Մանկապատանեկան

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Հնդկաց ովկիանոսին մէջ գտնուող Սոքոթրա կղզին Եմէնի գլխաւոր կղզին է: Ան ունի 130 քմ երկարութիւն եւ մօտաւորապէս 40 քմ լայնք: Ան մօտ է նաեւ Սոմալիին, որ կը գտնուի 230 քմ հեռու: Կղզին շրջապատուած է ճերմակ աւազով ծովափներով եւ ամբողջապէս կապոյտ ջուրերով: Ան ունի տաք կլիմայ մը եւ անապատային կամ ժայռոտ տեսարաններ: Սոքոթրայի վրայ ապաստան գտած են տեսակաւոր...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Մեղուները անհրաժեշտ են աշխարհի վրայ ապրող էակներու կեանքին` թռչուններուն, ինչպէս նաեւ մարդոց: Անոնք այնքան կարեւոր են, որ նոյնիսկ գոյութիւն ունի անոնց յատկացուած միջազգային օր մը` 20 մայիսը, որ Մեղուներու միջազգային օր հռչակուած է: Այս առիթով մօտէն տեսնենք, թէ անոնց գոյութիւնը ինչո՛ւ անհրաժեշտ է երկրագունդին կեանքին: * * * Մեղուները միջատներ են, որոնք ծաղիկներէն բեղմնափոշի եւ հիւթ կը...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Աշխարհի վրայ առաջին մարդ արարածները շատ մեծ թիւով չէին: Անոնք կ՛ապրէին որսորդութեամբ, ձկնորսութեամբ, պտուղներ քաղելով: Անոնք թափառաշրջիկ էին, անդադար կը տեղափոխուէին` ըստ եղանակին կամ իրենց շուրջ գտնուած ուտելիքներուն: Ապա կարգ մը մարդիկ սկսան իրենց ուտելիքները արտադրել, եւ ասիկա ամէն ինչ փոխեց մարդկութեան համար: Անոնք սկսան տուներ շինել իրենց մշակած հողերուն մօտ: Այս ձեւով յայտնուեցան յատուկ տեղի մը...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Չինաստանի մէջ մարդամեքենաներ ստեղծողներ ուզած են լուսարձակի տակ բերել իրենց նոր գիւտերը: Հետեւաբար անոնք կազմակերպած են կէս մարաթոն մը` իրենց մարդամեքենաներուն եւ մարդոց համար: Ասիկա աշխարհի մեքենաներու եւ մարդոց մասնակցութեամբ վազքի առաջին մրցումն էր. անիկա տեղի ունեցաւ 19 ապրիլին, Ք-թաուն (Ե. քաղաք) Փեքինի թաղամասին մէջ, ուր կը գտնուին արհեստագիտութեան բազմաթիւ ընկերութիւններ: * * * Օրէնքները խիստ էին:...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ալկորիթմ... Մենք այս բառը յաճախ կը լսենք, յատկապէս` այս վերջին շրջաններուն, սակայն հաւանաբար մեզմէ քիչերը գիտեն, թէ ճիշդ ի՛նչ կը նշանակէ այդ բառը: Կրնայ ըլլալ նաեւ, որ այդքան ալ խրթին բառ մը չէ... * * * Ալկորիթմ բառը եկած է Թուաբանագէտէ մը, որ գտած է թուաբանական խնդիրները լուծելու նոր ձեւ մը: Ալկորիթմը շարք մըն է հրահանգներու, որոնք...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ 23 ապրիլ 2005-ին առաջին վիտէոն կը սփռուէր ԵուԹուպի էջին վրայ, եւ այս վերջին երկու տասնամեակներուն ընթացքին այդ էջը տեսակաւոր փոփոխութիւններու ենթարկուեցաւ: * * * Ճիշդ քսան տարիներ առաջ ԵուԹուպ կը սփռէ իր առաջին վիտէոն: Այդ կարճ վիտէոյին մէջ կարելի է տեսնել ԵուԹուպի հիմնադիրներէն Ժաուետ Քարիմը` Միացեալ Նահանգներու Սան Տիեկոյի կենդանաբանական պարտէզին մէջ փիղերուն առջեւ: Այս վիտէոն կը...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Գարնանային մթնոլորտը արդէն մուտք գործած է մեր տուներէն ներս, եւ հաւանաբար դուն սկսած ես Զատկուան պատրաստութիւններուդ: Անցեալ շաբաթ մենք սորվեցանք գեղեցիկ ծաղկեպսակներ շինել տունը զարդարելու համար, իսկ այս շաբթուան էջին մէջ պիտի գտնես ձեռայիններ, Զատկուան սեղանին վրայ ալ այդ տօնական մթնոլորտը սփռես: Ա.- Կակաչներու Դաշտ Մը Թուղթէ այս կակաչները կրնաս գործածել զարդարելու համար սեղանդ` կամ զանոնք շարելով...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Համացանցին վրայ մեծ թիւով տեղեկութիւններ հսկայ խառնարան մը կը ստեղծեն` իրական լուրեր, սխալ լուրեր, «կէս-կէս» լուրեր... Հետեւաբար արդեօ՞ք պէտք է հաւատալ համացանցին եւ ընկերային ցանցերուն վրայ մեր բոլոր տեսածներուն, լսածներուն եւ կարդացածներուն: * * * Համացանցը սքանչելի գործիք մըն է, որ մեզի կարելիութիւնը կու տայ դիւրութեամբ հասնելու բազմաթիւ եւ տեսակաւոր տեղեկութիւններու: Համացանցին վրայ կարելի է զբաղիլ, տեղեկութիւններ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Կատակները սիրողներուն համար ամէնէն լաւ տօնը ապրիլ 1-ն է: Տարուան մէջ ապրիլ 1-ը այն միակ օրն է, երբ կատակներն ու հնարքները ընդունուած են, եւ նոյնիսկ` քաջալերուած: Այս հաճելի սովորութեան ծագումը յստակ չէ: Կարգ մը անձեր կը հաւատան, թէ ան սկսած է 1582 թուականին, երբ աշխարհը որդեգրեց այժմ գործածուող օրացոյցը` հրաժարելով նախկինէն, երբ Նոր տարին կը սկսէր ապրիլ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Մէկ տարիէ աւելի Պրազիլի մէջ բջիջային հեռաձայնները արգիլուած են դպրոցներէն ներս եւ այս քայլին օգուտները արդէն նշմարելի են... Այս փորձը կատարուած է Ռիօ տը Ժանէյրօ քաղաքին մէջ, եւ անոր արդիւնքը ոչ մէկ կասկած կը յառաջացնէ. աշակերտները դասարանին մէջ աւելի կը կեդրոնանան եւ զբօսանքներուն «առաջուան պէս» կը խաղան: * * *   Այս փորձառութենէն առաջ վիճակը անկառավարելի դարձած...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Այս արհեստական բանականութեան (AI-ԱԲ) մասին երեւակայած էին եւ իրենց դրութիւններուն մէջ ներկայացուցած էին գիտաերեւակայական վէպերու հեղինակները միայն, մինչ այսօր ան դարձած է իրականութիւն, եւ մենք զայն կը գործածենք մեր առօրեայ կեանքին մէջ... եւ յաճախ` առանց անդրադառնալու: * * * - Ի՞նչ է արհեստական բանականութիւնը Արհեստական բանականութիւնը (ԱԲ) համակարգիչի (փրոկրամ) մարդ արարածին նմանը ընելու, զայն ընդօրինակելու: Ան սկիզբը...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Նկարազարդ թղթակցութեան առաջին օրինակը տօնեց իր 5 դարերը: Այս առաջին գծանկարներով օժտուած թղթակցութիւնը լոյս տեսաւ 24 փետրուար 1525-ին: Ան կը գրէր Իտալիոյ հիւսիսը` Փաւիի շրջանին մէջ տեղի ունեցող պատերազմին մասին: * * * Կրնաք նկարը գտնել հետաքրքրական, զարմանալի, ազդեցիկ... Սակայն ան պարզ պատերազմը ներկայացնող պատկեր մը չէ: Ան առաջին «նկարազարդ» թղթակցութիւնն է, այսինքն պատկերը գծուած է տեղւոյն...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Այս հսկայ սառցալեռը ունի 3500 քառ. քմ մեծութիւն: Անոր ընդհանուր բարձրութիւնը կը հասնի 400 մեթրի` Էյֆէլ աշտարակէն աւելի բարձր, սակայն անոր միայն 40 մեթրը (13 յարկանի շէնքի մը բարձրութեան) տեսանելի է ջուրին մակերեսին: Ա23 սառցալեռը Անթարքթիքէն (Հարաւային բեւեռ) բաժնուեցաւ 1986 թուականին: Նոյն ատեն ուրիշ մեծ սառցալեռներ բաժնուեցան նաեւ, սակայն անոնք ծփացին, հեռացան եւ վերջապէս հալեցան: Մինչ Ա23...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Սկիզբի օրերէն արդէն մարդիկ կը գրեն` պատմութիւններ, նամակներ, գիրքեր... Սակայն համակարգիչներուն եւ բջիջային հեռաձայններուն յայտնութենէն ետք, մարդիկ գրիչով նուազ կը գրեն: Ուրեմն, ինչի՞ կը ծառայէ գրելը: * * * Գրելը միշտ դիւրին վարժութիւն մը չէ, եւ մենք կրնանք հարց տալ: Եթէ ասիկա այդքան ճիգի արժանի՞ է... Այո՛: Գրելը օգտակար եւ կարեւոր է բազմաթիւ պատճառներով: Նախ եւ առաջ`...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Այո՛: Բոլոր անոնք, որոնք կը սիրեն Նոր տարին եւ Կաղանդի մթնոլորտը, կրնան ուղղուիլ դէպի Չինաստան եւ Ասիոյ մէջ ուրիշ երկիրներ, ուր այս տարի Նոր տարին սկսաւ չորեքշաբթի, 29 յունուարին: * * * Սակայն ինչո՞ւ այս տարբերութիւնը գոյութիւն ունի: Պարզապէս որովհետեւ Չինաստանի եւ մօտակայ կարգ մը երկիրներու մէջ ժողովուրդը կը հետեւի մեր օրացոյցէն տարբեր օրացոյցի մը` լուսնային օրացոյցին:...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Միացեալ Նահանգներու մէջ, 2011 թուականէն ի վեր, ամէն ձմեռ կարելի է այցելել սառոյցէ պալատներ` տարբեր նահանգներու մէջ: Սակայն եթէ կը փափաքիս այս պալատները այցելել, պէտք է աճապարես, որովհետեւ անոնք գոյութիւն պիտի ունենան, բնականաբար, մինչեւ գարուն միայն: *** Այս «Այս քասըլ»-ները կարելի է այցելել ամէն ձմեռ, 14 տարիներէ ի վեր: 2011 թուականին օր մը հայր մը իր տան...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Դեկտեմբեր ամսուան Կուաթեմալայի (Կեդրոնական Ամերիկա) հսկայական թռուցիկներու շինութիւնը անցաւ ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի մշակութային ոչ նիւթական հայրենական ժառանգութեան ցանկին մէջ: Այս ցանկին մաս  կը կազմեն աշխարհին մէջ գոյութիւն ունեցող իւրայատուկ աւանդութիւններ, ինչպէս, օրինակի համար, մարզաձեւ մը, տօն մը, ուտելիք մը (ինչպէս` մեր հայկական լաւաշ հացը: Այս քայլին նպատակն է տարբեր երկիրներու այս «գանձերը» արժեւորել եւ զանոնք պահպանել: * * *...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Շատ մը փոքրիկներ իրենց նուէրներու ցանկին վրայ կը դնեն «փըլիւշ» արջուկ մը: Ժամանակին մարդոց մօտ մեծ վախ յառաջացնող այս անասունը մեր արդի աշխարհին մէջ դարձած է փոքրիկներու սենեակներուն մէջ ապրող ազնիւ խաղընկեր մը: Մինչ խաղալիքներուն մեծ մասը, ինչպէս` պուպրիկները, ձայն հանող մանուկներու խաղալիքները արդէն գոյութիւն ունէին շատ հին ժամանակներէն, փըլիւշէ արջուկը աւելի արդի խաղալիք մըն է: *...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Նոր տարին կրնայ ըլլալ մեր նախասիրած տարեկան ժամադրութիւններէն մէկը: Իսկ եթէ դուն այդ անձերուն մաս կը կազմես, գիտէի՞ր, որ առիթը ունիս Նոր տարին տօնելու գրեթէ ամբողջ տարուան ընթացքին: Գրեթէ ամբողջ աշխարհին մէջ, Նոր տարին կը տօնուի եւ կը սկսի յունուար մէկին: Սակայն գիտէի՞ր, որ սկիզբը անիկա կը տօնուէր մարտ 25-ին: 1582-ին է, որ քրիստոնէական նոր օրացոյցը զայն...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Դեկտեմբեր ամսուն սկիզբէն արդէն, տուներուն,  խանութներուն մէջ, հրապարակներու վրայ Կաղանդի ծառերը զարդարանքներով կը ծածկուին եւ լոյսերով կը փայլփլին: Սակայն ուրկէ՞ կու գայ այս սովորութիւնը: Բազմաթիւ երկիրներ իրենք զիրենք այս սովորութիւնը հեղինակը կը սեպեն: Ինչպէս, օրինակի համար, Լաթուիոյ մայրաքաղաք Ռիկայի մէջ կարելի է տեսնել հրապարակին վրայ հաստատուած տախտակի մը վրայ գրութիւն մը, որ կը հաստատէ, թէ հոն դրուած...