիւններուն վերաբերեալ: Մեծ օրակարգը երկու երկիրներուն միջեւ առեւտրատնտեսական համագործակցութեան նոր...

Արցախի շուրջ արձանագրուող ռազմաքաղաքական իրադարձութիւններու ամբողջ առանցքը հանգուցուած է նոյեմբեր 9-ի հրադադարի համաձայնութեան 6-րդ կէտին շուրջ: 6-րդ կէտ. «Հայաստանի Հանրապետութիւնը Ազրպէյճանի Հանրապետութեան կը վերադարձնէ Քելբաջարի շրջանը մինչեւ 2020 թուականի նոյեմբերի 15-ը, իսկ Լաչինի շրջանը` մինչեւ 2020 թուականի դեկտեմբերի 1-ը: Լաչինի միջանցքը (5 քմ լայնութեամբ), որ պիտի ապահովէ Լեռնային Ղարաբաղի կապը Հայաստանի հետ, ընդ որում շրջանցելով Շուշի քաղաքը, կը մնայ Ռուսաստանի...

Պէյրութի նաւահանգիստի պայթումի Բ. տարելիցին մեծ հարցականները կը յամենան: Առաջինը անշուշտ բարոյական-զգացական ուղղութիւն ունի եւ ուղղակի կը վերաբերի զոհերուն, անոնց յիշատակին, անոնց ընտանիքներու անմխիթար վիճակին: Բարոյական ուղղութիւնը բնականաբար սերտօրէն կ՛առնչուի երկրորդին` իրաւականին: Իսկ իրաւականը արդէն չի վերաբերիր միայն զոհերու յիշատակին եւ անոնց ընտանիքներու պահանջներուն, այլ շեշտակիօրէն ունի հասարակական հնչեղութիւն: Ժողովուրդը կը սպասէ գործուած աղէտին արդարադատութիւնը, պատասխանատուներու ճշդումը, հարցին իրաւական լուծումը:...

Արտաքին-ներքին լաւատեսական շտապողականութիւն մը առկայ է լիբանանեան քաղաքական բեմին վրայ` ծովային սահմանազատումը իրականացնելու ուղղութեամբ: Ամերիկացի բարձրաստիճան պաշտօնատար-միջնորդին մագոգային այցելութիւններէն վերջինին ընթացքին կատարուած յայտարարութիւնները համաձայնութեան նախաշեմին մէջ գտնուելու տպաւորութիւնը կը ձգեն: Նախորդներէն կը տարբերին անոնք, որովհետեւ ժամկէտի մասին ակնարկ կը կատարեն պաշտօնապէս: Բառացի. «Երախտապարտ եմ հանրապետութեան նախագահին, խորհրդարանի նախագահին եւ վարչապետին. յառաջիկայ շաբաթներուն ընթացքին համաձայնութեան յանգելու ուղղութեամբ շատ լաւատես եմ»: Ամերիկացի...

Միացեալ Նահանգներու Կեդրոնական հետախուզական բաժանմունքի տնօրէնին այցելութիւնը Երեւան անհրաժեշտ լուսաբանումը չունեցաւ: Ենթադրութիւններ, մեկնաբանութիւններ անշուշտ հրապարակուեցան, այդուհանդերձ պաշտօնապէս ի՛նչ նպատակ ունէր այցելութիւնը, պարզաբանում չունեցաւ: Այն երեւոյթը, որ ամերիկացի բարձրաստիճան պաշտօնատարը կ՛այցելէր Թիֆլիս, Երեւան եւ Պաքու, կը խօսի հարաւային Կովկասի մէջ Միացեալ Նահանգներու դերակատարութիւնը շեշտելու մասին: Ի վերջոյ Թիֆլիս-Երեւան-Պաքուն 3+3-ի երկրորդ բաղադրիչն է, եւ այցելութիւնը տեղի կ՛ունենար զուգահեռ 3+3-ի առաջին բաղադրիչին` Անգարա-Թեհրան-Մոսկուա...

Լիբանանի մէջ արձանագրուող հացի տագնապը անպայման կապ չունի միջազգային մակարդակով հացահատիկի պարենաւորման ճգնաժամին հետ, որ սերտօրէն կապուած է եւ անմիջական հետեւանքն է Ուքրանիոյ պատերազմին: Այստեղ տագնապները համընդհանուր են: Սնունդ, դեղորայք, վառելանիւթ, հիւանդանոցային ծառայութիւն, պետական գրասենեակներու անդամալուծում: Պետական պիւտճէի պարպումը կամ պետական սնանկացումը քայլ առ քայլ կը ջնջէ կենսական նիւթերուն նկատմամբ պետութեան որոշած աջակցող գումարային յատկացումները: Դեղորայքէն  վառելանիւթ եւ կենսանիւթերէն արդէն...

Թուրքիոյ նախագահին վերջին յայտարարութիւնները սպասելի էին: Այն ինչ որ արտաքին գործոց նախարարը կամ յատուկ ներկայացուցիչը կ՛ըսէին անուղղակի, դիւանագիտական բառապաշարներով, հիմա նախագահը կը յայտարարէ ուղղակի: Ի՞նչ է ըսուածը: Ազրպէյճան ի սկզբանէ Հայաստանի Հանրապետութեան հետ յարաբերութիւններու հաստատման համար Թուրքիոյ կարմիր գիծն է, Ազրպէյճանի հետ խնդիրներու լուծումէն ետք է միայն, որ Թուրքիան կը բանայ Հայաստանի Հանրապետութեան հետ իր սահմանը: Այս առիթով Էրտողանի կատարած...

Յեղափոխական աւանդներու վերադարձով յատկանշուող գործողութիւններու գագաթնակէտը Լիզպոնն էր իր տարողութեամբ, անձնազոհութեան գերագոյն աստիճանաչափի օրինակով եւ ձգած արձագանգով ո՛չ միայն ներազգային, այլ նաեւ միջազգային առումներով: Յետահայեաց դիտարկում մը այդ գործողութիւններուն ձեռք բերած արդիւնքներուն անպայման լուսարձակ կը կեդրոնացնէ 27 յուլիս 1983-ի Լիզպոնին վրայ: Խօսքը լռութեան պատի քանդումին մասին է: Կրաւորականութեան շրջումը եւ այնուհետեւ բարձրաձայնումը Հայ դատի իրաւացիութեան մասին: Ժամանակի հեռաւորութենէն կատարուող ակնարկը...

Լիբանանի պետական գրասենեակներու համատարած անդամալուծումը հետեւանք է անշուշտ ֆինանսական ու տնտեսական իրավիճակին եւ ճգնաժամի խորացման: Այս երեւոյթին քաղաքական դիտարկումը մտածել կու տայ ճնշամիջոցներու կուտակման ընդհանուր վարքագիծին մասին: Այս վարքագիծի ձեռք ձգած արդիւնքներուն մաս կը կազմէ կառավարութիւն չկազմելու փաստը եւ նոր նախագահի ընտրութեան անորոշութիւնը: Այս բոլորով հանդերձ, վերահսկելի քաոսի քաղաքագիտական բանաձեւը կը թուի, որ կը կիրարկուի նաեւ Լիբանանի համար: Իրաւապահ մարմիններու...

Առաջին հայեացքով օրինապահ կը թուի, որ Ժետտայի վեհաժողովը քննարկած ըլլայ բարի դրացնութեան կանոններուն կառչած մնալու սկզբունքները: Օրակարգը հիմնականին մէջ անվտանգութեան հարցերն են եւ անոր հետ անմիջականօրէն կապուած առեւտրատնտեսական յարաբերութիւնները: Այս բոլորին մէջ անշուշտ արաբական երկիրներ - Թել Աւիւ յարաբերութիւններու հաստատումն ու բնականոնացումը կը շարունակեն մնալ առանցքային բաժինը: Միացեալ Նահանգներու միջնորդութեամբ եւ ինչու չէ ճնշումով ու թելադրանքով երկիր առ երկիր գործընթացը...

Ուշագրաւ իրադարձութիւն է Ազրպէյճանի մէջ Ռուսիոյ Դաշնութեան դեսպանին այցելութիւնը Շուշի: Զուգահեռ, Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց նախարարութիւնը կ՛ընդգծէր, որ Երեւան-Անգարա երկխօսութիւնը դրական ազդեցութիւն կ՛ունենայ ամբողջ տարածաշրջանին վրայ` անվտանգութեան եւ տնտեսական զարգացման տեսանկիւնէն: Միաժամանակ, Եւրոպական Միութեան հայաստանեան ներկայացուցչութիւնը Եւրոպական խորհուրդի ղեկավարին անունով կ՛ողջունէր Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Թուրքիոյ միջեւ բնականոնացման գործընթացը յառաջ մղելու ջանքերը: Ուաշինկթընն ու Պրիւքսելը իրենց քաղաքական ժամացոյցի սլաքները համակարգած են...

ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ Մուրատ Փափազեանի մուտքը Հայաստանի Հանրապետութիւն արգիլելը կը վերաթարմացնէ քաղաքական յուշեր: Խօսքը բնականաբար 1992-ին ՀՅԴ Բիւրոյի ներկայացուցիչ Հրայր Մարուխեանի արտաքսման որոշումին կը վերաբերի` Հայաստանի Հանրապետութեան օրուան նախագահ Լեւոն Տէր Պետրոսեանի կողմէ: Տարբերութիւնը այն է, որ Հրայր Մարուխեան կը գտնուէր Երեւան եւ կ՛ենթարկուէր արտաքսման` նկատուելով ոչ ցանկալի անձնաւորութիւն: Կը հետեւէր անշուշտ Հայաստան վերադարձի արգելքի որոշումը: Հիմնական կարեւոր տարբերութիւն կար...

Հայաստանի վարչապետին եւ Թուրքիոյ նախագահին միջեւ կայացած հեռաձայնային փոխշնորհաւորանքները լայն հնչեղութիւն ապահոված են եւ կը ձգեն այն տպաւորութիւնը, որ գործընթացը արագ է` արդիւնքներու յանգելու ուղղութեամբ: Հեռաձայնային հաղորդակցութիւնը բեմադրուած է: Դժուար է պատկերացնելը, որ Ատհայի տօնի շնորհաւորանքին դիմաց Թուրքիոյ նախագահը արագօրէն պիտի մտաբերէր հայոց Վարդավառը եւ փոխադարձէր շնորհաւորանքը: Բեմադրութիւնը, ուրեմն, կը միտէր երկխօսութեան գործընթացի ընդգծումը կատարելու եւ շեշտելու խաբուսիկ հեռանկարայնութիւնը, մանաւանդ,...

Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարին յայտարարութիւնները ուշագրաւ են  եւ ուղենշային մեկնաբանութիւններու տեղի կու տան: Այսպէս. «Մենք կը ցանկանք Ազրպէյճանի եւ Հայաստանի յարաբերութիւններու կարգաւորում եւ խաղաղութեան պայմանագիրի ստորագրում, քանի որ տարածաշրջանին մէջ կայուն խաղաղութիւնը անհրաժեշտ է: Անհրաժեշտ է բանալ Զանգեզուրի միջանցքը, որ պէտք է ստեղծուի Ազրպէյճանի եւ Հայաստանի միջեւ ձեռք բերուած պայմանաւորուածութեան հիման վրայ, ինչպէս նաեւ` իրականացնել այլ փոխադրական նախագիծեր այս երկիրներուն...

Ազգային ժողովի փոխնախագահներէն մէկուն ընդդիմադիր ըլլալու հանգամանքը ամրագրուած է Սահմանադրութեամբ: Այսպէ՛ս: Յօդուած 104. Ազգային ժողովի նախագահը, անոր տեղակալները եւ Ազգային ժողովի խորհուրդը Ազգային ժողովը իր կազմէն կ՛ընտրէ Ազգային ժողովի նախագահն ու անոր երեք տեղակալները: Տեղակալներէն մէկը կ՛ընտրուի ընդդիմադիր խմբակցութիւններու կազմին մէջ ընդգրկուած պատգամաւորներու թիւէն: Ազգային ժողովի նախագահը եւ անոր տեղակալները կ՛ընտրուին եւ ետ կը կանչուին պատգամաւորներու ընդհանուր թիւի ձայներու մեծամասնութեամբ:...

Հայաստանի վարչապետը մամլոյ ասուլիսի ընթացքին պարզ դարձուց, որ Հայաստան-Արցախ կապող Լաչինի միջանցքի փոփոխութեան կը նախապատրաստուին կողմերը: Իր այս հաստատումը հիմնաւորելու համար ան յղում կատարեց 9 նոյեմբերի յայտարարութեան ներառած համապատասխան կէտին` այլընտրանքային երթուղիի կառուցման համաձայնութեան: Ըստ իրեն, նոր կառուցուող երթուղային ճանապարհը պիտի ըլլայ աւելի յուսալի, եւ անիկա նպատակ ունի ամուր կապ, աւելի որակեալ ճանապարհ ապահովելը: Իբրեւ երաշխիք Փաշինեանը նշած է, որ...

Անգարայէն եւ Պաքուէն հնչող յայտարարութիւնները  ապաշրջափակման եւ սահմանազատման-սահմանագծման առումներով որոշ շտապողականութիւն կը մատնեն եւ բնականաբար համակարգուած ըլլալու համոզումը կը փոխանցեն: Այսպէս. Թուրքիոյ արտաքին գործոց նախարարը յայտարարելէ ետք, թէ իրենք կ՛աջակցին Հայաստանի եւ Ազրպէյճանի միջեւ յարաբերութիւններու կարգաւորման, կը շեշտէր, որ ամէնէն կարճ ժամանակամիջոցին կը սպասեն «Զանգեզուրի միջանցք»-ի բացման, որ կապ կ՛ապահովէ «Ազրպէյճանի արեւմտեան շրջաններուն» հետ: Չաւուշօղլուն կը վերաշեշտէր, որ «Զանգեզուրի միջանցք»-ի...

Սահմանադրական ընթացակարգի պահանջած փուլը իրականացաւ, երբ տեղի ունեցան պարտադիր խորհրդակցութիւններ վարչապետի նշանակման օրակարգով: Միքաթիի վերանշանակումը սակայն փոխանակ նոր զսպանակում եւ նոր մեկնարկ ապահովելու տեղի տուաւ նոր անորոշութեան եւ նոր անհեռանկարայնութեան: Ոչ ոքի քուէարկող երեսփոխաններէն ոմանք իրենց հիմնաւորումներուն մէջ նշեցին կառավարութիւն չկարենալ կազմելու իրողութեան բարձր հաւանականութիւնը: Մինչդեռ նորընտիր խորհրդարանի եւ վերանշանակ վարչապետի ընթացակարգային փուլերու թեւակոխումը սկզբունքով նոր մեկնարկ ապահովելու նախադրեալները պէտք...