Զաւարեանական

ՄԱՐԻԷԼԼԱ ՃԷՀԻԶԵԱՆ         Կարեւոր է, որ իւրաքանչիւր հայ ճանչնայ իր նախնիներուն պատմութիւնը, որովհետեւ անիկա իր ինքնութեան մէկ մասն է: Մենք ժառանգորդներն ենք այդ պատմութեան, զոր պիտի փոխանցենք մեր զաւակներուն եւ թոռներուն: Մեծ հօրս մեծ հայրը` Յովհաննէս եւ զաւակը` Ստեփանոս, ծնած եւ ապրած են Մարաշ: Յովհաննէս որբ մնացած ըլլալուն պատճառով կը մեծնայ Մարաշի որբանոցին մէջ: Մանկութեան տարիներուն կ՛աշխատի օժիտի վաճառականի մը մօտ...

ՅՈՎԻԿ ՃԷՀԻԶԵԱՆ Ամէն տարի ապրիլ 24-ին աշխարհի տարբեր երկիրներու մէջ հայերը կանգ կ՛առնեն յիշելու համար Հայոց ցեղասպանութեան մէկուկէս միլիոնէ աւելի նահատակները:  Այս օրը սուգի, մտածումի եւ փրկուածներուն տոկունութիւնը ոգեկոչելու օր մըն է, բայց միայն յիշելը բաւարար չէ: Մենք` հայերս, պէտք է մեր աչքերը բանանք ներկային վրայ,  որովհետեւ Ցեղասպանութիւնը 1915-ին չաւարտեցաւ: Վերջին տարիներուն հայութիւնը նոր աղէտի մը ականատես եղաւ, այս անգամ`...

ՀՐԱԿ ՏԷՐՏԷՐԵԱՆ Անունս Հրակ Տէրտէրեան է: Ես հայ երիտասարդ մըն եմ, որուն արմատները խորապէս կապուած են Շապին Գարահիսարի արիւնով շաղախուած հողին: Կը պատկանիմ Տէրտէրեան գերդաստանին, որ դարեր շարունակ հայ ժողովուրդին պատիւն ու շահը պաշպանելու սուրբ գործին համար զոհած է ամէն բան: Իմ նախահայրերս, այսինքն` մեծ հօրս (Յակոբ Տէրտէրեան) հայրն ու մայրը` Հայկ եւ Արտեմիս Տէրտէրեաններ (բնիկ գարահիսարցիներ), Գարահիսարի դիւցազնամարտի աւարտին...

ԱՐԱԶ ԷԼԷՅՃԵԱՆ 110 տարիներ անցան հայասպանութենէն, 20-րդ դարու առաջին ցեղասպանութենէն: «Ցեղասպանութիւն» բառն  իսկ արդէն բաւարար է ահ ու սարսափ  պատճառելու մարդկային ապրումներ ունեցող ոեւէ անձի հոգիին: Այո՛, երբ ազգ մը իր ամբողջ պատմութեամբ, գրականութեամբ, մշակոյթով ու ստեղծագործութեամբ կ'ենթարկուի բնաջնջումի, կ՛անհետանայ աշխարհի երեսէն, անշուշտ սարսափելի է նոյնիսկ մտածելն անգամ այդ մասին: Այդպէս էր թուրքին ծրագիրը` հայ ազգը բնաջնջել: Սակայն այսօր աշխարհի...

ՍԷՐԼԻ ՆԵՄՇԷՀԻՐԼԵԱՆ Յովհաննէս Աւագեան յաճախ կը հաւաքէր իր զաւակներն ու թոռները եւ անոնց իր կեանքին մասին շատ բան կը պատմէր: Յովհաննէս ծնած է 1912-ին, Ուրֆա: Հօր անունը Սարգիս էր, իսկ մօրը` Խաթուն: Հայրը կը զբաղէր պայտագործութեամբ: Յովհաննէս ունէր երեք եղբայր, որոնց անունները դժբախտաբար չէր յիշեր` տան ամէնէն փոքր զաւակը ըլլալուն պատճառով: Ան կը յիշէր միայն իր մէկ հօրեղբօր անունը, որ...

Զաւարեան ուսանողական միութիւնը տարբեր ժամանակաշրջաններու ունեցած է զանազան բնոյթի  հրատարակութիւններ, զորս կը ներկայացնենք ստորեւ: 1.- «Պրակ» 1961 թուականին ՀՅԴ Զաւարեան ուսանողական միութիւնը սկսաւ հրատարակել «Պրակ»-ը, որ նախատեսուած էր ներքին անդամական գործածութեան համար: Կուսակցական, ազգային եւ քաղաքական բնոյթով «Պրակ»-ը ունեցաւ համապատասխան բովանդակութիւն: 2.- «Մեհեան» Մարտ 1969-ին, հովանաւորութեամբ ԶՈՄ-ի եւ նախաձեռնութեամբ ՀՅԴ Զաւարեանական աշակերտական միութեան, հրատարակուեցաւ «Մեհեան» պարբերաթերթը: «Մեհեան»-ը ունեցաւ գրական, գաղափարական,...

ՀՅԴ Զաւարեան ուսանողական միութեան հրատարակչական յանձնախումբին կազմակերպութեամբ, կիրակի, 30 մարտ 2025-ին տեղի ունեցաւ «ՀՅԴ ԶՈՄ-ի հրատարակութիւններն ու նորարարութիւնը» խորագիրով սեմինար մը: Սեմինարի առաջին դասախօսութիւնն էր` «ԶՈՄ-ի հրատարակութիւններ»-ը, զոր ներկայացուց ՀՅԴ Բիւրոյի անդամ Յակոբ Բագրատունին` լուսարձակի տակ առելով տարիներու ընթացքին լոյս տեսած ԶՈՄ-ի հրատարակութիւնները: Ան մատնանշեց սոյն հրատարակութիւններուն կարեւորութիւնը` գաղափարախօսութեան եւ յանդգնօրէն կարծիք յայտնելու մէջ, ինչպէս նաեւ անդրադարձաւ այն օրերու խոչընդոտներուն...

Դաշնակցութեան հիմնադրութենէն 14 տարիներ ետք, ՀՅԴ հիմնադիր երեքէն` Սիմոն Զաւարեանը` Դաշնակցութեան խիղճը, Լիբանանի մէջ հիմնեց Զաւարեան ուսանողական միութիւնը: Լիբանանահայութեան պատմութիւնը վկայ` իր հիմնադրութեան փուլին եւ յատկապէս 1921-էն սկսեալ իր զանազան նախաձեռնութիւններով` քարոզչական լսարաններով, Զաւարեան աշակերտական միութեամբ, գիշերային դպրոցով, համալսարաններու մէջ քարոզչական աշխատանքներով, Հայ դատի հետապնդումներով եւ «Դէպի Երկիր»-ի ճամբարներով, ԶՈՄ-ը հայրենիքէն ներս թէ դուրս եղաւ այն դարբնոցը, որ համախմբեց եւ...

1979-ին Զաւարեան ուսանողական միութիւնը պահանջը զգաց իր ձայնը լսելի դարձնելու եւ միտքերը տարածելու ոչ միայն հայ ուսանողութեան եւ հայ համայնքին, այլ Լիբանանի բոլոր ուսանողներուն: Այս նպատակով հրատարակեց «Zavarian Monthly»-ն, որ նախնական շրջանին անգլերէն եւ արաբերէն լեզուներով էր, իսկ հետագային նաեւ աւելցաւ ֆրանսերէն լեզուն եւ կոչուեցաւ «Zavarian Review»: Զաւարեան ուսանողական միութեան 120-ամեակին առիթով վերահաստատեցինք այս պահանջը, եւ այս տարի պարբերաթերթը կրկին...

ՀՅ Դաշնակցութեան նպատակը միշտ եղած են Հայաստանն ու Հայաստանի պետականութիւնը, տարածքային ամբողջականութիւնը, ասոնց կողքին ունենալով Հայ դատի ի նպաստ մղուած պայքարը եւ Արցախի հայկականութիւնը, ինչ որ Հայաստանի դէմ ուղղուած պայքար մը չէ, ինչպէս որ կը ներկայացնէ Նիկոլ Փաշինեան, ինչ որ իր հերթական պատճառաբանութիւններէն մին կը սեպուի նոր զիջումներու շարք մը հրապարակ նետելու համար: Այսօրուան Հայաստանի իշխանութիւնը փաստօրէն կը սատարէ Ազրպէյճանին`...

ՎԱՐԴԳԷՍ ՎԱՐԱԳ ՀԱՇԷՕԼԵԱՆ Պատերազմի շուքին տակ քաղաքներու փոփոխութիւնը յաճախ կը բացայայտէ աւելի խոր ռազմավարական նպատակներ: Արցախը, որ երկար տարիներ քաղաքական եւ ինքնորոշման պայքարի մէջ էր, ցայտուն օրինակ մըն է, թէ ինչպէս քաղաքաշինութիւնն ու ճարտարապետութիւնը կրնան օգտագործուիլ իբրեւ զէնք: 2020-ի արցախեան պատերազմէն ետք, Արցախի բնապատկերը փոխուած է ոչ միայն պատերազմի աւերներէն, այլ նաեւ` Ազրպէյճանի դիտումնաւոր եւ մտածուած ճարտարապետական ռազմավարութենէն: Այս յօդուածը...

ՀՐԱԿ ՏԷՐՏԷՐԵԱՆ Ժողովուրդներու պատմութեան մէջ թերեւս չկայ աւելի դառն ու ողբերգական փորձառութիւն, քան` հայրենի հողէն անջատման փորձառութիւնը: Դժուար է նոյնիսկ այդպիսի պարտութեան մասին խօսիլն ու մտածելը, մանաւանդ երբ այդ ժողովուրդը իր պատմութեան ընթացքին կործանման վիշտէն կրկնակի տառապած է:  Ամբողջ հայ ժողովուրդին համար 21-րդ դարու ծանրագոյն հարուածը Արցախի կորուստն էր, որուն իբրեւ հետեւանք` յուսահատութեան եւ հայաթափման նոր ալիք մը տարածուեցաւ հայութեան...

Հայ յեղափոխական դաշնակցութեան 134-րդ տարեդարձին առիթով, ՀՅԴ-ի հիմնադրութեան 134-ամեակին լոյսին տակ, երբ աշխարհաքաղաքական իմաստով աշխարհը ականատես կը դառնայ զանազան փոփոխութիւններու, երբ հայ ժողովուրդը եւ հայոց պետականութիւնը կը գտնուին գոյութենական վտանգի եւ բարդ մարտահրաւէրներու դէմ յանդիման, իբրեւ ուսանողական միութիւն` այս յոբելեանը ինքնարժեւորումի առիթ կը նկատենք: Ինքնարժեւորման աշխատանքը ռազմավարութեան մը մշակումի ենթահողն է, իսկ ռազմավարութիւնը` որեւէ յաղթանակի երաշխիքը: Պատմական փաստ է, որ...

ՍԷՐՈՒԺ ԽԱՆՃԻՀԱՆԵԱՆ Հայ ազգային-ազատագրական շարժումը, հայ յեղափոխութիւնը ունին անհերքելի առարկայական եւ ենթակայական ազդակներ: Օսմանեան թուրքերը Արեւմտեան Հայաստանին տիրապետելէ ետք, ստեղծեցին այնպիսի կացութիւն մը, որ հայը վերածեց ստրուկի` այնպիսի գործիքի մը, որուն պարտականութիւնն է միմիայն աշխատիլ եւ արդիւնաբերել` կերակրելու համար տիրապետող տարրը, ծանր հարկերով հարստացնել կայսրութիւնը` միաժամանակ ծծելով հայ բանուորին արեամբ ու  քրտինքով ձեռք բերած աշխատանքը: Անոնք հայուն ձեռքէն խլեցին սուրն...

ՏՈՔԹ. ՍԱՆԱՀԻՆ ՆԱԼՊԱՆՏԵԱՆ Սրբացած դէմքեր, հերոսներ, սրբացած պատմութիւն, նուիրուած` սուրբ աշխատանքին... Դաշնակցութեան պատմութիւնը կերտողները եւ գրողները մենք հիմա կը նկատենք` սուրբեր, անբիծ հերոսներ, իտէալական ու անզուգական դէմքեր: Սակայն մեր պատմութիւնը գրողները սուրբեր չէին, անշօշափելի երազային դէմքեր չէին, մեզի նման անձեր էին` երազներով եւ ապրելու կամքով, մեզի նման ուսանողներ էին` իրենց մասնագիտական ճիւղով հետաքրքրուած եւ միշտ աւելի բարձր ուսման ձգտող, մեզի...

Այսօր, երբ կ’արժեւորենք Սիմոն Զաւարեանի կեանքն ու կտակը, կ՛անդրադառնանք ոչ միայն Հայ յեղափոխական դաշնակցութեան հիմնադրութեան մէջ անոր դերակատարութեան, այլ նաեւ կը փառաւորենք անոր ժառանգ ձգած գաղափարական հզօր ազդեցութիւնը, որ իբրեւ յեղափոխական ուղեցոյց` շարունակաբար ծառայած է հայ ժողովուրդին ընդհանրապէս եւ ՀՅԴ-ի շարքերուն` մասնաւորապէս: Սիմոն Զաւարեան ծնած է 1866-ին, Լոռիի Այգեհատ գիւղը: Ուսումը ստացած է Թիֆլիսի եւ Մոսկուայի մէջ` խոր գիտակցութիւն ունենալով...

ՍԷՐՈՒԺ ԽԱՆՃԻՀԱՆԵԱՆ Սեպտեմբեր ամիսը մեզի համար վերանկախացման ամիս է: Ամիս մը, երբ վերանկախացաւ Հայաստանը, ու հռչակուեցաւ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութիւնը: Երանի թէ կարենայինք ժամանակի սլաքը շարժելով` վերադառնալ այդ պահուն, եւ յիշենք սեպտեմբեր ամիսը միմիայն այս դէպքերով, սակայն նոյն այս ամիսը սկսաւ Արցախի 44-օրեայ պատերազմը, որ աւարտեցաւ 9 նոյեմբերին Շուշիի յանձնումով, եւ որոշ համեմատութեամբ, կրկին վերադարձանք ԼՂԻՄ-ի տարածքներուն: Ու դարձեալ ըսինք` պիտի...

ՆԱՐԵԿ ՔԷՇԻՇԵԱՆ Այլ զուգահեռական տիեզերքի մը մէջ, աշուն է արդէն: Կը նախատեսեմ քանի մը շաբաթով Հայաստան մեկնիլ այնտեղ վայելելու համար ոսկեայ քողը հագած Երեւանը, որմէ ետք անցնիլ Շուշի, Արցախ: Կարծես` հայոց լեռներն ու անոնց հիասքանչ տեսարանները  կ՛առաջնորդեն քեզ այս ուղիին վրայ, եւ ակնթարթով մը կ՛անդրադառնաս, թէ հասած ես արդէն Ստեփանակերտ: Կը նախատեսեմ նաեւ նախ` օրհնուիլ «Մամիկն ու Պապիկ»-ի «բարի եկար»-ով,...

«Պանք Օթոման գրաւած է Դաշնակցութեան կոմիտէն»: 14 օգոստոս 1896-ի Պանք Օթոմանի գրաւումը հակադարձութիւն մըն էր հայերու կողմէ` սահմանափակելու համար Օսմանեան կայսրութեան անարգ բռնութիւնը: Այս գործողութիւնը բիրտ ուժի միջոցով մեծ պետութիւններուն եկաւ ըսելու, որ հայերը Հայկական հարց մը ունին, որ` հայուն արդար իրաւունքն է, որ` Թուրքիան բարենորոգումներ կատարէ հայ ժողովուրդին նկատմամբ: Միջոց մըն էր, որ հայը իր ձայնը լսելի դարձնէ ամբողջ...

ՏԻՐ Դիւրին չէ գտնել փողոցները թափառող, գացող-եկող, ողորմութիւն խնդրող հայ մուրացկան մը, քանզի հայը, հակառակ իր տեսակի բոլոր թերութիւններուն, աշխատասէր է եւ պատուախնդիր, անհաշտ` օտարի օժանդակութեամբ ապրելու գաղափարին. այնուհանդերձ, մեր մէջ կը նշմարուին մուրացկանութեան որոշ երեւոյթներ, մօտեցումներ, մանաւանդ` հասարակական կեանքին մէջ: Այդ երեւոյթներէն ընդվզած` 137 տարիներ առաջ երգիծաբան Յակոբ Պարոնեան հրատարակեց իր գլուխ գործոց «Մեծապատիւ մուրացկաններ» երկը, որ կը նկատուի...