Խմբագրական

Մայիսը յաղթանակներու ամիս է` եռատօն բանաձեւով բնութագրուած: Պատմական իրադարձութիւններու ժամանակագրական կարգը յարգելով` Սարդարապատի դիւցազնամարտն ու Ա. Հանրապետութեան կերտումը Բ. Աշխարհամարտի հայրենական պատերազմի յաղթական աւարտը,  եւ Շուշիի ազատագրման ու Լեռնային Ղարաբաղի բանակի օրուան խորհուրդով ամրակայուած երկրորդ պետութեան ստեղծումն ու այդ ճամբով Հայաստանի Հանրապետութեան անվտանգութեան երաշխաւորումը: Պէտք է մտածել, որ մեր ժողովուրդի հաւաքական  հոգեկերտուածքին մէջ որքան ուրոյն եւ խորունկ իմաստ ունի այս...

6 մայիս 2015-ը տարբեր հնչեղութիւն ունի: Այս սիւնակներէն հերթական անգամ ընդգծուած էր անհրաժեշտութիւնը Մայիս 6-ի խորհուրդը վերականգնելու, պատմական իրադարձութիւնները իրենց էութեան մէջ յիշելու եւ այդ առիթով յարգելու օսմանեան ջարդարար քաղաքականութեան զոհ գացած  լիբանանցի նահատակներուն յիշատակը: Կը թուի, որ այս տարուան Մայիս 6-ը հիմնական քայլ կ՛առնէ այդ ուղղութեամբ, յատկապէս լիբանանեան մակարդակի վրայ հաւաքական յիշողութեան կարեւոր վերադարձ կատարելու: Այդ յուշարարութեան պաշտօնը մինչ...

Արցախի խորհրդարանական ընտրութիւնները աւարտեցան. շուտով կը հրապարակուին պաշտօնական արդիւնքները: Փաստացի է այն, որ ընտրութիւնները կայացան արդար, թափանցիկ, ժողովրդավար. աննշան խախտումներու մասին որոշ լրատուութիւններ որեւէ ձեւով չեն վիճարկեր ընտրութիւններուն նման բնորոշումներով կայանալը եւ չեն փոխեր ամբողջ տարածաշրջանին համար իբրեւ օրինակ ծառայելու համակողմանի համոզումները: Այս հանգրուանին քանի մը դիտարկում կարելի է ամփոփել Արցախի խորհրդարանական ընտրութիւններուն ուղղութեամբ: Մինչ այդ, սակայն, պէտք է նշել...

Մայիսմէկեան խորհուրդին քաղաքական այժմէական հնչեղութեամբ մեր իրականութեան պարզած վիճակները լոյսին բերելու որեւէ փորձ ներկայ պահուն անպայման պիտի յիշէ մեր երկրի ներքաղաքական դաշտը յանկարծակիօրէն ցնցած հարստապետութիւնն ու քաղաքականութիւնը իրարմէ կտրուկ ձեւով անջատելու ամէնէն բարձր մակարդակներով առնուած քայլն ու անոր անմիջական հետեւանքները: Խօսքը կը վերաբերի քաղաքական դաշտը  գրագիտացման ենթարկելու առաջադրանքին, որ մինչ այժմ մէկ յատուկ գործողութենէ անդին տարածուելու նախադրեալներ չէ պարզած: Թէ...

Վարագոյրը բարձրացաւ Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակին ստեղծած քաղաքական մթնոլորտին վրայ: Միջազգային մակարդակի վրայ արձանագրուածները, տոմինոյի ազդեցութեան տեսութեամբ առարկայացած ճանաչումներու, դատապարտանքներու եւ համապատասխան յայտարարութիւններու արշաւը կը յուշեն նախադրեալներ` շարունակականութիւն ապահովելու: 100-ամեակը լաւ առիթ էր առնչուած պետութիւններուն համար կարմիր քարտը ցոյց տալու Անգարային: «Կա՛նգ առ» ըսելու նոր օսմանականութեան յոխորտանքով աշխարհաքաղաքական ուժի վերածուելու նկրտումներ դրսեւորող եւ արեւմտեան ուժերու վերահսկողութենէն դուրս եկող կրօնական ծայրայեղականութեան տիրութիւն...

ՇԱՀԱՆ ԳԱՆՏԱՀԱՐԵԱՆ ԱՆԻ ԵՓՐԵՄԵԱՆ ՍԵՒԱԿ ՅԱԿՈԲԵԱՆ Այսօր հայկական աշխարհը կը նշէ 20-րդ դարու առաջին ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցը: Նշումներու բովանդակութիւնն ու տարողութիւնը բոլորովին այլ բնոյթ ստացած կ՛ըլլային, եթէ Ցեղասպանութեան պատասխանատու պետութեան իրաւաժառանգորդը ի՛նք հաշուի նստած ըլլար իր իսկ սեփական պատմութեան հետ, ոչ միայն ճանչցած, այլ նաեւ դատապարտած ըլլար Օսմանեան կայսրութեան կազմակերպած սպանդը, տեղահանութիւնն ու ամբողջ ազգաբնակչութիւն մը իր հարազատ բնօրրանէն զրկելու...

Թուրքիոյ վարչապետին արդէն իսկ թոշակառու խորհրդականին ետքայլը չուշացաւ: Իրաւամբ ցեղասպանութեան հարցի մասին կատարած համարձակ բարձրաձայնումներէն ետք պարզ է, որ կա՛մ հրաժեշտ պիտի տար իր պաշտօնին, կա՛մ ալ մտածել պիտի տար, որ ամէն ինչ վերահսկուած է, եւ  վարչապետին կողմէ պատուիրուած, ինչ որ աւելի կը մղէր դիպաշարին հետեւողը այդ յայտարարութիւններուն ետին տեսնելու Անգարայի կողմէ կիրարկուած մարտավարական հանգրուանները: 8 ապրիլին, այս սիւնակներէն, ի...

100-րդ ապրիլ 24-ին հաշուըւած օրեր մնացած են, եւ հայկական աշխարհը ամբողջ կ՛եռայ 100-ամեակի նշումներով: Ընդհանուր գնահատական թէ՛ գաղափարախօսական, թէ՛ բովանդակային եւ թէ՛ ներազգային ու միջազգային մակարդակներու վրայ արձանագրած ձեռքբերումներուն, կանխահաս է կատարելը: Տարին ամբողջ 100-ամեակով բնորոշուած է եւ աշխատանքները կը ներառեն տակաւին հետագայ ամիսները: Այս ուղղութեամբ գերաշխուժ վիճակի մէջ է լիբանանահայ համայնքը: Այս սիւնակներէն կատարուող աշխատանքներուն ռազմավարական մօտեցումներուն, արտաքին հանգամանքներուն...

ՇԱՔԷ ԵԱԳՈՒՊԵԱՆ Այսօր, սփիւռքի մէջ, աւելի քան 85 տարի շարունակ, հայ ժողովուրդի սիրտը ներկայացնող Լիբանանի հայ իրականութեան մէջ տեւաբար եւ մայրաբար գործող ԼՕԽ-ը չի սահմանափակուիր ծառայելու, որպէս` լոկ մարդասիրական եւ բարեսիրական միութիւն, այլ հաստատ համոզումով կը շարունակէ ազգապահպանման ծանր, սակայն սրբազան առաքելութեան վսեմ գործը` որպէս իր իտէալը. տակաւին, եղած է ու կը մնայ հայ կնոջ նկարագիրի, բարոյական կազմաւորման` հայուհիի արժանիքները...

Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակին առիթով Լիբանանի մէջ տարուող աշխատանքներու ընդհանուր ուղղուածութիւնները` ներազգային, լիբանանեան (հասարակական եւ պետական), ինչպէս նաեւ դիւանագիտական շրջանակներու վերաբերեալ, տարբեր առիթներով լոյսին բերուած են եւ յատուկ ընդգծումներ ապահոված: Հրատարակչականէն քարոզչական, մշակութայինէն կրթական ու գիտական, անցնելով արխիւայինէն մինչեւ ցուցական-պահանջատիրական, այս գաղութը 100-ամեակ նշելու իր ցուցաբերած կորովին ու հաւաքած թափին մէջ կը շարունակէ գրաւել սփիւռքեան շրջաններու համեմատութեամբ առաջին հորիզոնականը: Միջինարեւելեան տարածաշրջանի...

12 ապրիլին Վատիկանի մէջ արձանագրուածը Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակի ընդհանուր շրջագիծին մէջ կարելի է բնորոշել իրադարձային հանգամանքով: Հայկական գործօնը` իր պետական, հոգեւորական եւ դիւանագիտական բարձրագոյն մակարդակներով ծրագրաւորուած եւ համակարգաւորուած արդիւնաւէտ աշխատանքի մը արգասիքը ապահովեց  անցեալ կիրակի քրիստոնեայ աշխարհի կեդրոնատեղիին մէջ: Յետադարձ հայեացք մը կրնայ բացատրողական ըլլալ մեկնաբանելու համար մեր երկրի նախագահին դէպի Վատիկան ու Հռոմ կատարած այցելութիւնները, Վատիկանի մէջ դիւանագիտական ներկայացուցչութիւն...

Ինքզինք աւելի օսմանցի, քան հայ զգալէ ընդամէնը մէկ օր ետք, Թուրքիոյ վարչապետին գլխաւոր խորհրդականը հետեւեալ յայտարարութիւնը կատարեց. «Ես ըսած եմ, որ ինքզինքս հայ ըլլալէ աւելի օսմանցի կը զգամ: Ես ազգայնական չեմ, սակայն երբ 1915-ը նիւթ կը դառնայ, ես կ՛օգտագործեմ «Հայոց ցեղասպանութիւն» եզրը: Ես կը կարծեմ, որ ատիկա ցեղասպանութիւն եղած է, որովհետեւ  ցեղասպանութիւն եզրը եւ 1915-ին տեղի ունեցածը կը համընկնին իրարու:...

Թուրքիոյ վարչապետին գլխաւոր խորհրդականին Պելճիքայի մէջ կատարած յայտարարութիւնը երեք կարեւոր բաղադրատարր ունի: Ա.- Հայ եմ, սակայն աւելի ինքզինքս օսմանցի կը զգամ: Բ.- Հայկական հարցը Թուրքիոյ վարչապետին գլխաւոր խորհրդականի շրջանակներէն դուրս է: Գ.- Օսմանեան եւ աւելի առաջ բիւզանդական շրջաններէն մենք այս հողերուն վրայ ապրած ենք եւ ձեւաւորած ենք մեր մշակոյթը: Ա՛յս է կարեւորը: Յայտարարութեան երեք կէտերը փոխագուցուած են եւ կ՛ամփոփեն պաշտօնական...

Հայաստանի Հանրապետութեան Ազգային ժողովին կողմէ յոյներու եւ ասորիներու ցեղասպանութիւններուն վերաբերող բանաձեւի միաձայն քուէարկութեամբ, մեր երկիրը դարձաւ երրորդը, որ կը ճանչնայ այս ցեղասպանութիւնները: Աւելի ճիշդը, հայերու, յոյներու եւ ասորիներու ցեղասպանութիւնները ճանչցած է Շուէտի խորհրդարանը 16 մարտ 2010-ին. յոյներու ցեղասպանութիւնը` Յունաստանն ու Կիպրոսը: Տակաւին. Յունաստանը 2004-ին յատուկ բանաձեւով ճանչցած էր Պոնտոսի յոյներու, իսկ 1998-ին` Փոքր Ասիոյ յոյներու ցեղասպանութիւնները: Ուրեմն ասորիներու եւ յոյներու...

Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակին առիթով հրապարակուած Համահայկական հռչակագիրը  ներհայկական առումով քննարկման առարկայ չէ: Հաւանաբար հիմնական պատճառը այն է, որ բաւական ուսումնասիրուած, հայրենի պետական-հասարակական, ինչպէս նաեւ սփիւռքեան բոլոր շրջանակներուն համաձայնութիւնը ստացած փաստաթուղթ է, հետեւաբար ալ հիմնական առարկութիւններու տեղ չկայ: Հռչակագիրը ոչ միայն իբրեւ բովանդակութիւն, որ ներառած է պատմական, քաղաքական եւ իրաւական հիմնադրոյթներ եւ այդպիսով ներկայացուցած ուղենշային նշանակութիւն, այլ նաեւ իբրեւ համահայկական համաձայնութիւն...

Հայկական աշխարհի տարբեր միջավայրերու մէջ Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակի նշումներուն բովանդակային բաժինին մէջ կը նկատուի արդէն գաղափարախօսական առանցքային նոյնութիւն: Տարողութիւններու եւ նշման եղանակներու տարբերութիւնները չեն ստուերեր այն, ինչ որ իբրեւ առարկայացող պահանջատիրութիւն համատարած է հայութեան մօտ: Պահանջներու իրաւականացման գործընթացը կը սկսի 100-ամեակին: Այս մէկը արդէն Համահայկական հռչակագիրի ճշդած սկզբունքներուն յենած կ՛ապահովէ իր ընթացակարգը: Նախորդ բաժիններուն մէջ արծարծեցինք արդէն սպասուող քաղաքական այն...

Լիբանանեան միջավայրին մէջ 100-ամեակին առիթով կազմակերպուած աշխատանքներուն կարեւորագոյնները չեն սահմանափակուիր լիբանանեան համայնքով: Համասփիւռքեան, եթէ ոչ համահայկական նշանակութիւն ունեցող եւ մնայուն բնոյթ կրող ծրագիրներ են անոնք, որոնց վրայ կը կեդրոնանայ 100-ամեակին առիթով մշակուած համազգային ռազմավարութեան հետեւողներուն ուշադրութիւնը: Նախ իբրեւ ժամանակահատուածը յատկանշող երեւոյթ, 100-ամեակի նախաշեմին, պէտք է յիշել անպայման Մեծի Տանն Կիլիկիոյ կաթողիկոսութեան կազմակերպած միջազգային ատեաններու մօտ հեղինակութիւն ճանչցուած իրաւագէտներու գիտաժողովը, որ...

Ընդհանուր դիտարկումը կը յուշէ, որ Արցախը Խորհրդային Միութեան օրերուն հասկնալիօրէն ցեղասպանութեան հարցի արծարծման շատ տեղ ու առիթ չունէր: Ազրպէյճանի խորհրդային հանրապետութեան մէջ յայտնուած ինքնավար մարզը  նման համարձակութեամբ հանդէս գալու վտանգի հետեւանքներուն կշռաչափումով այդ ուղղութեամբ քայլեր առնելէ կը խուսափէր: Անկէ ետք արդէն Արցախի ազատամարտն էր եւ ըստ էութեան ինքնորոշման իրաւունքը հայութիւնը կը փրկէր երկրորդ ցեղասպանութեան ենթարկուելու անմիջական վտանգէն: Պաքուն փաստած էր...

Սփիւռքեան զանազան միջավայրերու մէջ 100-ամեակին հետ կապուած աշխատանքներն ու մանաւանդ քաղաքական ձեռքբերումները գլխաւոր երկու գործօն ունին: Նախ անշուշտ տեղւոյն համայնքներու կազմակերպուածութեան եւ քաղաքական աշխուժութեան փաստը. վերջին շրջանին հայկական գործօնին կը ներառուի նաեւ պետականութեան մասնակցութիւնը կամ աւելի ճիշդ յատկապէս Հայաստանի Հանրապետութեան դեսպանութիւններ եւ Հայ դատի յանձնախումբեր համատեղ աշխատանքի արդիւնաւէտութիւնը: Եւ երկրորդ` տուեալ պետութեան եւ Անգարայի միջեւ յարաբերութիւններու ներկայ իրավիճակը: Երկու յատկանշական...

Բոլոր նախադրալները կը համոզեն, որ Անգարան անհանգստութիւն կ՛ապրի Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակի բարձրացուցած ալիքին դիմաց: Այստեղ խնդիրը ոչ անպայման հայկական կողմի աշխուժութեան կը կապուի, այլ այն հանգամանքին, որ երրորդ կողմը Ցեղասպանութեան հարցը իբրեւ խաղաթուղթ օգտագործած է եւ կը սպառնայ համեմատաբար աւելի սուր դրուածքով օգտագործել յոբելենական այս շրջանակներուն մէջ: Անգարայի որդեգրած մարտավարութիւնը քանի մը տարբեր ուղղուածութիւններ ունի: Անգարան բազմերես մօտեցում որդեգրած է...