Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակին առիթով Լիբանանի մէջ տարուող աշխատանքներու ընդհանուր ուղղուածութիւնները` ներազգային, լիբանանեան (հասարակական եւ պետական), ինչպէս նաեւ դիւանագիտական շրջանակներու վերաբերեալ, տարբեր առիթներով լոյսին բերուած են եւ յատուկ ընդգծումներ ապահոված: Հրատարակչականէն քարոզչական, մշակութայինէն կրթական ու գիտական, անցնելով արխիւայինէն մինչեւ ցուցական-պահանջատիրական, այս գաղութը 100-ամեակ նշելու իր ցուցաբերած կորովին ու հաւաքած թափին մէջ կը շարունակէ գրաւել սփիւռքեան շրջաններու համեմատութեամբ առաջին հորիզոնականը:
Միջինարեւելեան տարածաշրջանի վերջին զարգացումներն ու քրիստոնեայ տարրին կտրուկ արտահոսքը եւ տակաւին Վատիկանէն հնչած ահազանգները զուգահեռներ եւ ագուցումներ գծեցին Հայոց ցեղասպանութեան հետ եւ նպաստեցին խնդիրի այժմէականացման ընթացքին:
Զգօնութիւնը կարեւոր է ցեղասպանութեան զուտ կրօնական բնոյթ չտալու: Այլ շարժառիթներէ մղուած հակառակորդը կրօնական շահարկումը կրկնուող մարտավարական մօտեցումի վերածած էր` հարցը իր հիմնական էութենէն շեղելու եւ իրականացուած Ցեղասպանութեան բուն շարժառիթներուն վրայ ծխածածկոյթ յառաջացնելու համար:
Կը նկատուի, որ լիբանանեան առաւելաբար քրիստոնեայ զանգուածներն ու քաղաքական ուժերն են, որոնք վերջին շրջանին սուր կերպով կ՛արծարծեն Հայոց ցեղասպանութեան դատապարտանքի անհրաժեշտութիւնը: Սովահարացումով ջարդեր եւ սպանդ կազմակերպելու Օսմանեան կայսրութեան մոռցուած վարքագիծին նկատմամբ հաւաքական յիշողութեան վերադարձ կատարած է յատկապէս Լիբանանի քրիստոնեայ հատուածը:
Բազմաշերտ է այս առումով նաեւ իսլամական դաշտը: Մէկ կողմէ Սէուտական Արաբիոյ եւ երբեմն ուղղակի Անգարայի կեցուածքներու նկատառումը, միւս կողմէ` Թեհրան-Անգարա գէթ երեւութական մերձեցման նախադրեալները իրենց անմիջական ազդեցութիւնը ունին նաեւ մեր հարցերուն շուրջ լիբանանցի համաքաղաքացիներուն ունենալիք կամ խուսանաւելիք կեցուածքներուն որդեգրման վրայ:
Քաղաքական տրամաբանութեամբ նման հարցերու նկատմամբ դիրքորոշուիլը կամ այդ դիրքորոշումներու ամրութեան եւ կարծրութեան չափերը ճշդելը սերտօրէն առնչուած են միեւնոյն տրամաբանութեան հետ կապուած գործընթացներու ելեւէջներուն հետ:
Այս բոլորով հանդերձ միաժամանակ պարզ է, որ լիբանանահայ քաղաքական միաւորը` քաղաքական կուսակցութիւններու ներկայացուցչութեամբ, կ՛աշխատի 100-ամեակի մեծագոյն նշումին ապահովել համալիբանանեան մասնակցութիւն:
Կուսակցութիւններ, երեսփոխաններ, համագործակցականներ, կրթական հաստատութիւններ, յարանուանական հովանոցներու տակ գործող հաստատութիւններ հրապարակային ձեւով սկսած են յայտնել իրենց կեցուածքը ոչ միայն զօրակցելու, այլ նաեւ մասնակցելու ուղղութեամբ:
Աւելի պարզ եւ ժողովրդային բացատրութեամբ, այս տարի միայն լիբանանահայերը չէ, որ պիտի քալեն ու պահանջեն, պիտի յիշեն ու յիշեցնեն, այլ անոնք իրենց կողքին պիտի ունենան լիբանանցի համաքաղաքացիները, լիբանանեան քաղաքական ուժերու եւ հոսանքներու ներկայացուցիչները, երեսփոխաններն ու նախարարները:
Այս տարի, 100-ամեակի տարին, միայն պահանջատիրական քայլարշաւ չէ, որ պիտի համախմբէ տասնեակ հազարաւորները: Այս տարուան քայլարշաւը պահանջատիրականին առընթեր պիտի ըլլայ նաեւ զօրակցական եւ հայ ժողովուրդի բոլոր իրաւունքներու վերականգնման ի խնդիր փողոց դուրս պիտի բերէ լիբանանահայութեան կողքին լիբանանեան այլ համայնքներու ներկայացուցիչները եւս:
