Մանկապատանեկան

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ինչպէս գիտենք, մարդ արարածը իր առաջին քայլերը առած են ափրիկեան ցամաքամասին վրայ: Այս ցամաքամասին վրայ է, որ գտնուած են ո՛չ միայն արդի մարդ արարածին (հոմօ սափիէն, մեր ուղղակի նախահայրերը) ամէնէն հին մնացորդները, սակայն նաեւ` մարդուն ամէնէն մօտիկ զարմիկներուն ամէնէն հին բրածոները: Անոնցմէ ամէնէն նշանաւորը Լիւսին է, որ ապրած է մօտաւորապէս 3,2 միլիոն տարիներ առաջ, եւ որուն...

Պատրաստեց՛ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Խորհրդային Միութեան մէջ այս շունը իսկական հերոս մը եղած է: Լայքան, որ ռուսերէնով կը նշանակէ «փոքրիկ հաջող», աստղանաւորդ դարձած է 1957-ին, 60 տարիներ առաջ: 1950-ական թուականներէն սկսեալ անջրպետին նուաճումը ուժ փաստելու միջոց մը դարձած էր աշխարհի ամէնէն հզօր երկու պետութիւններուն միջեւ: Մրցակցութիւնը զօրաւոր էր Միացեալ Նահանգներուն եւ Խ.  Միութեան (որ կը գլխաւորէ Ռուսիան) միջեւ: Ո՞վ պիտի...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Մարդկային մարմինը բազմաթիւ գաղտնիքներ ունի: Ճիշդ է, որ ան դիւրաբեկ կը թուի, սակայն իրականութեան մէջ ան հզօր մեքենայ մըն է, որ կազմուած է բազմաթիւ մեքենական դրութիւններէ: Ասիկա յատկապէս նշմարելի է մարդկային մարմնին ամէնէն կարեւոր շրջաններէն` ստամոքսին պարագային: Ստամոքսը ուտելիքներու մարսողութեան էական գործիքն է: Այս գործարանը ունի բազմաթիւ գաղտնիքներ եւ կարողութիւններ: Բարդ Գործարան Մը Երբ մենք կը...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ 1977-ին անջրպետ ղրկուած երկու անջրպետանաւերը` «Վոյէճըր» 1 եւ 2 անցած են ամբողջ արեգակնային դրութենէն: Անոնք մեզի փոխանցած են նկարներ` Լուսնթագէն, Երեւակէն, Ուրանոսէն եւ Պոսիտոնէն: Անոնք մեզի կարելիութիւն տուին նաեւ գտնելու այս մոլորակներուն շուրջ դարձող լուսիններ եւ նոյնիսկ գործօն հրաբուխներ Լուսնթագի արբանեակներէն` Քոյի վրայ: Այժմ անոնք կը դեգերին արեգակնային դրութեան սահմաններուն վրայ` դառնալով մեզմէ ամէնէն հեռու գտնուող...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ձմրան սկիզբը արագիլը կը պատրաստուի լքելու հիւսիսային երկիրները եւ ձմեռը անցընելու տաք Ափրիկէի մէջ... Երբ ձմեռը կը մօտենայ, արագիլներուն ուտելիքը կը նուազի: Անոնց համար ժամանակն է երթալու դէպի արեւոտ Ափրիկէ, ուր ուտելիքը աւելի առատ է: Արագիլները, որոնք ընդհանրապէս զոյգերով կ՛ապրին, կը խմբուին: Նոյնիսկ փոքրիկ արագիլները ճամբորդութեան մաս կը կազմեն: Արագիլները թռիչք կ՛առնեն: Կը սկսի աւելի քան...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Այս շաբաթ մենք պիտի երթանք հազարաւոր քիլոմեթրեր հեռու` տեսնելու համար, թէ ինչպէ՛ս կ՛անցնի պզտիկ աշակերտի մը դպրոցական օրը Ճափոնի մէջ: «Եոքոսօ», բարի եկաք Թաքայամա` Ճափոնի կեդրոնը պզտիկ քաղաք մը: Մենք պիտի այցելենք Նիշի դպրոցի նախակրթարանը: Մէկ ամսուան արձակուրդէ ետք, աշակերտները դպրոց վերադարձան 4 սեպտեմբերին: Անոնց համար դպրոցական տարեշրջանը սկսած է ապրիլին: Ճափոնի մէջ նախակրթարանի դպրոցները 6...

Պատրաստեց՝ ՇՈՒՇԻԿ ՄԱՒԻՍԱԳԱԼԵԱՆ Նախքան ծնող դառնալը` բոլորս ալ դաստիարակչական մեծ սկզբունքներէ կը ճառենք, բայց անգամ մը, որ զաւակներու տէր ենք, խոստովանինք, որ մեր գինիին շատ ջուր կը խառնենք, եւ մեր սկզբունքներուն մէկ կարեւոր մասը կը ցնդի օդին մէջ: Արդեօք սխալ ընթացքի մէ՞ջ ենք, ի՞նչ պէտք է ընենք... Առնենք օրինակ մը. «Նուէրներուն չափազանցութիւնը կը վնասէ երեխային»: Այո՛, երբ առանց առիթի երեխային...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Շրջապտոյտ մը Հնդկաստանի, Ռուսիոյ, Չինաստանի եւ Պուրքինա Ֆասոյի դպրոցներուն մէջ` անոնց աշակերտներուն հետ: Հնդկաստան 13 տարեկան Տեւի կ՛ապրի Քալինկափաթնամի մէջ, Հնդկաստան: Ան ինքզինք բախտաւոր կը զգայ, որովհետեւ դպրոց կ՛երթայ: Հնդկաստանի մէջ բոլոր աղջիկները նոյնքան բախտաւոր  չեն, սակայն Տեւիի հայրը ուզած է, որ իր աղջիկները ուսում ստանան, որպէսզի կարենան լաւ ապագայ ունենալ: Տեւիի ընտանիքին մէջ բոլորը աղջիկ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Մարի-Փոլ ուսուցչուհին արտասովոր կեանք մը ունի: Ամէն երկուշաբթի ան աւելի քան 2 ժամ կը քալէ հասնելու համար այն դպրոցը, ուր ինք կը դասաւանդէ Ռէունիան կղզիին վրայ անկարելի է ինքնաշարժով հասնիլ Մաքաթայի բնական բոլորաձեւ լեռնահովիտը, տեղափոխուելու համար միակ միջոցը քալելն է... կամ ուղղաթիռը: Ֆրանսական կղզիին վրայ գտնուող Մաֆաթայի բնական բոլորաձեւ լեռնահովիտը կղզիին ամէնէն գրաւիչ շրջաններէն մէկն է:...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ուրբաթ, 15 սեպտեմբերին, կէսօրէ ետք ժամը 2:54-ին «Քասինի» տիեզերասարքը  աշխատելէ դադրեցաւ: Ան անջրպետին մէջ կը գտնուէր քսան տարիներէ ի վեր: Անոր ղրկած տեղեկութիւններուն եւ նկարներուն շնորհիւ` մենք շատ բաներ սորվեցանք Երեւակ մոլորակին մասին: «Քասինի» տիեզերասարքը դէպի անջրպետ արձակուեցաւ քսան տարի առաջ, 1997-ին: Ուրբաթ, 15 սեպտեմբերի կէսօրէ ետքը անոր ճամբորդութիւնը վերջ գտաւ Երեւակի մթնոլորտին մէջ: Տիեզերասարքը չէր...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Չորեքշաբթի, 6 սեպտեմբերին, շատ հզօր մրրիկ մը կազմուեցաւ Ատլանտեան ովկիանոսին եւ Քարայիպեան ծովուն միջեւ: Իրմա անուանուած այս մրրիկը սկիզբը պարզ փոթորիկ մըն էր, ապա ան հասաւ վտանգաւորութեան 5-րդ աստիճանին, Սաֆիր-Սիմսընի սանդղակին վրայ: Ասիկա մրրիկներու ամէնէն բարձր աստիճանն է: Իրմա 2005-էն ի վեր Ատլանտեան ովկիանոսին ամէնէն հզօր մրրիկներէն մէկն է: Իրմա անցաւ բազմաթիւ կղզիներէ` իր ճամբուն վրայ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ճիշդ է, որ արձակուրդները արդէն կը վերջանան, եւ մենք դարձեալ դպրոցի ճամբան պիտի բռնենք, սակայն մենք միշտ կրնանք երազել եւ կազմակերպել մեր ապագայ արձակուրդները: Այս ձեւով, օրինակի համար, եթէ կը ծրագրես նոր երկիր մը, քաղաք մը, շրջան մը այցելել եւ չես ուզեր պարզ զբօսաշրջիկի նման շրջիլ սովորական վայրերը, կրնաս դիմել կրիթըրի մը: Կրիթըրները տեղացիներ են, որոնք...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Պալի կղզիին մէջ, երբ մենք կ՛այցելենք Ուլուուաթու տաճարը, շատ ուշադրութիւն պէտք է ընենք մեր առարկաներուն` ակնոց, ջուրի շիշ, սանտուիչ, կօշիկ... Ուլուուաթուի տաճարի շրջանին մէջ ապրող կապիկները փոքրիկ «գողեր» են: Զբօսաշրջիկները ասիկա լաւ գիտեն, իսկ հիմա գիտնականները կրցած են հասկնալ, թէ գող կապիկներու խումբը ինչպէ՞ս կ՛ապրի կղզիին վրայ... Ուլուուաթա` փոքրիկ դրախտ մը Պալի կղզին մաս կը կազմէ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Խաղաղական ովիանոսը մեզի երազել կու տայ իր գեղեցիկ կղզիներով եւ ծովափներով. սակայն գիտէի՞ր, որ անոր ջուրերուն մէջ գործած են ծովահէններ եւ սարսափելի ժողովուրդներ, որոնց հանդիպած են բազմաթիւ նաւարարներ` իրենց ճամբորդութիւններուն ընթացքին: Բազմաթիւ բաներ կան հետախուզելու այս ընդարձակ տարածքին մէջ: Բազմաթիւ հետախոյզներ փորձած են ծանօթանալ անոր գաղտնիքներուն: Առաջին կարգին, հոն ապրող բնիկները ուզած են աւելի լաւ ճանչնալ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ձիթապտուղի իւղը` ձէթը այն նիւթն է, որ մենք կը ստանանք, երբ ձիթապտուղները կը ճզմենք յատուկ մեքենայի մը մէջ: Այդ իւղը միշտ ներկայ է Միջերկրականի շուրջ երկիրներու բոլոր ուտելիքներուն մէջ: * * * Հին ժամանակներէն արդէն ձիթենին կը համարուէր խաղաղութեան եւ իմաստութեան խորհրդանիշը: Փարաւոններու օրով մարդիկ ձէթը կը գործածէին վէրքերը իւղելու  եւ հիւանդութիւնները բուժելու համար, ինչպէս նաեւ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ճիշդ է, որ մենք օգոստոս ամիսն ենք, եւ ամառ է Դանիոյ մէջ, սակայն աշխարհին չորս կողմերէն աւելի քան 150 կաղանդ պապաները արդէն հաւաքուած են հոն` ծրագրելու համար յառաջիկայ եղանակի տօները: Կաղանդ պապաներու 60-րդ  տարեկան այս համագումարին կը մասնակցին աւելի քան տասնեակ մը երկիրներէ կաղանդ պապաներ, որոնց մեծ մասը հագուած է աւանդական կարմիր բաժկոնը եւ դրած ճերմակ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Հարաւքորէացի ճարտարապետներ կը մտածեն շինել երկնաքերներ հսկայ սեքոա ծառերու պարապ կոճղերուն մէջ: Արդեօք ասիկա լուծո՞ւմ մըն է այս շքեղ ծառերուն համար, որոնք մարդ արարածին  տարբեր գործունէութիւններուն սպառնալիքին տակ կը գտնուին, Հարաւքորէացի ճարտարապետներու խումբ մը ապագայի երկնաքերներու յատկացուած մրցանակ մը շահած է իր այս իւրայատուկ ծրագիրով. հսկայ սեքոա ծառի մը պարապ կոճղը օգտագործել` անոր մէջը շինելու համար...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Երկար ժամանակ մարդիկ կարծած են, որ ֆիսարում փոլիսեֆալումը, աւելի ծանօթ` «պլոպ» անունով, սունկ մըն է... կամ բոյս մը: Սակայն ան ո՛չ մէկն է, ո՛չ ալ միւսը, ո՛չ ալ նոյնիսկ անասուն մը: Անիկա զարմանալի կարողութիւններով բջիջ մըն է: Ի՞նչ է «պլոպը» Անիկա կենդանի մարմին մըն է, սակայն` ո՛չ անասուն մը, ո՛չ բոյս մը, ո՛չ ալ սունկ մը:...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ 2014-ին ճարտարապետ Սթեֆանօ Պոէրի` Միլանոյի մէջ, Իտալիա, կը շինէր 76 եւ 110 մեթր բարձրութեամբ անտառ-շէնքեր: Այդ շէնքերը ծածկուած էին 1 հեկտար տարածութեան համապատասխանող ծառերով, թուփերով եւ բոյսերով: 2 միլիառ եւրօ արժած այս ծրագիրը կը վերակենդանացնէ քաղաքին բնութիւնը` կանաչութեան հետ վերադարձնելով միջատները, թռչունները, թիթեռնիկները, զատկաճճիները եւ նոյնիսկ չղջիկները: Սակայն այս ծրագիրը յատկապէս հետաքրքրական է, որովհետեւ անիկա կը...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Քեզի ծանօթ են մանտալաները: Այս շատ գեղեցիկ եւ օրհնեալ արուեստի գործերը առիթն են իւրաքանչիւրին համար ստեղծագործ դառնալու եւ երեւակայութիւնը աշխատցնելու: Ի՞նչ Են Մանտալաները Մանտալաները շատ խրթին արուեստի գործեր են, սակայն իւրաքանչիւր անձ կրնայ տարբեր բան մը տեսնել անոնց մէջ: Մանտալա ստեղծելը շատ հանգստացնող աշխատանք մըն է. մանտալան ստեղծողը ընթանալով կեդրոնական կէտէ մը, ազատ կ՛արձակէ իր երեւակայութիւնը`...