Ազդակ Գաղափարաբանական

ԳԷՈՐԳ ԴԱՐԲԻՆԵԱՆ Թուրքիայում նոյեմբեր 1-ին կայացած խորհրդարանական արտահերթ ընտրութիւններում յաղթել է իշխող Արդարութիւն եւ բարգաւաճում կուսակցութիւնը: Ստանալով քուէների 49,4 տոկոսը` վարչապետ Ահմեթ Տաւութօղլուի ղեկավարած կուսակցութիւնը իրաւունք է ստացել Ազգային մեծ ժողովում կազմելու յարաբերական մեծամասնութիւն եւ ձեւաւորելու միակուսակցական կառավարութիւն: Մեճլիս են անցել եւս 3 քաղաքական ուժ` Ժողովրդավարական-հանրապետական կուսակցութիւնը` 25,4 տոկոս քուէով, Ազգային շարժում կուսակցութիւնը` 11,9 եւ քրտամէտ ժողովուրդներու Ժողովրդավարական կուսակցութիւնը` 10,9...

ԲԱԳՐԱՏ ԷՍՏՈՒԿԵԱՆ Գերմանիոյ վարչապետ Անկելա Մերքել միօրեայ այցելութեամբ Պոլիս եկաւ: Ձեռքին սակարկութիւններու թղթածրար մը ունէր վարչապետը: Ծանօթ իրողութիւն է, գլխաւորութեամբ Գերմանիոյ, բովանդակ Եւրոպան վերջերս մատնուած է գաղթականներու հոսքին: Սուրիայէն, Աֆղանիստանէն, Իրաքէն, Լիպիայէն եւ Միջին Արեւելքի դեռ բազմաթիւ երկիրներէն ճարահատ մարդիկ կուտակուած են Եւրոպայի սահմաններուն: Իրենց համար փրկութեան վերջին միջոցին հասնելու համար վատնած են այն, ինչ որ ունէին: Կեանքերնին վտանգած են...

Թուրքիայի իշխող Արդարութիւն եւ բարգաւաճում կուսակցութեան յաղթանակն այժմ բաց է թողնում հարցը, թէ ինչպէ՛ս ԱԲԿ-ն կը ղեկավարի խորապէս մասնատուած երկիրը, գրում է «Տէօյչէ վելլէ»-ն: Նախանցեալ կիրակի օրուայ ընտրութիւններն ԱԲԿ-ին տուեցին խորհրդարանի 550 տեղից 317-ը` արդիւնաւէտօրէն յետ բերելով յունիսի ընտրութիւնների կրած կորուստները, երբ կուսակցութիւնը 13 տարուայ մէջ առաջին անգամ կորցրեց իր մեծամասնութիւնը: Երբ քոալիսիոն կազմելու շուրջ բանակցութիւնները տապալուեցին, ԱԲԿ-ն նոր ընտրութիւններ...

Ռուսական «Քոմսոմոլսքայա Փրաւտա» պարբերականի թղթակից Տարեա Ասլամովան այցելել է Թուրքիա, եղել վերջին երկու խոշոր ահաբեկչութիւնների անցկացման վայրերում, խօսել լրագրողների հետ, որոնց արգելուած է գրել ահաբեկչութեան թեմաներով, եղել Թուրքիոյ քրտաբնակ շրջանների  մայրաքաղաք համարուող Տիարպեքիրում (Տիգրանակերտ) ու ականատես եղել քաղաքացիական պատերազմի շեմին յայտնուած Թուրքիայում տեղի ունեցող իրադարձութիւններին, որոնց մասին թուրքական պարբերականները լռում են: Յօդուածը ներկայացնում ենք կրճատումներով.  «ԹԵՐԹ» «Ես հաւատում եմ Աստծոյ...

«ԵՌԱԳՈՅՆ» Թուրքիոյ հարաւարեւելեան Շըրնաք նահանգի Ճիզրէի շրջանի բանտին մէջ 21 քիւրտերու սպանութեան գործով բոլոր մեղադրեալները արդարացուած են: Թրքական «Նոքթա» պարբերականը կը գրէ, որ Էսքիշեհիրի ծանր յանցագործութիւններու գործերով 2-րդ դատարանին մէջ 1993-1995 թուականներուն Ճիզրէի շրջանին մէջ 21 քիւրտերու սպանութեան գործով վերջին դատավարութեան ժամանակ դատարանը ոչ բաւարար ապացոյցներու պատճառով անպարտ արձակած է բոլոր 8 մեղադրեալները: Գլխաւոր մեղադրեալ, նախկին գնդապետ Ճեմալ Թեմիզոզը նոյնիսկ...

Յ. Մ. Թերեւս աւելի իմաստուն ռազմավարութիւն մը  որդեգրած կ՛ըլլանք, եթէ գրենք տարբեր-տարբեր նիւթերու մասին: Գրենք` անտեսելով մեր շուրջը պատահող բոլոր անցուդարձերը, շեղելու համար  մեր գրած սիւնակներուն վրայ կեդրոնացած այն աչքերուն կիզակէտը, որոնք կը համրե՜ն  մեր գործէն արձակումին մնացեալ օրերը..... Բայց, իրապէ՛ս, ես երբեք իմաստուն մէկը չեմ եղած, մասնաւորաբար երբ հարցը կու գայ ռազմավարութեան: Ինքզինքս երբեք չեմ կաշկանդած իմ իրական զգացումներս...

Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ Զարմանալի՞ էր, որ Ռեճեփ Թայիփ Էրտողանի կուսակցութիւնը շահեցաւ Թուրքիոյ ընտրութիւնները: Բնականաբար` ո՛չ: Փաստօրէն, նախորդ ընտրութիւններուն, իր վայելած մեծամասնութեան կորուստէն ետք, ու մասնաւորաբար` նոր ընտրութիւններու որոշումին իսկ ազդանշանով, Թուրքիոյ նախագահն ու իր Արդարութիւն եւ բարգաւաճում կուսակցութիւնը երկիրը դրին այնպիսի ճամբու մը մէջ, որուն աւարտին, կիրակի, 1 նոյեմբերին, զարմանալի պիտի ըլլար, եթէ Էրտողան եւ իր խունթան դարձեալ կորսնցնէին: Յունիսէն ասդին,...

Սիրիայի տարածքում Ռուսաստանի կողմից իրականացուող օդային հարուածների շրջանակներում ռուս-թուրքական առճակատումը գնալով խորանում է: «Եթէ նախկինում կողմերը խուսափում էին խօսել դիրքորոշումների ու շահերի առկայ բախման մասին, ապա հիմա իրավիճակը փոխուել է, սկսուել է բացայայտ առճակատման մի փուլ», Փանորամա.ամ-ի հետ զրոյցում տարածաշրջանի երկու մեծ պետութիւնների յարաբերութիւնների ներկայ փուլի ու միտումների վերաբերեալ նման կարծիք յայտնեց թուրքագէտ Լեւոն Յովսէփեանը: Նա նշեց, որ գործը հասել...

ՌԱԿԸՊ ԶԱՐԱՔՕԼՈՒ Ապրիլին այցելեցի Թէսաղոնիկէ: Տեսայ 1908-ին օսմանեան սահմանադրութեան յայտարարուած հրապարակը: Նացիներու գրաւման օրերուն քաղաքի հրեաները այս հրապարակէն հալածանքներով, արհամարհանքով ղրկուած էին Օշուիցի ողջակիզման ճամբար: Այդ դէպքը սաֆարատ հրեաներու մեծագոյն կեդրոնը հանդիսացող Թէսաղոնիկէի վերջակէտն է: Հրեաներուն թանգարանին մէջ Թէսաղոնիկէին քայլ առ քայլ «ազգային» քաղաքի մը վերածուիլը տեսանք: Զմիւռնիոյ հրդեհին նման փորձանք մըն ալ, 1917-ին, Վարտարէն դէպի ներքեւ յարող ուժեղ հիւսիսային...

ԳԷՈՐԳ ԴԱՐԲԻՆԵԱՆ Օրեր առաջ Սիրիայում գտնուող ռուսական կործանիչների կողմից Թուրքիայի օդային սահմանն անցնելու խնդրին Անգարան եւ ՕԹԱՆ-ն այնպիսի հնչեղութիւն են տուել, կարծես խօսքը ոչ թէ սահմանը հատելուն է վերաբերում, այլ` ռուսական ռազմաօդային ուժերի կողմից յարձակման կամ ռմբակոծման ենթարկուելուն: Անգարայում Ռուսաստանի դեսպանը բացատրութիւններ տալու համար երկու անգամ կանչուեց Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարութիւն,  վարչապետ Ահմետ Տաւութօղլուն անվտանգութեան խորհրդի նիստ հրաւիրեց, Անգարայի նախաձեռնութեամբ...

«ԱՆԿԱԽ» Երկու տարի առաջ Քրտական աշխատաւորական կուսակցութիւնը (ՔԱԿ) եւ Թուրքիայի կառավարութիւնը հրադադարի մասին համաձայնագիր էին ստորագրել, սակայն 2015 թ. յուլիսին, երբ թուրքական օդուժը սկսեց հարուածներ հասցնել Քրտական աշխատաւորական կուսակցութեան` ՔԱԿ-ի եւ «Իսլամական պետութիւն» ահաբեկչական խմբաւորման դիրքերին` գործողութիւններն անուանելով «ահաբեկչութեան դէմ միաժամանակեայ պատերազմ», թուրք-քրտական բախումները վերսկսուեցին: Այսպիսով խախտուեց քրտերի եւ Թուրքիայի միջեւ զինադադարը, որը տեւեց երկու տարի, եւ որի նպատակն էր...

«ՍԻՎԻԼՆԵԹ» «Ալ մոնիթըր» կայքում լոյս է տեսել թուրք յայտնի լրագրող, սիւնակագիր Ճենկիզ Չանտարի սիւնակը` «Արդարութիւն եւ բարգաւաճում կուսակցութիւն»-ը շարժւում է դէպի բաժանո՞ւմ» վերնագրով: Չանտարը հանգամանալից ներկայացնում է Թուրքիայում այսօր տիրող քաոսային խառնաշփոթ իրադրութեանը յանգեցրած հանգամանքները: Նա կարծում է, որ Թուրքիայում ներկայիս արիւնահեղութեան ու անկայունութեան պատճառը այս տարուայ յունիսի 7-ի խորհրդարանական ընտրութիւններում իշխող Արդարութիւն եւ բարգաւաճում կուսակցութեան (ԱԲԿ) ձախողումն էր. վերջինիս...

Քրիստոնեաներուն նկատմամբ ատելութեան դրսեւորումները Թուրքիոյ մէջ հազուադէպ երեւոյթներ չեն: Յաճախ ատոնք ուղղուած են աւետարանական համայնքի հաւատացեալներուն դէմ: «Բաց դռներ» բարեգործական աւետարանական կազմակերպութիւնը մտահոգուած է Պոլսոյ մէջ 15 հոգեւոր հովիւներու անվտանգութեամբ, որոնք օգոստոս 27-էն սկսեալ պարբերաբար մահուան սպառնալիքներով հաղորդագրութիւններ կը ստանան: Այդ հաղորդագրութիւններու ոճն ու բովանդակութիւնը կը վկայեն այն մասին, որ հեղինակները արմատական մահմետականներ են: Հովիւներէն մէկը յայտնած է, թէ ստացած...

Թարգմանութիւնը` ԱՐԱԶ ԳԱՅՄԱԳԱՄԵԱՆԻ Օրեր առաջ ներկայիս Թուրքիայի քրտաբնակ Ճիզրէ (հայկական` Գզիրա) քաղաքում գայթակղեցուցիչ միջադէպ էր տեղի ունեցել: IMC հեռուստաընկերութեան հրապարակած տեսանիւթում ականատես եղանք, թէ ինչպէս է զայրացած թուրք ոստիկանը քրտերին անպատուելու համար նրանց հայ անուանում:  «Հայերը ձեզանով հպարտանում են: Բոլո՛րդ հայ էք: Հա՛յ էք», ասում էր նա: Ոստիկանի յայտարարութիւնը շարունակում է մեծ արձագանգ ունենալ: T24-ի սիւնակագիր Նուրճան Պայսալն ուշագրաւ յօդուած...

Թուրք լրագրող Ամպերին Զաման «Ալ-Մոնիթըր» քաղաքական վերլուծողական կայքէջին վրայ հրապարակուած իր յօդուածին մէջ կը գրէ, որ մինչ ՔԱԿ-ն (Քրտական աշխատաւորական կուսակցութիւն, PKK) ու թրքական իշխանութիւնները կրնան շարունակել զիրար այպանել 31-ամեայ քրտական հարցի լուծման ամէնէն յուսալի փորձի տապալման համար, Թուրքիոյ քրտաբնակ հարաւարեւելեան շրջանէն եկող լուրերը կը վկայեն, թէ Ժողովուրդներու ժողովրդավարական կուսակցութեան (ԺԺԿ) համանախագահ Սելահաթթին Տեմիրթաշի այն խօսքը, թէ «Թուրքիա քաղաքական պատերազմի...

Ըստ հայրենի «Նիուզ» լրատու գործակալութեան, թրքական պետական «Անատոլու» լրատու գործակալութեան թղթակից Մուսթաֆա Ույկիւնը կոչ ուղղած է անխնայ կոտորելու քիւրտերը: Դիմատետրի իր էջին վրայ Ույկիւնի այս մասին գրութիւնը մեծ աղմուկ բարձրացուցած եւ լայն արձագանգ գտած է: Ան հետեւեալը գրած է. «Զոհուածին նկատմամբ մեր վերջին պարտականութիւնը ոչ թէ անոր դագաղը տանիլն է, այլ` արիւն հեղելը, արեամբ պէտք է լեցուին այդ լեռները: Մեր...

Սեպտեմբեր 14-ին Երեւանի մէջ տեղի ունեցած քննարկումին ընթացքին պոլսահայ «Ակօս» շաբաթաթերթի հայկական բաժինի խմբագիր Բագրատ Էսթուքեան յայտարարած է, որ ներկայիս Թուրքիոյ հայերը, նախորդ տարիներուն հետ բաղդատելով` աւելի քաղաքականացած են: Անդրադառնալով Թուրքիոյ հայ համայնքին այսօրուան իրավիճակին` Էսթուքեան նշած է, որ հայերը սովորաբար միշտ ալ կը քուէարկեն աջ կուսակցութիւններուն օգտին: «Սակայն այս ամբողջ գործընթացին ատեն կարեւոր փոփոխութիւն արձանագրուեցաւ: Հայ համայնքի ներկայացուցիչներուն մեծամասնութիւնը...

ԿԱՐՕ ԱՐՄԵՆԵԱՆ Թրքական շրջափակման ենթակայ քրտաբնակ Ճիզրէն նոյնինքն հայոց Գզիրա աւանն է, ուրկէ 1915 թուին 1049 հայորդիներ տեղահանուեցան եւ բնաջինջ եղան Տէր Զօրի ճամբաներուն վրայ: Մեծ եղեռնէն ետք Գզիրան այլեւս դադրեցաւ իր հայկական ինքնութիւնը պահպանելէ: Ըստ «Հայաստանի եւ յարակից շրջանների տեղանունների բառարան»-ին, 1890-ին Գզիրան ունեցած է 4750 հայ բնակիչ: Քաղաքն ու նոյնանուն գաւառակը իրենց անունը առած են արաբերէն «ժազիրա» բառէն,...

Միայն լարուած չէ մթնոլորտը, ոչ ալ պարզապէս վատթարացած կարելի է նկատել ապահովական իրավիճակը, այլ բառին բուն իմաստով, Թուրքիոյ մէջ պայթուցիկ կացութիւն կը տիրէ, եւ դէպքերը այնպէս մը կ՛ընթանան, որ երկրին մէջ կրնայ քաոսային վիճակ տիրել: Այս գծով արդէն իսկ Ժողովուրդներու ժողովրդավարական քրտամէտ կուսակցութիւնը լոյս ընծայած է մամլոյ հաղորդագրութիւն մը` նկարագրելով ներկայ կացութիւնը եւ յաւելեալ մանրամասնութիւններ տալով կատարուած հալածանքներուն, խափանարարական արարքներուն...

ԲԱԳՐԱՏ ԷՍԴՈՒԳԵԱՆ Մեկնաբանութիւնները որքան ալ զանազան ըլլան, իրողութիւնը յստակ է. Թուրքիա կ՛ապրի մտահոգիչ օրեր, որոնք դիւրաւ կրնան վերածուիլ ներքին պատերազմի փորձանքի մը: Ժողովուրդին մէկ մասը զարմանքով կը դիտէ պատահածները եւ ինք իրեն հարց կու տայ, թէ ինչպէ՞ս եկանք այս վիճակին: Սակայն քաղաքական անցուդարձերուն հետեւողներուն համար անսպասելի չէր այս պատկերը: Այդ իսկ պատճառով ալ մարդիկ սկսած են սարսափազդու այս ընթացքը անուանելու...