Մանկապատանեկան

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Հարվըրտ համալսարանէն հոգեբան մը տարիներու ընթացքին ուսումնասիրած է մարդոց, եւ ապա անասուններուն քունը: Ան յանգած է տարօրինակ եզրակացութիւններու: Երբ մեր տան փիսիկը կամ Չալոն խորունկ քունի կ՛անցնի, աչքերնին գոց, մարմիննին կլոր փաթթած, տաքուկ, իրենց պոչիկը իրենց շուրջ դարձուցած, որքա՜ն պիտի ուզէինք գիտնալ, թէ անոնք ինչի՛ մասին կ՛երազեն: Ամերիկացի բժիշկ մը` Տիետրա Պարեթ, որ շատ հետաքրքրուած է...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Գիտէի՞ր, որ մեր յիշողութիւնը աշխատելէ չի դադրիր: Մենք այս երեւոյթին կ՛անդրադառնանք, յատկապէս երբ կը փորձենք դաս մը սորվիլ, սակայն մենք մեր յիշողութիւնը կը գործածենք նաեւ տարբեր, փոքր աշխատանքներու պարագային, ինչպէս, օրինակի համար, երբ մենք տուն կը վերադառնանք: Մեր յիշողութիւնը պարզապէս մեծ շտեմարան մը չէ, ուր ամբարուած են մեր բոլոր յուշերը: Ի՞նչ է յիշողութիւնը Յիշողութիւնը մեզի կարելիութիւնը...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ - Պատկերասփիւռները առաջին անգամ օդանաւի մէջ գործածուեցաւ 1932 թուականին: - Մարդկային մարմինը ճառագայթ կ՛արձակէ: Սակայն անոր արձակած լոյսը շատ տկար է եւ, հետեւաբար, մենք չենք կրնար ատիկա տեսնել: - Իր ծնունդին Քոալայի ձագը մօտաւորապէս մեղուի մը չափը ունի: - Ըստ ուսումնասիրութիւններու, այն աշակերտները, որոնք առտուն կը նախաճաշեն, դպրոցը աւելի լաւ կ՛աշխատին, քան անոնք, որոնք չեն նախաճաշեր:...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Նոր տարուան գիշերը ամբողջ ընտանիքը հաւաքուած կ՛ըլլայ միասին տօնելու եւ հաճելի ժամանակներ անցընելու... մինչեւ Կաղանդ պապային ժամանումը` կէս գիշերին: Այդ վայրկեանները աւելի մեծ ուրախութեամբ անցընելու համար, ահա քանի մը խաղեր, որոնց կրնան մասնակցիլ հաւաքոյթին ներկայ գտնուող... 1 - 99 տարեկան բոլոր անձերը: 1.- 2016-ի Լաւ Յիշատակները Ընթրիքի սեղանին շուրջ նստած, ընտանիքով եւ բարեկամներով կատարեցէք տարուան հաշուեգիրը: Այս...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ճիշդ ո՞ւր կ՛ապրի Կաղանդ պապան: Հիւսիսային բեւե՞ռ, Լոփոնի՞... Այս լուրջ հարցը տակաւին շատ բուռն վիճաբանութիւններ կը յառաջացնէ: Վստահաբար մենք այս հարցումին պատասխանը պիտի չստանանք: Սակայն վերջերս թերթի մը խմբագիրները մտածած են այս հարցին մասին եւ փորձած են երեւակայել, թէ ի՞նչ կրնայ արժել Կաղանդ Պապային տունը:   Այս տունը պիտի ներկայացուէր իբրեւ «խաղալիքներու սիրողականներու դրախտը»: Հիւսիսային բեւեռի...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Արքթիք ովկիանոսին մէջ գտնուող օդերեւութաբանական յատուկ գործիքները արձանագրած են տարուան այս շրջանին համար անբնականօրէն բարձր միջեւ ջերմաստիճաններ: Այս տարուան միջեւ ջերմաստիճանը 20 աստիճանի տարբերութիւն մը կ՛արձանագրէ եղանակին բնական աստիճաններէն աւելի: Այս տարուան վերջաւորութեան հիւսիսային բեւեռին հազուագիւտ պարագան յատկապէս մտահոգիչ է: Ըստ վերջին արձանագրուած թիւերուն, այժմ միջին հաշուով -5 է ջերմաստիճանը Արքթիքի մէջ, մինչ սովորաբար -25 կ՛արձանագրուի...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Բեւեռներուն մէջ ձմեռները երկար են եւ շատ ցուրտ. բարեբախտաբար հիւսիսային եղջերուն ունի ամէն ինչ` ցուրտին դէմ պայքարելու համար: Այս առտու ահաւոր հով մը կը փչէ բեւեռային դաշտին վրայ... Սակայն ասիկա կարեւոր չէ հիւսիսային եղջերուին համար: Ձմրան սկիզբէն ան անտառին մէջ ապաստանած է իր հօտին հետ, հոն ան հանգիստ կ՛արածէ: Իր սրածայր սմբակներով ան ձիւնը կը փորէ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Վիեթնամի մէջ Հոնկ Սոն Տունկի քարայրը աշխարհի ամէնէն մեծ քարայրներէն մէկն է: Հոն այցելելու արտօնութիւն տրուեցաւ միայն երեք տարի առաջ: Վիեթնամի մէջ Հոնկ Սոն Տունկի քարայրը կը նկատուի աշխարհի ամէնէն մեծ քարայրը: Անոր ներքին խոռոչներէն մէկը մեծ է, որ կարելի է հոն 40 յարկանի երկնաքեր մը շինել: Կորսուած աշխարհ մը Քարայրը գտնուեցաւ 1991-ին: Առաջին անգամ հետախոյզները...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ուղեղը բարդ գործարան մըն է եւ ան երբեմն կը սիրէ մեզի հետ կատակներ ընել... Փորձենք թափանցել անոր գաղտնիքներուն մէջ: Տեսողական պատրանքներ Տեսողական պատրանքը պատկեր մըն է, զոր ուղեղը լաւ չի մեկնաբաներ: Երբ մենք կը նայինք նման պատկերի մը կամ տարօրինակ գծագրութեան մը, մեր ուղեղը կը շփոթի եւ մեզի իրականութենէն տարբեր գաղափար մը կու տայ: Ասոնք կը...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Շնորհիւ հոկտեմբերի վերջաւորութեան Աւստրալիոյ մէջ կնքուած պատմական համաձայնութեան մը, Անթարքթիքի ջուրերէն բաժինի մը մէջ պիտի հաստատուի ծովային անասուններու յատուկ պահպանուած հսկայական տարածք մը: Երեւակայեցէք շրջան մը, որ կ՛ընդգրկէ Ֆրանսան, Պելճիքան, Լիւքսամպուրկը, Հոլանտան, Գերմանիան, Զուիցերիան եւ Աւստրիան: Այս հսկայական տարածքին կը համապատասխանէ Անթարքթիքի, Խաղաղական ովկիանոսին կողմը, Ռոս ծովուն մէջ ծովային անասուններուն յատկացուած պահպանուած շրջանը. 1,12 քառակուսի քմ,...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Այս տարի կենսոլորտին յատկացուած «Քոնֆըրընս օֆ փարթիզ», COP 22-րդ համաժողովը տեղի կ՛ունենայ 7 նոյեմբերէն մինչեւ 18 նոյեմբեր Մարոքի Մարրաքէշ քաղաքին մէջ: 196 երկիրներուն, առաւել Եւրոպական Միութեան ներկայացուցիչները կը հաւաքուին լուծումներ գտնելու կլիմայական փոփոխութիւններուն, եւ յատկապէս աշխատելու ջերմանոցի ազդեցութիւն ունեցող կազերու արտադրութիւնը նուազեցնելու միջոցներուն վրայ: Անոնց ուշադրութիւնը պիտի կեդրոնանայ նաեւ այն երկիրներուն վրայ, որոնք ամէնէն աւելի տաքութեան...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Անթոնիոյի հայրը կ՛ուզէ, որ իր զաւակը ագարակապան դառնայ, սակայն Անթոնիօ ուրիշ ծրագիրներ ունի... Անթոնիօ կ՛երազէ լրագրող դառնալ: Նման երազ մը ունենալը հազուադէպ է Մեքսիքայի լեռներուն մէջ ապրող տղու մը համար: Անթոնիոյի ծնողները ագարակապան են: Անոնք գրել չեն գիտեր, եւ կը նախընտրէին, որ իրենց զաւակը իրենց նման ագարակապան ըլլայ: Կուանախուաթայի այդ շրջանին մէջ բնակիչները մեծամասնութեամբ ագարակապաններ են:...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Դասարանին մէջ վիտէօ-խաղեր խաղա՞լ... Ասիկա բազմաթիւ աշակերտներու երազն է. սակայն նոյն ատեն ասիկա իրականութիւն է Նորվեկիոյ Կարն քաղաքի երկրորդականի աշակերտներուն համար: Մարզանք Օգոստոս ամիսէն ի վեր աշակերտները առիթը ունին ընտրելու ե-մարզանքի դասերը: Վիտէօ-խաղերը պիտի դառնան մարզանք` ֆութպոլի եւ հենտպոլի նման: Այս ելեկտրոնային խաղերը պիտի դասաւանդուին շաբաթը հինգ ժամ, իսկական մարզանք եւ 90 վայրկեան վիտէօ-խաղեր: Պահի ընթացքին...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Աշխարհի ամէնէն փոքրիկ հանրային պարտէզը ունի 0,61 մեթր երկարութիւն եւ կը ծածկէ 0,292 քառակուսի մեթր տարածք մը: Ան կը գտնուի Ամերիկայի Օրեկոն նահանգին Փորթլենտ քաղաքին մէջ: Մրցանիշներու «Կինես» գիրքը անոր այս տիտղոսը պաշտօնապէս տուած է 1971-ին: * * * 1948 թուականին, սկզբունքով, այս փոքրիկ կանաչ հողաշերտին վրայի «պարտէզին» փոխարէն հոն պիտի բարձրանար ինքնաշարժներու երթեւեկը կանոնաւորող լոյս...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ 200 տարուան մարդկային ներկայութենէ ետք, աւստրալիական Մաքարիա կղզին պիտի վերագտնէ իր վայրի կեանքը: Այս կղզին մաքրուած է անոր բնական միջավայրը ապականող եւ մարդուն կողմէ հոն բերուած բոլոր տեսակի մակաբոյծներէն: Իր 34 քմ. երկարութիւն եւ 5 քմ.  լայնքով Մաքարի կղզին ովկիանոսին մէջ կորսուած ժայռի մը նման է, Աւստրալիոյ եւ Անթարքթիքային միջեւ: Անիկա կը գտնուի շրջանի մը մէջ,...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Տուէն 12 տարեկան աղջնակ մըն է, որ կ՛ապրի Քամպոտիոյ մէջ, Անկքորի նշանաւոր տաճարներուն մօտ: Տուէն ապագան կ՛ուզէ զբօսաշրջիկներու ուղեկցորդ կամ ուսուցիչ ըլլալ` իր երկրին պատմութիւնը դասաւանդելու համար մանուկներուն: Սակայն ան պէտք է իր դասերուն հետեւի եւ օգնէ իր մօրը, որ առանձինն կը մեծցնէ Տուէնը եւ անոր հինգ քոյր-եղբայրները: Տուէն եւ իր ընտանիքը կ՛ապրին Քամպոտիոյ հիւսիսը գտնուող...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Մենք գիտենք, որ աշունը կը սկսի 23 սեպտեմբերին: Սակայն այս տարի ան սկսաւ 22 սեպտեմբերին: Ինչպէս ձմրան, գարնան կամ ամրան պարագային, աշնան թուականը պատահականօրէն չէ ընտրուած: Անիկա կը համապատասխանէ շատ ծանօթ երեւոյթի մը, տարուան այն օրը, երբ ցերեկը եւ գիշերը նոյն տեւողութիւնը ունին (գիշերահաւասար): Այդ օրը ցերեկէն գիշեր անցնելու սահմանը կ՛անցնի երկու բեւեռներէն: Այս երեւոյթը տեղի...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ամէն առտու աշխարհի բոլոր աշակերտները կ՛ուղղուին դպրոց. սակայն անոնք իրենց ժամացոյցները տարբեր ժամերուն վրայ լարած են: Ճափոնի մէջ Դպրոցական տարեշրջանը կը սկսի ապրիլին: Աշակերտները դպրոց կ՛երթան առտուան ժամը 8:30-էն մինչեւ կէսօրէ ետք ժամը 3:30: Անոնք կէսօրին ունին 35 վայրկեան դադար մը` ճաշելու համար: Դասերէն ետք, կարգով, աշակերտները դասարանը կը մաքրեն: Միացեալ Նահանգներու մէջ Դասերը կը սկսին...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ     Չինաստանի մեծ քաղաքներուն մէջ օդի ապականումը ամպերու նման կը ծածկէ քաղաքը: Այս պատճառով, երբ քանատական փոքրիկ ընկերութիւն մը սկսած է Ռոքի Մաունթընզ լեռներու շրջանէն մաքուր օդով լեցուած շիշեր ծախել համացանցին վրայ, շուկայի վրայի շիշերը ծախուած են չորս օրուան մէջ: *** «Վայթալիթի էր» ընկերութեան տէրերը` Մոզըս Լեմ եւ Թրոյ Փաքեթ, ընկերութիւնը հիմնած են իբրեւ կատակ,...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Վերամուտ է: Բազմաթիւ աշակերտներ դարձեալ կ՛ուղղուին դէպի դպրոց, ուր անոնք պիտի գտնեն հին եւ նոր ընկերներ, իրարու հետ փոխանակեն արձակուրդի իրենց պատմութիւնները... Սակայն Ֆրանսայի հիւսիսի գիւղերէն մէկուն աշակերտներուն վերամուտը ա՛լ աւելի իւրայատուկ եղաւ:  Երբ աշակերտները դպրոց մտան, անոնք գտան մեծ եուրթ մը, Ասիոյ լեռներու բնակիչներուն կողմէ գործածուած մեծ աւանդական վրան մը: 700  բնակիչներով Պոէսըկեն գիւղին մէջ...