Անդրադարձ

ԿԱՐՕ ԱՐՄԷՆԵԱՆ Անկեղծօրէն այս կէտին վրայ այլեւս իմաստ չունին կացութիւնը բացատրող բոլոր վերլուծականները, երբ մեր հաւաքական գիտակցութեան առջեւ դրուած է հայ մարդուն գաղափարական յանձնառութեան արիւնոտ խնդիրը: Պատմութիւնը մեզ արագօրէն դրաւ մեր գոյութեան մեծագոյն հարցականին առջեւ: Սպառած են այլեւս ընդհանրութիւններու ետին թաքնուելու բոլոր լուսանցքները: Եկած է ժամը վերջին հարցումին պատասխանելու: Պատասխանելու` յստակ, անհատապէս, հաւաքաբար եւ վերջնական: Կը կրկնեմ` Ա.- Փաշինեանական վարչակարգը...

ՍԻՒԶԱՆ ԽԱՐՏԱԼԵԱՆ Ես մտայ ներս` գտնելու Սրահին մէջ պարող խելագարները, Անխելք կանայք տերվիշներու պար բռնած Հուլալհոպը կողերուն կը գալարուին Շարֆով ժպիտով Նուագախումբը` թիթեղեայ շուրթերով, Կը շարունակէ փչել Փողը Հնագոյն կոչը Պարել! Պարել! Դէպի Հպարտութիւն, դէպի Պարտութիւն Երջանկութիւն - Կլոր կլոր դառնալով` շունչերնին բռնած Պարող կանայք կը հասնին Նիրվանային Հպարտ են հպարտ են Պարտութիւն են Կէս գիշերին, երբ տուն մտայ Խելագարուած...

ԳԷՈՐԳ ՊԵՏԻԿԵԱՆ Մինչեւ հիմա տակաւին, Անհամբեր մանկան մը նման, Կը սպասեմ, որ երկինքէն, Փայլուն աստղ մը սահի վար, Որ իր բոցովը կարմիր, Սփռէ իր լոյսը կրկին, Չոր քարերուն իմ քաղաքին, Որոնց վրայ տակաւին, Պայծառ յուշերս հին, Երկչոտ մուկերու նման, Անցեալիս հետ գաղտնօրէն, Իրենց պարերն են բռնած: Մինչեւ հիմա տակաւին, Անմեղ մանկան մը նման, Ես կը սպասեմ, որ երկինքէն, Փոքրիկ պարիկ...

Հայաստանի Հանրապետութեան հիմնադրութեան 105-ամեակը կը նշենք մեր անմիջական պատմութեան մէջ ամէնէն  դժուար պայմաններուն մէջ: Բռնագրաւուած արցախեան տարածքներ, ներխուժուած հայրենիք, բազմահազար զոհեր, հաշմանդամներ, պարտադրուող համաձայնութիւններ, տկար դիրքերէ ընթացող բանակցութիւններ եւ միակողմանի զիջումներ: 105 տարի առաջ, սակայն, շատ աւելի ծանր էին պայմանները: Ցեղասպանութիւն, Արեւմտահայաստանի բռնագրաւում ամայացում, միլիոնաւոր զոհեր: Հայութիւնը սակայն մղեց իր գոյամարտը եւ յաղթեց   մայիսեան գոյակռիւներով հայ ժողովուրդը արգելակեց ցեղասպանութեան շարունակութիւնը,...

Յ. ԲԱԳՐԱՏՈՒՆԻ 28 Մայիս 1918-ին, վեց դարու ստրկութենէ ետք, երբ ելք ու ճար չէր մնացած, խենթերը գտան հնար: Հայաստանը, իր ժողովուրդով ու խիզախ ղեկավարութեամբ, Սարդարապատով կերտեց անկախութիւն, եւ Հայաստանը դարձաւ անկախ: Այդ թուականներուն մեր ժողովուրդը շրջապատող պայմանները` Ցեղասպանութենէն երեք տարի չանցած, միայն մահուան, աւերի, առանձնութեան ու պարտութեան պայմաններն էին: Բայց չէր կոտրուած կամքը: Չէր քանդուած ազգային արժանապատուութիւնը: Չէր աղաւաղուած հայ...

Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ Կասկած չկայ, որ Հայաստանի անկախ պետութեան հռչակումը խորհրդանշող մայիս 28-ը մեր նորագոյն պատմութեան ամէնէն մեծ ազգային տօնն է, որմէ աւելի ուշ ծնունդ առին այլ փառապանծ տօներ, ինչպէս` անկախութեան վերահաստատումը, Արցախի ազատագրումը եւ Հայաստանի հողերուն վերստին ընդարձակումը: Գագաթնակէտային այդ հանգրուաններուն կողքին, եւ իբրեւ լրացուցիչներ, բնականաբար ունինք հայուն արդարահատոյց բազուկին պատժական սխրանքները` 1920-ականներուն եւ 1970-ականներէն սկսեալ, Ցեղասպանութեան յիշատակման քաղաքականացումը` անցեալ...

ՄԻՀՐԱՆ ՔԻՒՐՏՕՂԼԵԱՆ Քանի մը տարի առաջ, տասնօրեակի մը ընթացքին միեւնոյն վայրի մէջ ներկայ եղած եմ երկու հրապարակային տարբեր ձեռնարկներու: Առաջինը, չեմ յիշեր առիթը,  ճաշկերոյթ-խրախճանք մըն էր` մուտքի բաւական բարձր տոմսի գինով եւ կանխատեսուածէն շատ աւելի, գրեթէ յորդող մասնակիցներով: Յայտնօրէն կազմակերպիչները իրենց առաւելագոյն ճիգը ի գործ դրած էին ձեռնարկին շքեղութիւնը կատարեալ դարձնելու եւ ընդառաջողներու  բարձր թիւ մը ապահովելու համար: Երկրորդը մայիս...

ԿԱՐՕ Վ. ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Հայ հինաւուրց սովորութիւն մը կայ տօնական օրերուն շնորհաւորութիւններ եւ բարեմաղթութիւններ փոխանակելու հարազատներուն ու բարեկամներուն միջեւ: Շնորհաւորութիւնները իրենց խորքին մէջ ամփոփած կը պահեն կենսուրախութիւն, այսինքն որեւէ առիթ շնորհաւորելու համար անհրաժեշտ է ունենալ կենսուրախութեան տուեալներ` անձնական թէ հաւաքական մակարդակներու վրայ: Անցեալ տասնամեակին Հայաստան, Արցախ, Սուրիա եւ Լիբանան անցուցին տագնապալի տարիներ: Տագնապը այնքան զարգացաւ, խորացաւ եւ սրեցաւ, որ այդ տեղի...

ՀԱՄԲԻԿ ՊԻԼԱԼԵԱՆ Դժուար իրավիճակ է ստեղծուել տարածաշրջանում, նաեւ` մեր երկրի համար: Իմ ընկալումով, մանաւանդ պատերազմից յետոյ, պէտք է ուժեղացնել հայոց պետականութիւնը, պետական կառավարման համակարգը եւ բանակը: Այսպիսի իրավիճակում պէտք է յառաջացնել մի գաղափար, որ կարողանայ համախմբել հայութիւնը: Դա ազգային գաղափարախօսութեամբ է ձեւակերպւում: Թրքագէտ Ռուբէն Սաֆրաստեան - 13 յուլիս 2022 Անվերծանելի գաղտնի՞ք մը յայտնած կ՛ըլլանք, երբ ըսենք, որ ժողովուրդներ թէ ազգեր...

ՅԱՐՈՒԹ ՉԷՔԻՃԵԱՆ Սիմոն Վրացեանի խմբագրութեամբ, ՀՅԴ Բիւրոյի հրատարակած «Յառաջ» օրաթերթին 19 նոյեմբեր 1919-ի համարէն (1) կը ներկայացնեմ բաժիններ, որոնք  Ամերիկայի օրուան նախագահին, հայկական գաղութին եւ քաղաքական գործիչներուն կողմէ կարծէք թէ նաեւ Հայաստանի եւ Արցախի այժմու կացութեան մասին գրուած են: Ամերիկայի 1913-1921 թուականներու 28-րդ նախագահը` Վուտրօ Ուիլսըն (1856-1924), որ ականատես եղաւ Հայոց ցեղասպանութեան եւ ապա Հայաստանի Հանրապետութեան կերտումին, ապա իբրեւ իրաւարար`...

 Յ. ՊԱԼԵԱՆ Թող ներուի, հակառակ ընդհանրացած կրճատ քաղաքական եւ հայրենասիրական ըմբռնումներու, «Հայաստան»-ը չշփոթել «Հանրապետութեան» հետ, ինչպէս  «հայ ազգ»ը` Հանրապետութեան  բնակչութեան հետ: Պէտք է խորհիլ հայկական  հայրենահանուած-սփիւռքացած ժողովուրդին եւ անոր հայրենիքին մասին, նաե՛ւ` զայն չհամարել համայնք կամ համայնքներու անդիմագիծ գումար, մի՛շտ  ունենալով ընդհանրականի եւ ամբողջի ըմբռնում, որ ազգի գոյացման եւ լինելիութեան առաջադրանք է, տարբեր` գաղթականութենէ, գաղութէ, համայնքէ: Իսկ Արցա՞խը... անոր իւրաքանչիւր...

Մայիսը հայ ժողովուրդը միշտ ընկալել է որպէս յաղթանակների ամիս: Հայոց պետականութեան հիմնադրման օրը համարուող 1918 թուականի մայիսի 28-ը Հայաստանի վերանկախացումից յետոյ ներառուեց տօնացոյցում` որպէս Հանրապետութեան օր, իսկ մայիսեան այդ տօնին գումարուեցին Շուշիի ազատագրման եւ Արցախի պաշտպանութեան բանակի ստեղծման օրերը: Դժբախտաբար, վերջին տարիներին հայոց երկու պետականութիւնների հետ տեղի ունեցած մեծ ողբերգութիւնները, քաղաքական ու բարոյական անկումները ստուերեցին եւ անգամ կասկածի տակ դրեցին...

ԴՈԿՏ. ՀՐԱՅՐ ՃԷՊԷՃԵԱՆ «Չափազանցութիւն չ՛ըլլար ըսելը, որ հայկական պատմութիւնը ողբերգութիւններու շարան մըն է»: ՀԻՐՈՅՈՍԻ ՍԵԳԱՒԱ Փոքր տարիքէս միշտ ալ սիրած եմ պատմութիւնը: Եւ այս` նախակրթարանի եւ միջնակարգի աշակերտ եղած օրերէն, երբ կանոնաւոր կերպով կը սորվէինք հայոց պատմութիւնը` թագաւորութիւնները, հերոսները, իշխանները եւ, տակաւին, պատերազմները: Այս բոլորը եթէ մէկ-մէկ կը գծագրուէին մեր մատղաշ հոգիներուն եւ միտքերուն մէջ` իբրեւ ազգային դաստիարակութիւն, ապա նոյնքան...

ՏԻԳՐԱՆ ՃԻՆՊԱՇԵԱՆ «Հետագայ դարերի հայ մարդը պիտի զարմանայ այն սերունդի վրայ, որ օրհասի տարիներին հերոսական վճռականութեամբ տէր կանգնեց իր անտէր հայրենիքին եւ իր անվարժ ու թոյլ ձեռքով, բայց եւ անվեհեր հոգով կարողացաւ աւերակների եւ սովի միջից նոր Հայաստան ստեղծել»: Վկայութիւնը կը պատկանի Նիկոլ Աղբալեանին: Կիլիկիոյ թագաւորութեան անկումէն ետք, 1375-ին, բացի տեղական փոքր ու սահմանափակ իշխանութիւններէ, ամբողջ 543 տարի Հայաստան բաժնուած...

ԱՀԱՐՈՆ  ՇԽՐՏԸՄԵԱՆ Համազգային ցնծութեան եւ հպարտութեան տօնն է այսօր, երբ երբեմնի ստրուկ հայ  ժողովուրդը կը տօնէ իր հրաշափառ  յարութեան` քաղաքական անկախութեան տարեդարձը: Յիրաւի անսահման սուղ եւ դառն եղան  անկախութեան  ճանապարհին մեր կորուստները, սակայն ճիշդ այդ  անհաւասար կռիւներով, արիւնոտ մարտնչումներով, բազում  զոհողութիւններով հայ ժողովուրդը  իր  թշնամիներուն եւ բարեկամներուն ապացուցեց, որ արժանի է անկախութեան: Ի՛նչ ալ եղած ըլլան մեր դառնութիւնները, յուսախաբութիւնները, հայկական...

ՅԱԿՈԲ ՃԱՆՊԱԶԵԱՆ 20-րդ դարը զարմանալի շաղկապով մը խտացուց իր մէջ հայ ժողովուրդի երկար դարերու պատմութիւնը, որուն փառահեղ էջերէն մէկը հանդիսացաւ 1918-ի մայիս 28-ն: Անցնող դարասկիզբին, 1915 թուականի Հայոց ցեղասպանութեան մահասարսուռ օրերէն միայն երեք տարի ետք, ո՞վ կրնար երեւակայել, թէ 1918-ի մայիս 28-ին պիտի ծագէր հայ անկախ պետականութեան արեւը հայոց մթագնած երկնակամարին վրայ, ո՞վ կրնար պատկերացնել, թէ աւերակներէն ու մոխիրներէն յարութիւն...

 ՀԱՅԿ ՊԱԹԹԱԼԵԱՆ Ազգի մը պատմութեան մէջ տակաւին չկայ աւելի յիշատակելի եւ խորհրդանշական ձեռքբերում, քան անոր անկախութիւնն ու ինքնուրոյն պետութեան կերտումը, քանզի այդ պահէն ետք ազգը կը վերածուի քաղաքացիացած ժողովուրդի, տարածքը` հայրենի հողի, աւանդութիւնները, սովորութիւնները եւ համոզումները` արժեհամակարգի, եւ այդ ամբողջը իրարու հետ միասին` ինքնավար եւ գերիշխան պետութեան, որ կը վայելէ միջազգային ընտանիքի ճանաչումը: Նոյնպէս եղած է պարագան հայ ազգին, որուն...

ԳԷՈՐԳ ՊԵՏԻԿԵԱՆ Մայիս 28 է... Սակայն տակաւին հոս-հոն, մահամերձի նման, կ՛ապրինք տառապանքով եւ պառակտումով: Տխուր է մեր հոգին` մեր երկրին նման: Կործանած են մեր զգաստութեան աշտարակները, որմէ կ՛արձագանգուէին ազատութեան եւ անկախութեան կարգախօսները: Ապականած մթնոլորտով կ՛ապրինք ամէն օր, գիտակցաբար եւ անգիտակցաբար ու դարձած` փառամոլներ եւ մէկական նիւթապաշտներ: Մեր կեանքի գետերուն ջուրերը նեխած են եւ` մամուռ կապած: Մեր սրբազան իտէալները, որոնք մեզ...

ՎՐԷԺ-ԱՐՄԷՆ Ինչպէս կ՛ուզէք բանաձեւեցէք անոր խորհուրդը, ան է՛ ու կը մնայ միակ լուսաստղը, որ մեր ուղեցոյցն է, մեր անփոխարինելի՛ լուսաստղը, մեր անշե՛ղ ուղեցոյցը: «Ազատ, անկախ եւ միացեալ Հայաստան», «Ամբողջական Հայաստան` ամբողջական հայութեամբ»: Ահա թէ ի՛նչ կը թելադրէ մեզի 28 ՄԱՅԻՍ-ը: Ինչպէս կ՛ուզէք որակեցէք մեր գաղափարականի այս զոյգ բանաձեւումները` երազատեսութիւն թէ ցնորապաշտութիւն, պէտք չէ մտահան ընել, որ անոր հաւատքով դիմացանք մենք`...

ՍԵԴԱ ՄԱՐԿՈՍԵԱՆ-ԽՏԸՇԵԱՆ Մայիսեան փառահեղ յաղթանակով կերտուած, հայոց պետականութեան հիմնադրութեան հարիւրհնգամեայ տարեդարձը կը դիմաւորենք խառն զգացումներով` Արցախի ճակատագրի  տարաբախտ տնօրինումով: Մեր նոր պետութեան հանդէպ  անփարատելի կասկածներով ու թերհաւատութեամբ, յոյսն ու հաւատքը կորսնցուցած անիմանալի  հոգեխռովութիւններով:  Մեր քաղաքական օրակարգը` առօրեայ դրութեամբ անկանխատեսելի նորութիւններով եւ անակնկալներով, մեզ ամէն օր պատրանթափ ու յուսախաբ կ՛ընէ` սարսափ եւ երկիւղ պատճառելով գալիքի անստուգութեան ահաւոր տեսութենէն, թէ  հայրենիքը մեր...