Անդրադարձ

Խորհրդային Միութեան մէջ 1986-ին, Համայնավար կուսակցութեան գլխաւոր քարտուղար Միխայիլ Գորբաչովի նախաձեռնութեամբ, սկիզբ առաւ պետութեան վերակառուցման գործընթացը: Արցախեան շարժումը սկսաւ 1988 փետրուարին, իսկ դեկտեմբեր 7-ին տեղի ունեցաւ Սպիտակի աւերիչ երկրաշարժը: Խորհրդային Միութեան բաղկացուցիչ հանրապետութիւններ սկսան իրաւական քայլերու ձեռնարկել, իրենց ինքնիշխանութիւնը վերականգնելու համար: 7 ապրիլ 1990-ին ընդունուեցաւ օրէնք, որուն համաձայն, բաղկացուցիչ հանրապետութիւնները կարելիութիւն ունենան դուրս գալու Խորհրդային Միութեան կազմէն, եթէ տուեալ հանրապետութեան...

ՅԱԿՈԲ ՀԱՒԱԹԵԱՆ Քառասուն օր առաջ, լիբանանահայութիւնը կորսնցուց իր աւագ սերունդի ներկայացուցիչներէն պրն. Կարպիս Թիւթիւնճեանը: Ան կը պատկանի այն սերունդին, որ լիբանանահայ համայնքի հաւաքական կեանքի զարգացման ու աշխուժացման մէջ բերած է իր կարեւոր ներդրումը: Աշխատասիրութեամբ, յարատեւութեամբ ու հաւատարմութեամբ նետուած է կեանքի ասպարէզ եւ յաջողած Լիբանանի տնտեսական ու առեւտրական բնագաւառին մէջ ունենալ իր ուրոյն հեղինակութիւնը` արժանանալով նաեւ տեղացի բարեկամներու բարձր գնահատանքին եւ...

ՄԵՍՐՈՊ ՔԵՆՏԻՐՃԵԱՆ Թանկագին բարեկամս ու անգին եղբայրս` Ժոզեֆ, Չէի կրնար պատկերացնել, որ օր մը, մահուանդ` քառասունքին առիթով, ինծի բաժին պիտի իյնար այս քանի մը անշուք բառերը գրելու իբրեւ դամբանական: Քու վաղահաս ու անսպասելի մահդ մեզ բոլորս ցնցեց ու անակնկալի առջեւ դրաւ` քար լռութեան մատնելով մեր սրտերը: Բայց այդ լռութեան մէջ ալ սրտիս խորքէն կը տեսնեմ քու ժպիտդ, կը լսեմ քու...

ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ Ես ապրեցայ երկու անողորմ պատերազմներու դառն տարիներուն եւ անոնց միջեւ: Առաջինի պարագային` փոքր ըլլալով գիտակից չէի անոր աղէտին, սակայն երկրորդը ջիղերուս մէջ էր եւ առօրեայիս, իր տարողութեամբ` բանականութեան ողջ սահմանները աւերող, ջնջող: Հայրս` մտահոգ, բռնատիրութեան գացող երկրէ մը այլ երկիր մը փոխադրած էր կազմաւորուող ընտանիքը, ուր շրջան մը արեւոտ էր, խոստմնալի, սակայն զուարթ իր ծածկոցին տակ արդէն կը...

«Հաւասարում նորոգ» միջոցառման միամեակին առիթով «Գալուստ Կիւլպէնկեան» հիմնարկութեան Հայկական համայնքներու բաժանմունքը ուրախութեամբ կը հրապարակէ Արա Մածունեանին հեղինակած վաւերագրական ժապաւէնը` նուիրուած այս եզակի իրադարձութեան: 2024-ի յուլիսին 14 երկիրներէ 36 հայ մտաւորականներ հաւաքուեցան Լիզպոն` եռօրեայ հանդիպումի մը, «Գալուստ Կիւլպէնկեան» հիմնարկութեան մէջ: Կեդրոնանալով հայկական սփիւռքի մտաւորական եւ մշակութային հարուստ ժառանգութեան վրայ` միջոցառումը խթանեց միջսերնդային երկխօսութիւն մը եւ առիթ տուաւ բազմաթիւ զրոյցներու: Տարբեր քննարկումներու,...

Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ Հայաստանի մէջ դարձեալ գործի լծուած է հին լուացքի մեքենայ մը, որուն վաճառանիշն է ՔՊ եւ կ՛օգտագործուի ժողովուրդին ուղեղները լուալու համար: Մեքենային կափարիչին վրայ հիմա գրուած է Ուաշինկթընեան համաձայնագիր, կողքին` Թրամփի ճամբայ, ետեւը... Ազրպէյճանի բոլոր պահանջներուն ենթարկուիլ: Սակայն վերջին ցանկը ետեւը ըլլալով` հեռու կը պահուի հասարակութեան աչքէն: Մեքենան կը գործածեն վարչապետ կոչեցեալն ու Ուաշինկթըն գացող-եկողները, նաեւ` Երեւան մնացողներ: Նոյն...

ԴՈԿՏ. ՄԱՐԻ ՌՈԶ ԱԲՈՒՍԷՖԵԱՆ Այսօր աշխարհի ուշադրութիւնը կենտրոնացած է երկու հզօր պետութիւնների` Ռուսաստանի եւ ԱՄՆ-ի ղեկավարների հանդիպման վրայ, որի արդիւնքից կախուած է նաեւ աշխարհի խաղաղութիւնը: Սակայն մեր երկրում այլ մթնոլորտ է տիրում: Մենք վաղուց Ռուսաստանից վիրաւորուած, քանի որ նա չի փրկել մեզ, երբ մենք չենք դիմել ու արհամարհել ենք իրեն, երբ մեր երկրի ղեկավարը ազերի ղեկավարի հետ համաձայնեցուած Արցախն էր...

ՅՈՎԱԿԻՄ Ս. ՔԷՇԻՇԵԱՆ Քեզ հարիւր անգամ զգուշացուցի... Ըսածներս հարիւր անգամ կրկնեցի... Հարիւր... Շարքը երկար է... Երեք թուանշանով թիւ մըն է «ՀԱՐԻՒՐ»-ը, սակայն այս պարագային հարցը կը վերաբերի հայկական կրթօճախներու հիմնադրութեան հարիւրամեակին: Խօսքս Հալէպի Ուսումնասիրաց վարժարանին ու Կրթասիրաց վարժարանին հարիւրամեակին մասին է: Շրջանին մէջ տիրող կացութեան պատճառով չիմացանք, թէ նշեալ վարժարաններուն հիմնադրութեանց հարիւրամեակին առիթով ձեռնարկներ կազմակերպուեցա՞ն, թէ՞ ոչ, կամ` Կրթասիրացի հին...

ՅԱԿՈԲ ՃԱՆՊԱԶԵԱՆ Այս տարին կը զուգադիպի անմահանուն Քրիստափոր Միքայէլեանի նահատակութեան 120-ամեակին: Կը հաւատամ, որ մենք ոչ միայն անցեալը վերյիշելու պարտաւորութիւնը ունինք, այլ նաեւ` անցեալը վերապրելու եւ վերարժեւորելու այն մեծ պատգամը, զոր կտակեց մեզի Քրիստափոր Միքայէլեան: Անոր անունը չի պատկանիր միայն պատմութեան էջերուն. ան կ՛ապրի մեր սրտերուն, կը հնչէ մեր մտքերուն մէջ եւ կը հանգչի մեր խղճին խորքը: Քրիստափորը եղաւ ազատութեան...

ՊՕՂՈՍ ԳՈՒԲԵԼԵԱՆ Երբ կատարեալ լարումով եւ հետաքրքրութեամբ պատկերասփիւռի միջազգային կայաններէն կը հետեւէի Միացեալ Նահանգներու նախագահ Տանըլտ Թրամփի` հայ եւ ազրպէյճանցի ղեկավարներուն հետ սարքած, այսպէս կոչուած, հաշտութեան բեմադրութեան,  յանկարծ պահ մը երեւակայութեամբ փոխադրուեցայ Պաքու, ուր անհամբեր, ականջէ ականջ երկարող իր լայն ժպիտով զիս կը սպասէր Ուաշինկթընէն նոր վերադարձած Ազրպէյճանի նախագահ Իլհամ Ալիեւ, որուն հետ իր նախագահական պալատի  գրասենեակին մէջ, գլուխ գլխի,...

ՌՈՒԲԷՆ ՃԱՆՊԱԶԵԱՆ Այս ամբողջը մեզի կը ներկայացուի իբրեւ պատմական ձեռքբերում. Ուաշինկթընի մէջ տեղի ունեցած եռակողմ ձեռքսեղմում մը, Սպիտակ տան մէջ լուսանկարուելու առիթ մը, Հայաստանի վարչապետը` Ազրպէյճանի եւ Միացեալ Նահանգներու նախագահներուն կողքին նստած, եւ քանի մը փաստաթուղթեր, որոնք, եթէ հաւատանք մամլոյ հաղորդագրութիւններուն, ճանապարհ պիտի բանան «միջազգային խաղաղութեան եւ բարգաւաճման»: Սակայն եթէ մէկ կողմ դնենք այս բոլոր ցուցադրական շքեղութիւնները, պատկերը շատ աւելի...

ՏԻԳՐԱՆ ՃԻՆՊԱՇԵԱՆ Աստուածածնի Վերափոխման առիթով, Պիքֆայայի Ս. Աստուածածին վանքին բացօթեայ  խորանին վրայ մատուցուած պատարագի աւարտին Արամ Ա. կաթողիկոս յղեց ուշագրաւ պատգամ մը: Շատեր հարց կու տային, թէ ինչո՞ւ Արամ Ա. կաթողիկոս լուռ է` ի տես Հայաստանի մէջ ահագնացող տագնապներուն: Իրականութիւնը սակայն այլ էր, ամրան սկիզբը, Անթիլիասի մէջ գումարուած էր կաթողիկոսութեան Ազգային կեդրոնական վարչութեան լիակատար ու ընդլայնուած ժողովը` մասնակցութեամբ Քաղաքական ու...

ՍԻՄՈՆ ԿՈՍՏԱՆԴԻՆԵԱՆ Նայուածքովդ այս քու ժպտուն` հազար գարուն կը բերես տուն, Շրթներովդ կը պատմես դուն սիրոյ երգը համբոյրներուն, Այտերովդ կրակի պէս սառոյցները կը հալեցնես, Աչքերովդ երազային լոյս կը սփռես ձմրան մութին, Վարսերովդ ածուխի պէս խարոյկները կը գրգռես: Սիրտս արդեօք յանցաւո՞ր է Թէ որ սիրէ քեզ այս գիշեր: Լիբանան  

ՆԱՐԷ ԳԷՈՐԳԵԱՆ 2025-ի յունիսի 13-ին Իսրայէլը սկսեց «Առիւծի վերելք» (Rising Lion) ռազմական գործողութիւնը` ուղղուած Իրանի միջուկային եւ ռազմական ենթակառուցուածքների դէմ: Իսրայէլի օդուժը, օգտագործելով F-35 կործանիչներ եւ անօդաչու թռչող սարքեր (ԱԹՍ), հարուածներ հասցրեց Նաթանզի, Ֆորտոյի եւ Պուշեհրի միջուկային կենտրոններին, ինչպէս նաեւ` Համատանի ռազմախարիսխին: Պատերազմի հրահրման Իսրայէլի նպատակներից էր խաթարել Իրանի միջուկային ծրագիրը, որը, Իսրայէլի պնդմամբ, մօտ էր ռազմական կիրառման համար անհրաժեշտ...

Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ Մօտաւորապէս ամիս մը առաջ մեր մամուլը հաղորդեց, որ առցանց լոյս տեսած է Յարութ Չէքիճեանի ուսումնասիրական-վաւերագրական մէկ աշխատութիւնը` «ՀՄԸՄ-ի գործունէութիւնը մայր հայրենիքին` Հայաստանի Հանրապետութեան մէջ, 1918-1927»: Կը հաղորդուէր, որ կարելի է զայն ունենալ նշուած կայքէջային կապով(*): Ընթերցողները վստահաբար ծանօթ են ո՛չ միայն Յ. Չէքիճեանի անուան, այլ նաեւ` անոր բծխանդիր եւ մտաւորականի մօտեցումով ուսումնասիրական յօդուածներուն, որոնք պարբերաբար լոյս կը տեսնեն...

ՄԱՐԻԷԼԼԱ ՃԵՀԻԶԵԱՆ 2024-ին Հայաստանը տեսնելու եւ այցելելու երազս, առաջին վայրէջքս հայրենի հողին վրայ, առաջին հայացքս դէպի Արարատ եւ առաջին քայլերս Երեւանի մէջ իրականութիւն դարձան Համազգայինի ուսանողական հաւաքին` Ֆորումին միջոցով: Ամէն ինչ նոր էր, բայց` հարազատ: Այո՛, մասնակցած եմ Ֆորումին` 2024-ին եւ 2025-ի: Այս երկու տարիներուն ընթացքին ծանօթացայ տարբեր գաղութներէ եւ մշակոյթներէ եկած հրաշալի անհատներու: Ֆորումը ինծի համար եղաւ աւելին, քան...

What a Wonderful World «I see friends shaking hands Saying, «How do you do?» They՛re really saying I love you»? «...Կը տեսնեմ բարեկամներ, որոնք իրարու ձեռք կը թօթուեն, Կ՛ըսեն` «Ինչպէ՞ս էք», Իրականութեան մէջ կ՛ըսեն` Կը սիրեմ ձեզ»: Լուիս Արմսթրոնկի այս հանրածանօթ երգին մէկ տարբերակով աւարտեցաւ 8 օգոստոսի եռակողմանի Թրամփ-Փաշինեան-Ալիեւ հանդիպումը` Ուաշինկթընի մէջ: Երեք իշխանականներու խօսքերէն եւ մամլոյ ներկայացուցիչներու հարց-պատասխաններէն ետք,...

ԺԻՐԱՅՐ ՇՈՒՇԱՆԵԱՆ Պայքար 1 նուեմբեր 1986 Վերջերս «Պայքար» շաբաթաթերթին մէջ հանդիպեցայ  գրախօսականի մը` 1986-ին Փարիզ լոյս տեսած «Աստուածամայր» խորագիրով հատորին. յօդուածին հեղինակը մեծատաղանդ հայագէտ, բանաստեղծ եւ մանկավարժ հանգուցեալ Մանուէլ Քէօսէեանն էր: Միտքս սկսաւ փոթորկել յուշերու հեղեղ մը, որ Մանուէլ Քէօսէեան կը կոչուէր: Մանուէլ-Քէօսէեան Մանուէլ Քէօսէեան Սուտանի, Եթովպիոյ, Հայաստանի, Երուսաղէմի, Լիբանանի, Կիպրոսի եւ Եգիպտոսի հայկական կրթական հիմնարկներու մէջ հայագիտական նիւթերու ուսուցչական...

ԳՐԻԳՈՐ ԱՐՔ. ՉԻՖԹՃԵԱՆ Կեանքի ընթացքին տխուր դէպքեր, կամ յանկարծ պատահած հոգեկան ծանր ցնցումներ պատճառ կը դառնան, որ մարդոց միտքը թուլնայ եւ լալու սկսին: Նորածին մանուկներէն սկսեալ` լացը մարդկային կեանքին մաս կը կազմէ, ջղային դրութեամբ հիւսուած մարդու մարմինին բնական վիճակէն մէկը ըլլալով: Նորածին մանուկներու անխօս լեզուին փոխարէն, անոնց անօթութեան խօսքը ըլլալով` լացը իրենց մօտ կը կանչէ զիրենք լոյս աշխարհ բերած մայրը,...

ՎԱՉԷ ՔԷՐՔԷԶԵԱՆ Հայազգի մեծանուն ծովանկարիչ Յովհաննէս Այվազովսկիին ձօնուած այս բանաստեղծութիւնը կը յանձնեմ մամուլին` որպէս ցասումի եւ բողոքի անլռելի ձայն, Ստեփանակերտի մէջ ազերիներուն կողմէ քանդուած Յով. Այվազովսկիին արձանին համար: Մշակութային ջարդը կը շարունակուի,  յաջորդաբար կ՛անէանան հայկական մշակութային արժէք ունեցող բազմաթիւ կոթողներ` խաչքարեր, արձաններ, եկեղեցիներ ու հնադարեան վանքեր, եւ այսպէս շարքը կ՛երկարի: Այս անմարդկային, դիւական ու սեւ նկարագիրը մեզի մտածել կու տայ,...