Մանկապատանեկան

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Էվօ 8 տարեկան է: Ան կ՛ապրի Պոլիվիոյ բարձր լեռներուն վրայ, Հարաւային Ամերիկա: Անոր ծնողները անասուններ կը պահուին, իսկ Էվօ անոնց կ՛օգնէ դպրոցէն ետք: Էվօ, իր ծնողները եւ իր ութ քոյրեր եւ եղբայրները կ՛ապրին լերան գագաթին, պզտիկ գիւղի մը մէջ, 3500 մեթր բարձրութեան վրայ: Անոնք ունին 13 լամա, 70 ոչխար, 6 էշ եւ 2 ցուլ... Այս բոլոր...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Բնաւ մտածա՞ծ ես, թէ ինչի՞ կրնայ նմանիլ ապագայի դպրոցը: Անշուշտ մենք չենք գիտեր, թէ ան ինչպէ՛ս պիտի ըլլայ հազար տարի ետք. սակայն ի՞նչ կրնայ փոխուիլ դպրոցի դրութեան մէջ, երբ դուն չափահաս ըլլաս: Առանց Ուսուցիչի Դասե՞ր Համալսարաններու մէջ այս դրութիւնը արդէն գոյութիւն ունի երկար ատենէ ի վեր. ուսուցիչը դասը կը բացատրէ, սակայն ան դասարանին մէջ չէ: Ան...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Մենք արդէն սկսանք ուղղուիլ դէպի դպրոց` մեր ծնողներուն ձեռքէն բռնած, քալելով, կամ դպրոցի փոխադրակառքով... Աշխարհին շուրջ միլիոնաւոր աշակերտներ նոյն ճամբան կը բռնեն, սակայն երբեմն` շատ իւրայատուկ միջոցներով: Հնդկաստանի մէջ Երբ մենք կը լսենք «հանրային փոխադրակառք», վստահաբար չենք մտածեր հեծիկին մասին: Սակայն Հնդկաստանի մէջ հեծիկ քշողները կրնան մինչեւ տասներկու աշակերտ փոխադրել իրենց հեծիկով, որ յարմարցուած է դառնալու...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Մթնոլորտի ապականումը օդի ապականումն է: Օդը կազմուած է տարբեր կազերէ, հաստատուն մասնիկներէ եւ ջուրի կաթիլներէ. մենք կը խօսինք ապականումի մասին, երբ այս օդը կը պարունակէ նաեւ առողջութեան կամ կենսոլորտին համար վնասակար նիւթեր: Այս վնասակար նիւթերէն են թունաւոր կազերը: Երբեմն անոնք վտանգաւոր են մեր շնչած վայրկեաններուն: Ուրիշ անգամներ հետեւանքները կը բացայայտուին տարիներ ետք: Այս կազերը վտանգաւոր են,...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Աշխարհի չորս կողմերէն միլիոնաւոր մարդիկ քուէարկած են առաջարկելու իրենց նախասիրած բնութեան գեղեցկութիւններուն համար: Քուէարկութիւնը տեւած է երեք տարի: Ծանօթանանք բնութեան եօթը հրաշալիքներուն: Քոմոտոյի Կղզին Կը գտնուի Ինտոնեզիոյ պահպանուած մեծ պարտէզի մը կեդրոնը: Անիկա յառաջացած է հրաբխային ժայթքումէ մը: Հոն մենք կը հանդիպինք վարաններու, որոնք աշխարհի ամէնէն մեծ մողէսներն են: Զանոնք կը կոչեն նաեւ Քոմոտոյի վիշապները: Մենք...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Բոյսերուն մեծ մասը աճելու համար պէտք ունի ջուրի եւ սնունդի: Սակայն կանկատունկերը կ՛աճին անապատներու մէջ, ուր ջուրը միշտ կը պակսի, եւ ուր օդը շատ տաք է: Ինչպէ՞ս անոնք կրնան ապրիլ նման պայմաններու տակ: Անապատներուն մէջ կանկատունկերը կ՛ապրին եւ կ՛աճին ինչպէս միւս բոլոր բոյսերը` շնորհիւ արեւու լոյսին: Անոնք «կը շնչեն»...  Ասոր կողքին, անոնք շատ «հնարամիտ» են եւ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ոստրէներուն մեծ մասը մարգարիտներ կ՛արտադրէ, սակայն կարգ մը մարգարիտներ աւելի յարգի են, քան ուրիշներ: Երբեմն մենք ոստրէին մէջ կը գտնենք պարզ «քար» մը, որ շատ հետաքրքրական չէ գոհարեղէններ շինելու համար: Սակայն ուրիշ պարագաներու, ոստրէն սատափ կ՛արտադրէ եւ ծնունդ կու տայ շատ գեղեցիկ սեւ, մոխրագոյն, ճերմակ մարգարիտներու... Ահա աւելի քան երկու հարիւր տարիներ է, որ մենք գտած...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Այո՛: Ծովահէնները յայտնուեցան առաջին նաւերուն հետ, 11,000 տարիներ առաջ: Ամբողջ պատմութեան ընթացքին ծովահէնները նաւերուն վրայ յարձակած են բոլոր ծովերուն մէջ, տարբեր ցամաքամասերու ջուրերուն մէջ: Հին յոյներուն եւ հռոմէացիներուն ժամանակաշրջանին, Միջերկրական ծովը ծովահէններով լեցուն էր: Ապրանքներով լեցուն նաւերը յաճախ ծովահէններուն թիրախը կ՛ըլլային: Օրինակի համար, որոնք կը գողնան հիւսիսային Ափրիկէէն դէպի Հռոմ ուղղուող ցորենի բերքը: Ք. Ա. 75...

  Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Բարի եկած էք Պուտափէսթի պատանի վարիչներուն շոգեկառքի մէջ: Պիտի սկսինք մեր պտոյտը անոնց հետ: Նորպէրթ, Լազլօ եւ Ռոլան շոգեկառքի սիրահար պատանիներ են: Հունգարիոյ մայրաքաղաք Պուտափէսթի մէջ անոնք բախտը ունին իրենց այս սիրած ժամանցը իսկական շոգեկառքի մը վրայ գործադրելու: 11 քիլոմեթր երկարութիւն ունեցող այս շոգեկառքի գիծին վրայ շրջելով իրենց ժամանցը կ՛անցնեն տարին 300,000 ճամբորդներ: Ան կ՛անցնի...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Անիկա աշխարհի ամէնէն նշանաւոր վայրերէն մէկն է եւ` Պրազիլի խորհրդանիշը: Ինչպէս Փարիզը ունի իր Էյֆել աշտարակը, Ռիօ Տը Ժաներօ ունի իր Քորքովատոն եւ Յիսուսի արձանը: Մարդիկ յաճախ կը շփոթեն Քորքովատոյին եւ Յիսուսի արձանին միջեւ: Քորքովատոն (որ փորթուգալերէն կը նշանակէ` «կուզը») այն գագաթն է, որուն վրայ շինուած է արձանը: Այս գագաթին բարձրութիւնը կը հասնի 710 մեթրի եւ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Այս շաբաթ մենք պիտի երթանք Յորդանան եւ այցելենք Փեթրա: Յորդանանի կեդրոնը, ժայռերուն մէջ քանդակուած այս պետութիւն-քաղաքը շատ կարեւոր ճամբայ մըն էր հին ժամանակներուն: Բոլորաձեւ լեռնահովիտի մը մէջ գտնուող, բազմաթիւ անցքերով եւ նեղ ճամբաներով օժտուած Փեթրա հնագիտական ամէնէն նշանաւոր վայրերէն մէկն է: Հոն իրարու խառնուած են հին արեւելեան աւանդական ոճերու եւ հելլէնական ճարտարապետութեան ազդեցութիւնները: Խորհրդաւոր վայր մը...

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ Թենիսի աշխարհի ամէնէն գեղեցիկ մարզիկը համարուած Մարիա Շարափովան նաեւ ինքնաշարժի «Փորշ» ընկերութեան դեսպանուհին է: Ծագումով ռուս այս մարզիկին երկրպագուները շատ են. անոնք ոչ միայն հմայուած են մարզիկին գեղեցկութեամբ, այլեւ կը գնահատեն անոր խաղարկութիւնը եւ աննկուն կամքը: Ստորեւ կու տանք Շարափովայի հետ վերջերս կատարուած հարցազրոյցէ մը բաժիններ: ՀԱՐՑՈՒՄ.- Ո՞րն է հասարակաց կէտը թենիսին եւ ինքնաշարժի մրցումին միջեւ: ՊԱՏԱՍԽԱՆ.-...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Անիկա հին Յունաստանի ամէնէն գեղեցիկ յուշարձաններէն մէկն է: Բազմաթիւ պատմաբաններ, հնագէտներ եւ ճարտարապետներ հմայուած են այս հին քաղաքակրթութեան ձգած հետքերով: ա - Ժայռոտ բարձրաւանդակի մը վրայ Թշնամիներու յարձակումներէն պաշտպանուելու համար անշուշտ նախընտրելի է բարձր դիրքի վրայ գտնուիլ: Աքրոփոլիսն ալ այս օրէնքին կը հետեւի: Հետեւաբար աթէնացիները որոշած են իրենց քաղաքին ամէնէն կարեւոր կոթողները պահպանելու համար զանոնք կառուցել...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Երբ մենք կ՛ուզենք մեր մորթին մութ գոյն մը տալ, կամ մեր մազերուն բաց գոյն մը տալ, երկու պարագային ալ պէտք ունինք տարբեր նիւթեր գործածելու: Մինչ արեւը այս երկու գործողութիւնները մէկ անգամով կը կատարէ, նոյնիսկ երբ մենք պարզապէս շուկային մէջ կը պտտինք կէսօրէ ետք մը, ամրան ընթացքին, եւ այս պարագային մենք պէտք չենք ունենար տուփին ետեւի բացատրութիւնները...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Մենք բոլորս անցած ենք այն վայրկեաններէն, երբ շատ ծարաւ զգացած ենք: Բայց արդեօք կրնա՞ք երեւակայել ինչ վիճակի մէջ պիտի գտնուինք օրերով ծարաւ մնալէ ետք: Եթէ անձ մը երկար ժամանակ մնայ առանց ոչինչ խմելու, ան կը մեռնի: Ծարաւի զգացումը մեր մարմնին միջոցն է մեզի ըսելու, թէ պէտք է հեղուկի մեր պահեստը լեցնել: Ծարաւ կը զգանք, երբ մեր...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Գարունը կը վերածուի ամրան, օրերը միշտ աւելի կ՛երկարին, իսկ գիշերները կը կարճնան: Օրերը կ՛երկննան դեկտեմբերի վերջաւորութեան 9,3 ժամէն մինչեւ աւելի քան 12 ժամ մարտի վերջաւորութեան եւ մօտաւորապէս 15 ժամ` յունիսի սկիզբը, հիւսիսային շրջաններուն մէջ: Սակայն ինչո՞ւ օրերը եւ իրիկունները միշտ 12 ժամ չեն: Ասոր պատճառը երկրագունդին հակած դիրքն է: Երեւակայեցէք ուղղահայեաց առանցքի մը շուրջ դարձող գունդ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ Շարունակենք մեր պտոյտը աշխարհին շուրջ եւ ծանօթանանք տարբեր սովորութիւններու: Ռէկաթա տը Սանթօ Ռանիերի Փիզայի մէջ, Իտալիա Վենետիկ քաղաքը նշանաւոր է իր կոնտոլաներով իսկ Փիզա քաղաքը ճանչցուած է Առնօ գետին վրայ 1500 մեթր իր աւանդական նաւերու մրցումով, որ կը շարունակուի 1290-ական թուականներէն ի վեր: Քաղաքին չորս թաղամասերը ներկայացնող գոյներով ներկուած չորս նեղ նաւերը ունին ղեկավար մը, մագլցող մը,...

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ Կարճ պտոյտ մը կատարենք աշխարհին շուրջ` ծանօթանալու համար քանի մը երկիրներու տօներուն եւ սովորութիւններուն: Էլ քոլաչօ (նորածիններու վրայէն ցատկել), Սպանիա Այս տօնակատարութիւնը տեղի կ՛ունենայ Քասթիիյօ տը Մուրսիա, Պուրկաս, Սպանիոյ մէջ: Այս տարի անիկա պիտի տօնուի կիրակի, 7 յունիսին: Տօնակատարութեան ընթացքին մեծ մարդիկ կը հագուին դեղին եւ կարմիր հագուստներ եւ նորածիններու վրայէն կը ցատկեն: Այս տարօրինակ սովորութիւնը սկսած...

13 տարեկան Պէթօ եւ իր ընտանիքը կ՛ապրին Կուաթէմալա Սիթիի աղքատ թաղամասերէն մէկուն մէջ: Ապրելու համար Պէթօ այծի թարմ կաթ կը ծախէ քաղաքին փողոցներուն մէջ: Պէթոյի ծնողքը ունի 47 այծ, զանոնք կը պահէ թիթեղէ շինուած իրենց պզտիկ տան մօտ: Իւրաքանչիւր անասուն կը սեպուի ընտանիքի անդամ մը եւ ունի իր անձնական անունը: Անասունները հաւաքուած կը մնան ընտանեկան տան շուրջ: Պէթօ մեծ խնամք...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Այս շքեղ անասուններուն առողջութիւնը շատ դիւրաբեկ է: Այդ պատճառով անոնք ունին իրենց յատուկ նոյնքան շքեղ հիւանդանոց մը` Արաբական Էմիրութիւններուն մէջ: Այս որսորդ անասուններուն սիրոյն համար է, որ գերմանացի անասնաբուժ Մարկրիթ Մուլլըր հաստատուած է Ապու Տապի: 1999 թուականէն ի վեր ան հոն կը զբաղի այս երկնքի որսորդներու յատուկ աշխարհի ամէնէն մեծ հիւանդանոցով: Ներկայիս Արաբական թերակղզիին եւ Ասիայէն...