Ազդակ Գաղափարաբանական

ԿԱՐՕ ԱՐՄԷՆԵԱՆ Թուրքիոյ Ազգային մեծ ժողովը (խորհրդարան) վերջերս վերահաստատեց վարչապետ Ահմեթ Տաւութօղլուի կառավարութեան իրաւասութիւնը Սուրիոյ եւ Իրաքի սահմաններէն ներս (եւ թրքական զօրքերու գործօն մասնակցութեամբ) պատերազմական գործողութիւններ ծաւալելու եւ միաժամանակ արտօնելու, որ նոյն նպատակով դաշնակից ուժեր ի հարկին տեղակայուին Թուրքիոյ մէջ: Խորհրդարանի արտահերթ նիստով քուէարկուած այս որոշումը մեծ յաղթանակ մը պէտք է համարել նախագահ Էրտողանի ծաւալապաշտ քաղաքականութեան համար եւ միաժամանակ մեծ...

«ՆՈՐ ՄԱՐՄԱՐԱ» «Նիւ Եորք Թայմզ» մէկն է ամերիկեան հեղինակաւոր այն թերթերէն, որոնք պարբերաբար քննադատութիւններու թիրախ կ՛ընտրեն նախագահ Էրտողանն ու Արդարութիւն եւ բարգաւաճում կուսակցութեան իշխանութիւններու գործունէութիւնը: ՔԱԿ-ի դէմ ռազմական գործողութիւններու վերջին օրերու զարգացումներու լոյսին տակ թերթը դարձեալ կը մեղադրէր Էրտողանն ու կոչ կ՛ուղղէր, որ ամերիկեան վարչակազմը չարտօնէ, որ Թուրքիա պատրուակներ գտնէ քիւրտերու դէմ պատերազմելու համար: Ահա թէ ի՛նչ կը գրէ «Նիւ...

Թուրքիոյ աւետարանական եկեղեցիներու միութիւնը յայտարարութեամբ մը տեղեկացուցած է, որ Թուրքիոյ տարածքին գործող աւետարանական բոլոր եկեղեցիները մահուան եւ կոտորածի սպառնալիք ստացած են: Պոլսոյ հայկական «Ակօս» օրաթերթը գրած է, որ միութեան յայտարարութեան մէջ նշուած է, թէ ստացուած կոտորածի բոլոր սպառնալիքները ունին միեւնոյն բնագիրը, եւ կասկածներ կան, որ անոնք միեւնոյն տեղէն ուղարկուած ըլլան: Նշուած է, որ սպառնալիքներուն մէջ օգտագործուած ժարկոնը իւրայատուկ է ՏԱՀԵՇ-ին,...

Ռ. Սաֆրաստեան ԳԱԱ արեւելագիտութեան հիմնարկի տնօրէն, թուրքագէտ Ռուբէն Սաֆրաստեանը Թուրքիա-Ազրպէյճան յարաբերութիւնների հետագայ նոր զարգացումների միտումներ չի տեսնում: «Թերթ. ամ.»-ի հետ զրոյցում անդրադառնալով այդ երկու երկրների յարաբերութիւններին` մասնաւորապէս Թուրքիայում ստեղծուած ներքին եւ արտաքին քաղաքականութեան լարուածութեանը, ինչպէս նաեւ` ղարաբաղ-ազրպէյճանական սահմանում Ազրպէյճանի գործողութիւններին, թուրքագէտն ասաց, որ ըստ էութեան շարունակւում է երկու երկրների համագործակցութիւնը որոշակի ոլորտներում: «Պարզապէս պէտք չէ մոռանալ, որ երկու երկրների միջեւ...

Թուրքիոյ մէջ Միացեալ Նահանգներու նախկին դեսպան Էրիք Էտելման «Նիւ Եորք Թայմզ» թերթին մէջ հրատարակեց յօդուած մը, ուր լուսարձակի տակ կ՛առնէ Թուրքիոյ մէջ քիւրտերու դէմ բացուած նոր պայքարը ու դիտել կու տայ, որ այս պայքարը կրնայ ներքին պատերազմ մը հրահրել Թուրքիոյ մէջ: Յօդուածը կը կրէ «Ամերիկայի վտանգաւոր սակարկութիւնը` Թուրքիոյ հետ» խորագիրը: Էտելման հոս կը քննարկէ ընտրութիւններէն ետք նախագահ Էրտողանի որդեգրած դիրքորոշումը:...

Ֆրանսական «Լիպերասիոն» թերթը 16 օգոստոսին հրատարակած է թրքական «Ճումհուրիյէթ» ձախ-կեդրոն թերթի տնօրէն, 54 տարեկան լրագրող Ճան Տունտարի հարցազրոյցը Տիարպէքիրի (Տիգրանակերտ, Ա.) «Նեւրոզ» թերթին հետ («Նեւրոզ» պարսկերէն` Նոր տարի): Թուրքիոյ նախագահը հրապարակաւ կը սպառնայ լրագրողին, քանի որ բացայայտած է, որ Թուրքիա զէնք տուած է «ժիհատական»-ներուն: Լրագրողը գոհունակութեամբ կ՛արձանագրէ, որ ինք իր պարտականութիւնը կատարած է, մինչ թրքական միւս լրատուամիջոցները դարձած են իշխանութեան...

«Մոտուս Վիվենտի» կենտրոնի ղեկավար Արա Պապեանը, «Թերթ.ամ»-ի հետ զրոյցում անդրադառնալով Թուրքիայի Տէրսիմ նահանգը քիւրտ զինեալների կողմից ինքնավար մարզ հռչակելու եւ այնտեղ անցակէտեր դնելուց բխող հետեւանքներին, ասում է, որ սա այն է, ինչի մասին ինքը եւ մի շատ վերլուծաբաններ խօսում են: Այսինքն, որ գալու են կայսրութիւնների տրոհման ժամանակներ: Վերլուծաբանը գտնում է, որ Թուրքիան յայտնուել է 2 կամ 3 կրակների արանքում, ինչի...

Պայթում մը… Պոլսոյ ոստիկանատան սեմին, ապա` քանի մը ժամ ետք, կրակոցներու տարափ մը Միացեալ Նահանգներու հիւպատոսարանի մուտքին: Միեւնոյն օրը, այս անգամ հարաւ-արեւելեան շրջանին մէջ այլ պայթում մը, որուն թիրախն են ներքին ապահովութեան ուժերը: Տասնեակ մը զոհեր եւ վիրաւորներ: Ըստ երեւոյթին, այդքան ալ ապահով չէ Թուրքիոյ մէջ շրջիլը: Վերադարձած են վտանգաւոր օրերը: Եւ կացութիւնը հետզհետէ կը վատթարանայ` պայթուցիկ ըլլալու աստիճան: Կը...

ՎԱՉԷ ԲՐՈՒՏԵԱՆ Տակաւին քանի մը տարի առաջ էր, երբ Թուրքիա սկսաւ խօսելու արտաքին քաղաքականութեան իր նոր վարքագիծին մասին, որ կը խտանար «զերօ խնդիրներ դրացիներուն հետ» բանաձեւումով: Երեւոյթները այդպէս ալ ցոյց կու տային (մէկ բացառութեամբ անշուշտ…): Արդարեւ, Պուլկարիոյ հետ ոչ մէկ խնդիր կար: Կիպրոսի պարագային, կղզիին 40 տոկոսին «տը ֆաքթօ» գրաւումը-իւրացումը, 1974-էն ի վեր, «մարսուած» կը համարուէր, որովհետեւ յունական բաժինը ինք...

ԼԻԼԻԹ ՊՕՂՈՍԵԱՆ Թուրքիայում եւ նրա շուրջ տեղի ունեցող իրադարձութիւնների, այդ «Հողի» վրայ հնարաւոր ներքաղաքական եւ աշխարհաքաղաքական զարգացումերի վերաբերեալ իր տեսակէտները ներկայացնում է Գիտութիւնների Ազգային Ակադեմիայի  Արեւելագիտութեան հիմնակի տնօրէն, ակադեմիկոս Ռուբէն Սաֆրաստեան: ՀԱՐՑՈՒՄ.- Ինչպէ՞ս էք պատկերացնում Թուրքիայում շարունակուող քաղաքական ճգնաժամի հանգուցալուծումը. Էրտողան պատրա՞ստ է գնալ խորհրդարանական նոր ընտրութիւնների: ՌՈՒԲԷՆ ՍԱՖՐԱՍՏԵԱՆ.- Վաղաժամկէտ ընտրութիւնների հաւանականութիւնը գնահատում եմ 75 տոկոս, նոր կառավարութեան ձեւաւորման հնարաւորութիւնը`...

  «Թայմզ» թերթը, Սուլթանպէյլիի եւ Սիլոփիի մէջ հինգ ոստիկաններու, մէկ զինուորի եւ երկու անձերու սպանութեան դէպքին մասին գրեց, որ մասնագէտներ այն կարծիքն ունին, որ Թուրքիա ներկայիս շատ լայն տարողութեամբ պատերազմի մը դէմ յանդիման կը գտնուի: «Թագաւորական միացեալ ծառայութիւններու հիմնարկէն Մայքըլ Սթէֆընզ կը գրէ հետեւեալը. «Ներքին պատերազմ ըսել չեմ ուզեր, սակայն կացութիւնը հակակշիռէ դուրս կ՛ելլէ: Թուրքիոյ համար մտահոգիչ շրջան մըն է:...

ԲԱԳՐԱՏ ՄՈՎՍԷՍԵԱՆ Յուլիսի 23-ին թուրք-սիրիական սահմանին Թուրքիայի սահմանապահների եւ «Իսլամական պետութիւն» ահաբեկչական կազմակերպութեան գրոհայինների միջեւ փոխհրաձգութեան իբրեւ հետեւանք թուրք զինուորականի սպանութիւնը ազդարարեց Մերձաւոր Արեւելքում ստեղծուած նոր իրավիճակին մասին: Արդէն յաջորդ օրը թուրքական ռազմաօդային ուժերը ռմբակոծեցին իսլամիստների կայանները Հիւսիսային Սիրիայում, աւելին, թոյլատրուեց ՏԱՀԵՇ-ի դէմ գործողութիւններում օգտագործել Ինճիրլիքի ռազմաօդային խարիսխը: Թուրքական իշխանութեան եւ ՏԱՀԵՇ-ի միջեւ փոխադարձ սպառնալիքների վերաճած տարաձայնութիւնները սկսեցին ի յայտ...

Պատմաբան եւ լրագրող Վիգէն Չըթըրեան հեղինակած է նոր գիրք մը, որուն նիւթն է հարիւր տարուան համաշխարհային քաղաքականութիւնը, ակադեմական հետազօտութիւնները, քրտական հարցը, թուրք եւ հայ հասարակութիւնները: «Բաց վէրքեր: Հայեր, թուրքեր եւ դար մը Ցեղասպանութիւն» հատորը կը կեդրոնանայ յետ եղեռնի ժամանակաշրջանին վրայ եւ Հրանդ Տինքի սպանութիւնը կը նկատէ կարեւոր անկիւնադարձ մը: ԹՈՒՂՊԱ ԷՍԷՆ «Ակօս» ԹՈՒՂՊԱ ԷՍԷՆ.- Հայոց ցեղասպանութեան մինչեւ օրս երկարող ընթացքին...

«Նոր Մարմարա» Համացանցի վրայ մեր ուշադրութիւնը կը գրաւէ «Տէմօքրաթիք մոտէրնիթէ» պարբերաթերթի խմբագիր Մէհմէտ Սէզկիի ստորագրութեամբ յօդուած մը, ուր յօդուածագիրը կը պնդէ, որ Թուրքիոյ մէջ ժողովուրդը երբեք չ՛իմանար ճշմարտութիւններու մասին: «Ճշմարտութիւն» բառը տակաւին իր տիրապետութիւնը չէ հաստատած այս երկրին մէջ: Ամէն երկրի մէջ ճշմարտութիւնը միշտ ալ տեսնուող բան մը չէ, բայց Թուրքիոյ մէջ երբ «Ճշմարտութիւն» կ՛ըսուի, աւելի անիմաստ կացութիւն մը կը...

ՀԱՅԿ ԳԱԲՐԻԷԼԵԱՆ Թուրքիայի եւ Չինաստանի միջեւ առկայ քաղաքական միւս խնդիրն առնչւում է Թայուանի խնդրին: Չինաստանը Թուրքիային զգուշացրել է Թայուանի հետ յարաբերութիւններ չզարգացնելու համար: Չնայած դրան` 2015թ. մարտի վերջին «Թուրքական աւիաուղիները» (THY) չուերթ բացեց դէպի Թայփէյ, որը դարձաւ նրա 265-րդ չուերթը (109 երկիր), եւ որը «կրճատեց» Թուրքիայի ու Թայուանի միջեւ մեծ հեռաւորութիւնը: Թուրքիան այն 57 երկրներից մէկն է, որ ներկայացուցչութիւն ունի...

«ԱԿՕՍ» Յուլիս 20-ին Թուրքիոյ հարաւարեւելեան Ուրֆա նահանգի Սուրուճ աւանին մէջ քաղաքապետութեան պատկանող մշակութային կեդրոն մը ականահարուեցաւ` պատճառելով զոհեր ու վիրաւորներ: Այս լուրին անդրադառնալով` «Ակօս» կը գրէ, թէ այս տխուր դէպքին ի տես մեր մտքին մէջ ակամայ կ՛ուրուագծուի հարիւր տարի առաջ նոյն քաղաքին մէջ տիրող պատկերը: 1915-ին այնտեղ կը շրջին աքսորեալներու ուրուականները, որոնք կու գային Էրզրումէն (Կարին): Էրզրումցիներու երկրորդ կարաւանը, որ...

«ՆԻՒԶ» Բրիտանական «Տը Կարտիըն» պարբերականի Մերձաւոր Արեւելքի թղթակից Մարտին Չուլովը թրքական «Պիր Կիւն» պարբերականի թղթակիցին հետ զրոյցի ընթացքին յայտնած է, թէ թրքական իշխանութիւններու եւ ահաբեկչական ՏԱՀԵՇ-ի միջեւ համագործակցութեան մասին փաստաթուղթեր յայտնուած են Միացեալ Նահանգներու ձեռքը: Թրքական «Պիր Կիւն»-ի հետ զրոյցի ընթացքին Մարտին Չուլովը պատմած է, թէ Միացեալ Նահանգներու զինուորականներու գործողութիւններուն որպէս արդիւնք` «Իսլամական պետութեան» քարիւղի վաճառքի հարցերով պատասխանատուն սպաննելու ժամանակ...

ԳԷՈՐԳ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ Յունիսի 7-ին Թուրքիայում վճռորոշ ընտրութիւններ էին, որոնց արդիւնքները մեր արեւմտեան հարեւանի համար ստեղծեցին վերջին 13 տարիների համար աննախադէպ իրավիճակ` իշխող, չափաւոր իսլամամէտ Արդարութիւն եւ բարգաւաճում (համախոհական) կուսակցութիւնը ստիպուած է մտածել քոալիսիոն կառավարութիւն կազմելու մասին, իսկ հիմնադրումից ի վեր բոլոր ընտրութիւններում շարունակաբար յաջողութիւններ գրանցող այս քաղաքական ուժը երբեւէ նման խնդրի առաջ չի կանգնել` մշտապէս ձեւաւորելով միակուսակցական կառավարութիւններ: Իսկ տէ ֆաքթօ...

ՀԱՅԿ ԳԱԲՐԻԷԼԵԱՆ Թուրք-չինական յարաբերութիւնների ներկայ դրութիւնն ու խնդիրները լաւ ըմբռնելու համար անհրաժեշտ է անցկացնել պատմական ճանապարհորդութիւն: Թուրքիայի եւ Չինաստանի միջեւ դիւանագիտական յարաբերութիւնները հաստատուել են 1971թ., սակայն դրանք որոշակի զարգացում ապրել են միայն 1980-ական թուականներից: 1980թ. ռազմական յեղաշրջումը Թուրքիայում ճանապարհ հարթեց Եւրոպական տնտեսական ընկերակցութեան եւ Թուրքիայի միջեւ յարաբերութիւնների սառեցման համար, ինչը վերջինին հարկադրեց նոր գործընկերներ փնտռել, եւ նրա տեսադաշտում յայտնուեց Չինաստանը:...

ՎԱՀՐԱՄ ՀՈՎԵԱՆ 2015թ. յունիսի 7-ին Թուրքիայում տեղի ունեցան խորհրդարանական ընտրութիւններ, որոնց կարեւոր նշանակութիւն էր վերապահուած ինչպէս քաղաքական ուժերի յարաբերակցութեան, այնպէս էլ այդ երկրի քաղաքական համակարգի ապագայ բնութագրի առումով: Ինչպէս ցանկացած ընտրութիւն Թուրքիայում, այս խորհրդարանական ընտրութիւնները նոյնպէս կարեւոր նշանակութիւն ունեն այդ երկրի ազգային եւ կրօնական փոքրամասնութիւնների, այդ թւում նաեւ հայերի համար: Այս ընտրութիւններն իրենց արդիւնքներով էապէս տարբերւում են նախորդ ընտրութիւններից, ինչի...