Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ
Մենք գիտենք, որ աշունը կը սկսի 23 սեպտեմբերին: Սակայն այս տարի ան սկսաւ 22 սեպտեմբերին:
Ինչպէս ձմրան, գարնան կամ ամրան պարագային, աշնան թուականը պատահականօրէն չէ ընտրուած: Անիկա կը համապատասխանէ շատ ծանօթ երեւոյթի մը, տարուան այն օրը, երբ ցերեկը եւ գիշերը նոյն տեւողութիւնը ունին (գիշերահաւասար): Այդ օրը ցերեկէն գիշեր անցնելու սահմանը կ՛անցնի երկու բեւեռներէն:
Այս երեւոյթը տեղի կ՛ունենայ տարին երկու անգամ. 21 մարտին, որ կը նշանակէ գարնան սկիզբը հիւսիսային կիսագունդին մէջ (եւ աշնան սկիզբը` հարաւային կիսագունդին մէջ), եւ 23 սեպտեմբերին, որ ընդհանրապէս կը նշանակէ աշնան սկիզբը հիւսիսային կիսագունդին մէջ (եւ գարնան սկիզբը` հարաւային կիսագունդին մէջ):
Սակայն այս տարի այս թուականը փոխուեցաւ: Ինչո՞ւ:
Այս երեւոյթը, ինչպէս եղանակներուն կշռոյթը կը յառաջանայ երկրագունդին թեքումէն եւ արեւուն շուրջ անոր կատարած շարժումէն:
Ան կատարեալ կլոր շրջանակ մը չի կատարեր արեւուն շուրջ, այլ` հաւկթաձեւ շրջանակ մը: Այս ձեւով, երկրագունդին եւ արեւուն միջեւ հեռաւորութիւնը կրնայ փոփոխական ըլլալ, 147-152 միլիոն քմ-ի միջեւ: Որքան ան կը մօտենայ արեւուն, այնքան ան իր վրայ աւելի արագ կը դառնայ:
Հետեւաբար թաւալումի այս արագութիւնը միշտ նոյնը չէ եւ կրնայ տարբերիլ ըստ տարիներուն: Երկրագունդը կրնայ իր վազքին մէջ ուշանալ կամ, ընդհակառակը, առաջ անցնիլ, այս ձեւով փոխելով ցերեկները գիշերուան հաւասար օրերուն ինչպէս նաեւ` տարուան ամէնէն երկար կամ կարճ օրերուն եւ եղանակներուն թուականները:
* * *
Այս ձեւով, այս տարի գիշերահաւասար օրը զուգադիպեցաւ 23 սեպտեմբերին` 22-ի փոխարէն:
Այս երեւոյթը պիտի շարունակուի տակաւին բազմաթիւ տարիներ: Մենք պէտք է սպասենք մինչեւ 2093 թուականը, որպէսզի աշնան առաջին օրը համապատասխանէ 21 սեպտեմբերին:
Գարնան թուականն ալ կրնայ փոխուիլ յառաջիկայ տարիներուն: 21 մարտի փոխարէն` ան կրնայ սկսիլ 19 մարտին…
Անիւներով Եւ Թիթեղէ
Շիշերով Դպրոցը
Այս դպրոցը կը գտնուի Ուրուկուէյի մայրաքաղաք Մոնթէվիտէոյէն 80 քմ հեռու` Ժորէկիպէրի գիւղին մէջ: Ան լատին Ամերիկայի առաջին ինքնաբաւ եւ վերամշակուած առարկաներով կառուցուած դպրոցն է: Անոր գլխաւոր նպատակներէն մէկն է մանկապարտէզին արդէն աշակերտներուն փոխանցել բնութիւնը յարգող սկզբունքներ:
Այս ծրագիրին իրականացման մասնակցած են աշխարհի չորս կողմերէն եկած կամաւորներ, որոնք աշխատած են նման շինութիւններու մասնագէտ Մայք Ռէյնսըտզի հովանաւորութեան տակ: Քաղաքապետարանը ձրիօրէն տրամադրած է հողաշերտ մը: Հաւաքուած են 8000 թիթեղէ շիշեր, 5000 ապակիէ շիշեր, 2000 քառակուսի մեթր խաւաքարտ: Ինքնաշարժներու նորոգութեան հաստատութիւն մը նուիրած է 2000 անիւ: Տրամադրուած են նաեւ ուրիշ նիւթեր, ինչպէս` փայտ, ապակի, արեւու ուժը օգտագործող տախտակներ եւ ամբարներ` հաւաքելու համար անձրեւուն ջուրը:
Աշխատանքները սկսած են 1 փետրուար 2016-ին: Ճարտարապետը, անոր օգնական խմբակը եւ 30 տարբեր երկիրներէ եկած կամաւորները աշխատած են 30 օր` շինելու համար 270 քառակուսի մեթր տարածքով այս դպրոցը:
30 մարտին առաջին անգամն ըլլալով 40 աշակերտներ մտած են դպրոց, անիկա կրնայ ընդունիլ 100 մանուկ ու պատանի: Այս 3-12 տարեկան աշակերտները բաժնուած են 50 քառակուսի մեթր տարածութեամբ երեք տարբեր դասարաններու մէջ:
Սակայն դպրոցը միայն փողոցները աղբերէ չի մաքրեր: Ան յղացուած է ուժանիւթով ամբողջովին ինքնաբաւ ըլլալու համար: Տանիքը ծածկող արեւու ջերմութիւնը իբրեւ ներուժ օգտագործող տախտակները ամբողջ կառոյցին կը հայթայթեն ելեկտրականութիւն եւ տաքութիւն: Նոյն ձեւով կ՛ամբարուի անձրեւի ջուրը, որ կը գործածուի բաղնիքներուն, խոհանոցին եւ պզտիկ բանջարանոցին համար:
Այդ պզտիկ բանջարանոցը թարմ բանջարեղէններ կը հայթայթէ դպրոցի խոհանոցին: Սակայն անոր նպատակն է նաեւ մանուկներուն սորվեցնել պատասխանատու կերպով պարտիզպանութիւն ընելու միջոցները, որպէսզի անոնք կարենան նոյնը վերամշակել հետագային: Դպրոցը դասաւանդութեան մէջ բնութիւնը շատ մեծ տեղ ունի: Շեշտը կը դրուի անոր երեւոյթներուն եւ պահպանութեան վրայ: Այս ձեւով աշակերտները կը սորվին վերամշակութեան եւ նիւթերը դարձեալ օգտագործելու միջոցներուն մասին: Այս գիտութիւնները անոնց կարելիութիւնը պիտի տան իրենց առօրեայ կեանքին մեծ լուծումներ գտնելու եւ արժեւորելու ու նոր կեանք տալու ոչ շատ սուղ նիւթերու:
Հարցարան
Վերամուտ`
Աշխարհին Շուրջ
1) Հարաւային Ափրիկէի մէջ, դասարան մտնելէ առաջ, աշակերտները երկու շարքերու կը բաժնուին` մանչերու եւ աղջիկներու:
ա.- Ճիշդ, բ. սխալ.
2) Գերմանիոյ մէջ առաջին դասարանի առաջին օրը աշակերտներուն կը բաժնուի գունաւոր գլխարկ մը, շուլթուէթը.
ա.- Ճիշդ, բ. սխալ.
3) Աւստրալիոյ մէջ, ուր արեւը կրնայ շատ կիզիչ ըլլալ, աշակերտները ի՞նչ ստիպուած են գործածել զբօսանքին:
ա.- Գլխարկ, բ.- կարճ թեւերով շապիկներ, գ.- մորթը պահպանող քրեմ, դ.- հագուստին վրայ ամրացուող փոքրիկ հովահարներ:
4) Ուսուցիչին խնձոր մը նուիրելու սովորութիւնը սկսած է Դանիոյ եւ Շուէտի մէջ: Ինչո՞ւ:
ա.- Անոնք աշխարհի խնձորի մայրաքաղաքներ էին, բ.- խնձորը ուսուցիչին վճարումին մաս կը կազմէր, գ.- խնձորները բախտաբեր կը համարուէին, դ.- ուսուցիչները աւելորդ նիշեր կու տային պտուղներուն համար:
5) Ճափոնի մէջ երբ ուսուցիչ մը կը խօսի աշակերտի մը հետ, որ գէշ վերաբերում ունեցած է, ի՞նչ պէտք է ընէ աշակերտը:
ա.- Ուսուցիչին աչքերուն մէջ նայի, բ.- գետին նայի, գ.- աչքերը գոցէ, դ.- աչքերը ձեռքերով գոցէ:
6) Անգլիոյ մէջ աշակերտները պէտք է անմիջապէս նստին, երբ ուսուցիչը դասարան մտնէ:
ա.- Ճիշդ, բ.- սխալ:
7) Ո՞ւր կը գտնուէր Չինաստանի Տանկժոնկ շրջանի գիտութեան դպրոցի մը իւրայատուկ վայրը:
ա.- Ծառի մը վրայ, բ.- երկնաքերի մը տանիքը, գ.- քարայրի մը մէջ, դ.- դպրոցական փոխադրակառքի մը մէջ:
8) Միացեալ Նահանգներու մէջ դպրոցական տարեշրջանը 180 օր կը տեւէ: Որքա՞ն կը տեւէ դպրոցական տարեշրջանը Ինտոնեզիոյ մէջ:
ա.- 150 օր, բ- 180 օր, գ.- 244 օր, դ.- 365 օր:
9) Աշխարհի ամէնէն մեծ դպրոցը կը գտնուի Լաքնաուի մէջ, Հնդկաստան: Մօտաւորապէս քանի՞ աշակերտ կը յաճախէ այդ դպրոցը:
ա.- 5500, բ.- 12000, գ.- 32000, դ.- 108000:
Պատասխանները վերջաւորութեան
Ժամանց
Պատասխաններ
1) Ճիշդ. նախ կը մտնեն աղջիկները, ապա` մանչերը. բոլորը կը կանգնին իրենց գրասեղաններուն առջեւ, ուսուցիչը անոնց կը բարեւէ, աշակերտները կը պատասխանեն եւ ապա կը նստին: 2) Սխալ: 3) ա: 4) բ: 5) բ: 6) Սխալ. աշակերտները ոտքի կը կենան, երբ ուսուցիչը դասարան կը մտնէ: 7) գ: 8) գ: 9) գ:
