Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ
Երկար ժամանակ մարդիկ կարծած են, որ ֆիսարում փոլիսեֆալումը, աւելի ծանօթ` «պլոպ» անունով, սունկ մըն է… կամ բոյս մը: Սակայն ան ո՛չ մէկն է, ո՛չ ալ միւսը, ո՛չ ալ նոյնիսկ անասուն մը: Անիկա զարմանալի կարողութիւններով բջիջ մըն է:
Ի՞նչ է «պլոպը»
Անիկա կենդանի մարմին մըն է, սակայն` ո՛չ անասուն մը, ո՛չ բոյս մը, ո՛չ ալ սունկ մը: Անիկա շատ հին է, երկրագունդին վրայ յայտնուած է 1 միլիառէն 500 միլիոն տարիներ առաջ: Անոր կարելի է հանդիպիլ փտող տերեւներու վրայ, եւ ծառերու կոճղերու վրայ, զով եւ խոնաւ վայրերու մէջ:
Անիկա կազմուած է միակ բջիջէ մը, որուն մէջը կան միլիոնաւոր կորիզներ մինչ մարդկային մարմինը ունի 100 հազար միլիառ բջիջներ, որոնցմէ իւրաքանչիւրը ունի մէկ կորիզ:
Կա՞ն բազմաթիւ տեսակի բջիջներ
Մինչեւ հիմա մեզի ծանօթ են 1000 տարբեր տեսակներ` տարբեր գոյներով եւ ձեւերով: Ասիկա կը ներկայացնէ գոյութիւն ունեցող «պլոպներ»-ուն 5 առ հարիւրը: Բնութեան մէջ անոր չափը 1 սմ քառակուսիէն մինչեւ 1 մեթր քառակուսի կրնայ ըլլալ: Սակայն տարրալուծարանին մէջ անոր մեծութիւնը կրնայ հասնիլ 10 մեթր քառակուսիի: «Պլոպ»-ը` կը նմանի խաղի կաւի, կարելի է զայն կտրել, կտորները իրարու միացնել, դարձեալ կտրել եւ այլն:
Ո՞ւր կարելի է զայն գտնել
Անտառներուն խորերը, ուր շատ լոյս չկայ: Պէտք չէ, որ օդը շատ ցուրտ, կամ շատ տաք ըլլայ: Անիկա գոյութիւն ունի բոլոր երկիրներուն մէջ, եւ ամէն մարդ կրնայ զանոնք տեսնել: Սակայն մարդիկ յաճախ զանոնք կը շփոթեն սունկերուն հետ:
Ինչո՞ւ մասնագէտները կ՛աշխատին «պլոպի»-ին վրայ
Անոր վերաբերումը հետաքրքրական է: Անիկա գիտէ տեղափոխուիլ, ժամական 4 սմ` ետեւէն ձգելով փայլուն եւ թափանցիկ հետքեր, կրնայ նաեւ որոշումներ տալ: Անիկա «խելացութեան» պարզ ձեւ մը ունի: Օրինակի համար, ան կրնայ լափիւրինթոսի մը մէջ ելքի ամէնէն կարճ ճամբան գտնել կամ իր ուտելիքը ընտրել: Այս ուսումնասիրութիւնները հետաքրքրական են յատկապէս «պլոպ»-ի նման առանց ուղեղի եւ ջղային դրութեան մարմինի մը մօտ:
«Պլոպ»-ը յատուկ դեր մը ունի՞
Անիկա բնապահպանութեան մէջ շատ մեծ կարեւորութիւն ունի: Ան մանրէներու որսորդ մըն է: Բնութեան մէջ «պլոպ»-ը կը մարսէ մանրէները եւ դուրս կը թափէ մանր տարրեր, որոնք կը գործածուին սունկերուն կամ բոյսերուն կողմէ` սնանելու համար: «Պլոպ»ները հիմնական են սնունդի շղթային մէջ:
«Պլոպ»-ը կրնա՞յ մարդուն համար օգտակար ըլլալ
Այժմ գիտնականները իրենց աշխատանքներուն սկիզբն են: Օրինակի համար, «Պլոպ»-ը ունի շատ գործօն երակային դրութիւն մը, զոր գիտնականները կրնան ընդօրինակել: Այս ուսումնասիրութիւնները կրնան շատ օգտակար ըլլալ քաղցկեղներու եւ մանրէներու դէմ աշխատանքներուն պարագային:
Ուրկէ՞ եկած է «պլոպ» անունը
«Պլոպ»-ին իսկական անունը ֆիսարում փոլիսեֆալում է: Այս անունը հնչելը բաւական խրդին է. «Պլոպ» բառը եկած է
1950-ական թուականներու սարսափի ժանրի ժապաւէնէ մը: Ժապաւէնը կը ներկայացնէ «պլոպ» կոչուած արտերկրային էակ մը, որ կը հասնի մեր երկրագունդը, եւ որ կը մեծնայ ու կը կլլէ մարդիկը: Սակայն մեր «պլոպ»-ը բնաւ վտանգաւոր չէ: Անիկա երկրագունդը չի գրաւեր եւ անջրպետէն չէ եկած:
Աշխարհի Ամէնէն Ծեր
Ողնաւոր Անասունը
Ան իր երեք հարիւր իննսուներկու մոմերը մարեց: Ան Կրինլանտի շանաձուկերէն մէկն է. անոր գիտական անունը սոմնիսուս մեքրոսեֆալուս է:
Այս շանաձուկի տեսակը կ՛ապրի Արքթիքի շատ խոր (200-400 մեթր խորութիւն) եւ շատ պաղ (2-7 աստիճան) ջուրերուն մէջ: Իր ինը հարիւր քիլոներով եւ հինգ մեթր երկայնքով այս «Մեծ հայրիկը» մեր մոլորակին ամէնէն մեծ շանաձուկերէն մէկն է: Ան շատ դժուարահաճ չէ իր ուտելիքին վերաբերմամբ. օձաձուկ, կէտ, փոկ, եքինոս, խեչափառ, տարբեր տեսակի ձուկեր… Ան կ՛ուտէ գրեթէ ամէն ինչ, որ կը գտնէ:
Սակայն գիտէի՞ր, որ այս մեծ ձուկը ունի շատ հաւատարիմ ընկեր մը: Կրինլանտի գրեթէ բոլոր շանաձուկերը ունին մակաբոյծ մը, որ կը հաստատուի անոնց աչքերուն վրայ. ան քոփէփոտն է: Ժամանակի ընթացքին այս յարաբերութիւնը վնասակար կը դառնայ շանաձուկին համար. ան կը վնասէ շանաձուկին աչքերը եւ զայն կը կուրցնէ բարեբախտաբար ջուրերուն խորերը` շատ լոյս չկայ, հետեւաբար շանաձուկը այս տեսողութեան պակասը կը փոխարինէ իր միւս զգայարաններով (լսողութիւն, հոտառութիւն…) տեղափոխուելու եւ որսալու համար:
Հետաքրքրական
– 80 տարեկան անձի մը սիրտը, միջին հաշուով, արդէն կատարած է 80 միլիառ տրոփում:
– Լի Ռետմոնտ իր եղունգները չէ կտրած 38 տարիներէ ի վեր: Քով-քովի դրուած, իր բոլոր եղունգները միասին 9 մեթր երկարութիւն ունին:
– Վիեթնամի մէջ մարդ մը ստիպուած եղած է գործողութիւն մը ընել` հանելու համար 18 տարի առաջ ուրիշ գործողութեան մը ընթացքին իր մարմնին մէջ մոռցուած… մկրատ մը:
Մեր ամբողջ կեանքին ընթացքին միջին հաշուով մենք 115 օր կ՛անցընենք խնդալով: Ասիկա հաւասար է 4 ամիս անդադար խնդուքի:
– Ամէն անգամ մենք կ՛անցընենք սենեակի մը մէջ, մենք կը սփռենք 37 միլիոն մանրէ:
Նիւ եորքցի Աշրիթա Ֆըրմըն իր գլխուն վրայ կտրած է 80 հաւկիթ մէկ վայրկեանէն: Յուսանք, որ ետքը ան մտածած է այդ կոտրուած հաւկիթներով շինել աշխարհի ամէնէն մեծ ձուածեղը:
Գիտէ՞իր, թէ Ֆրանսայի մէջ գոյութիւն ունի գիւղ մը` Ֆրոնթինեան, ուր ամէն տարի կը հաւաքուին աշխարհի չորս կողմերէն խնդուքը սիրող անձերը: Ամէն գարնան մեծ հաւաքի մը ընթացքին անոնք կը մասնակցին շատ լուրջ եւ ուրախութիւնը զարգացնող մարմնական վարժութիւններու:
Ս. Փեթերսպուկի, (Ռուսիա) Էրմիթաժ թանգարանին մէջ կատուները շատ կարեւոր տեղ մը ունին: Անոնք կը համարուին թանգարանին պաշտօնեանները եւ ունին իրենցմով զբաղող յատուկ երեք անձեր: Թանգարանին մէջ գոյութիւն ունի նոյնիսկ իրենց յատուկ անասնաբուժական դարմանատուն մը: Այս կատուներուն մեծ խնամք կը տարուի, որովհետեւ անոնք պարզ կատուներ չեն: Անոնք սերած են այն նշանաւոր կատուներէն, որոնք պալատ բերուած են 18-րդ դարուն, Էլիզապէթ կայսրուհիին կողմէ: Սկզբունքով անոնց պաշտօնը մուկերը եւ առնէտները բռնելն էր: Սակայն անոնք շատ սիրած են իրենց կայսերական միջավայրը եւ տակաւին կը շարունակեն պտտիլ գետնին տակը գտնուող 10 քմ երկար անցքերուն մէջ. մինչ այդ, ժամանակի ընթացքին, պալատը դարձած է թանգարան, եւ գեղանկարչութիւնները փոխարինած են մուկերը:
Ժամանց
