Յօդուածներ

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Հանրի Վերնոյի «Մայրիկ» (1991) շարժապատկերին մէջ գլխաւոր հերոսի մօր կերպարը մարմնաւորած իտալացի աշխարհահռչակ դերասանուհի Քլոտիա Քարտինալէ, «Ոսկէ ծիրան» շարժապատկերի միջազգային փառատօնի ծիրին մէջ, 2010-ին  այցելեց Երեւան եւ  ըսաւ, որ Ֆրանսայի մէջ իրեն կը մօտենան անծանօթ հայեր` հետեւեալ բառերը արտասանելով. «Դուք մեր մայրիկն էք»: Այս տարուան 23 սեպտեմբերին «մեր մայրիկը», որ կենդանութեան արդէն անմահացած էր, երկրորդ անգամ անմահացաւ` վերջնականապէս...

ՅԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆԵԱՆ Այս վերջին դրուագն է վէճին մէջ «Կովերու պարտէզ»-ը, որ կը կազմէ Երուսաղէմի պատրիարքարանի Հայկական թաղամասին գրեթէ 25 տոկոսը, իսրայէլացի ներդրողին վարձու տալու: 2021-ին հայոց պատրիարք Նուրհան արք. Մանուկեան պայմանագիր կնքած է իսրայէլացի գործարարին հետ` 98 տարիով վարձակալութեան յանձնելու պատրիարքարանի 11.500 քառակուսի մեթր տարածքը` շքեղ պանդոկ մը կառուցելու նպատակով: Հակառակ բազմաթիւ խնդրանքներուն` ո՛չ ես, ո՛չ ալ հայ հասարակութիւնը կրցանք...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Սեպտեմբեր 10-ին վաւերագրական ժապաւէններու ծանօթ Écrans du Réel (Իրականութեան պաստառներ) ծրագիրի ծիրին մէջ  ցուցադրուեցաւ Թամարա Ստեփանեանի բեմադրած «Իմ հայկական ուրուականներս» ժապաւէնը (Mes fantômes arméniens 75վ. 2025) (1): Շուրջ 200 հանդիսատեսներու ջախջախիչ մեծամասնութիւնը ոչ հայ սինեմասէրներ (cinephile) են, որոնք այժմ կը խմբուին  վերայարուցեալ փոքր, բայց մթնոլորտային «Մեթրոփոլիս սինեմա»-ին շուրջ, որովհետեւ գրեթէ միայն այդտեղ կը ցուցադրուին ոչ շուկայական գործերը: Ժապաւէնը...

Ուրբաթ, 3 հոկտեմբեր 2025-ին Լիբանանի մէջ ընթացք պիտի առնէ ՀՅԴ «Զաւարեան» ուսանողական միութեան կազմակերպած «Դաշնակցութիւնը եւ ուսանողութիւնը»  խորագիրով եռօրեայ միջուսանողական խորհրդաժողովը, որ պիտի շարունակուի մինչեւ կիրակի, 5 հոկտեմբեր: Խորհրդաժողովին պիտի մասնակցին ՀՅ Դաշնակցութեան ուսանողական եւ երիտասարդական հետեւեալ 12 միութիւնները` «Զաւարեան» ուսանողական միութիւն (Լիբանան), Լիբանանի երիտասարդական միութիւն,  «Նիկոլ Աղբալեան» ուսանողական միութիւն (Հայաստան), Հայաստանի երիտասարդական միութիւն, Արցախի երիտասարդական միութիւն, «Յովնան Դաւթեան» ուսանողական...

ԹԱԼԹՈՍ Տասը տարիներ: Տասը տարիներ անցած են այն օրէն, երբ լուր ստացայ, որ Սարգիս Կիրակոսեան այլեւս ոչ եւս է: Պահ մը թուեցաւ` իբր լեզուն ինք զրկուեցաւ իր ձայնաւորութենէն, կարծես խօսքը   խռովեցաւ ի լուր այս բօթին: Որո՞ւ պիտի պատմէի նոր բանաստեղծութեան մը մասին, որո՞ւ հետ պիտի քննարկէի Վարուժանի վերջին տունը, ա՛լ ո՞վ իր գաղափարներով պիտի հարստացնէր գրութիւններս... Բայց ահա, այսօր, տասը...

ՀԱՄԲԻԿ ՄԱՐՏԻՐՈՍԵԱՆ Իմ ազնիւ ընթերցող, Վերջին տասնամեակները սփիւռքահայ իրականութեան համար, բայց մանաւանդ` միջինարեւելեան երկիրներու եւ հոն մնայուն բնակութիւն հաստատած մեր հայրենակիցներուն համար, եղան իրապէս տագնապեցնող ու ճակատագրական, երբ հայաշատ գաղութներ` Սուրիան, Իրաքն ու Լիբանանը ենթարկուեցան քաղաքական ու տնտեսական տագնապներու, տեսակաւոր գուպարներու, եւ ուր «Նոր Միջին Արեւելք» եւ կամ «Արաբական գարուն» անուան տակ փչող ազգաքանդ քամիները անդամահատեցին ու տակնուվրայ ըրին վերոյիշեալ...

ԱՀԱՐՈՆ ՇԽՐՏԸՄԵԱՆ ՄԱԿ-ի կից Մարդկային իրաւունքներու խորհուրդին կողմէ կազմուած քննիչ յանձնաժողովը հրապարակեց զեկուցագիր մը, որուն մէջ` առանց երկմտանքի, կը նշուի, որ Կազայի դէմ Իսրայէլի մղած պատերազմը կը տեղաւորուի ցեղասպանութեան իրաւական սահմանումներուն մէջ: Եբրայական, պաղեստինեան եւ միջազգային իրաւապաշտպան կազմակերպութիւններուն, ինչպէս նաեւ ցեղասպանագիտութեան մասնագէտներուն պնդումները այս անգամ հաստատուեցան ՄԱԿ-ի մակարդակով: Ահաւասիկ` պատմութեան մեծագոյն ոճիրներուն հետ համեմատելի յանցագործութիւն մը: Զեկուցագիրը փաստերու եւ վկայութիւններու...

Պատրաստեց՝ ՄԱՐԱԼ ՄԽՍԵԱՆ Պուլկարիա Ուխտագնացութիւն ՀՅԴ Հիմնադիրներէն Քրիստափոր Միքայէլեանի Շիրիմին` Մահուան 120-Ամեակին Առիթով Վերջերս ՀՅԴ Պուլկարիոյ կառոյցի անդամներն ու համակիրները` Փլովտիվէն, Վառնայէն, Սոֆիայէն եւ Ռուսէէն,  հաւաքուեցան Սոֆիայի կեդրոնական գերեզմանատան մէջ՛ նշելու Դաշնակցութեան հիմնադիրներէն Քրիստափոր Միքայէլեանի եւ անոր երիտասարդ ընկեր Վռամշապուհ Քենտիրեանի հերոսական մահուան 120-ամեակը: Պուլկարիոյ թեմի հոգեւորականներ  Հրաչ քհնյ. Մուրատեան եւ Տիրայր քհնյ. Հաթաւեան կատարեցին հոգեհանգստեան կարգ, որմէ ետք ներկաները արտասանեցին...

Հայաստանի հանրապետութեան պատուոյ հիւպատոս եւ Ֆրեզնոյի բժշկական առաքելութեան նախագահ Պերճ Աբգարեանին շնորհուած է հանրային աղողջապահութեան ոլորտին մէջ պատուոյ փրոֆեսէօրի կոչում։ Այս կոչումին առաջարկը կատարած է Երեւանի պետական բժշկական համալսարանի նախագահ Արմէն Մուրատեան։ Առաջարկը հաստատուած է եւ վաւերացուած Երեւանի պետական բժշկական համալսարանի գերագոյն խորհուրդին կողմէ։ Հիւպատոս Պերճ Աբգարեանին պատուոյ փրոֆեսէօրի կոչումը շնորհուած է Բժշկական համաշխարհային 3-րդ համագումարի բացումին,  Բժշկական համալսարանին մէջ:...

ՏԻԳՐԱՆ ՃԻՆՊԱՇԵԱՆ Հայաստանի Հանրապետութեան իշխանութիւնները կը կարծեն, որ իրականացուցած են պատմական մեծ յաջողութիւն մը: Հայ ժողովուրդը ձերբազատած են իր բոլոր պատրանքներէն. մնաք բարով Ցեղասպանութեան ճանաչում եւ իրաւունքներու պահանջատիրութիւն, մնաք բարով Արեւմտեան Հայաստան, Նախիջեւան եւ Ջաւախք, մնաք բարով Արցախ ու արցախահայեր: Հայ դատը լուծուած է. մենք ամփոփուած իրական Հայաստանի նեղ սահմաններուն մէջ, կը յայտարարենք, որ ո՛չ առնելիք ունինք, արդեօ՞ք ո՛չ ալ......

ԳԷՈՐԳ ՊԵՏԻԿԵԱՆ Այդ օրերուն տակաւին հայրենիք կը գտնուէինք: Ու նոյն տանիքին տակ քանի մը գիշերներ միասին անցընելու համար այր եւ կին հին բարեկամի մը կողմէ Սեւան գիւղաքաղաքի իր բնակարանը հրաւիրուեցանք: Ու ինչ մեղքս պահեմ, ամբողջ ճամբու ընթացքին անհատնում հարցումներովս զինք գրեթէ յոգնեցուցած էի: Կը զգայի այդ մէկը: Բայց ձեռքս չէր: Անմեղ հետաքրքրութիւն: - Ինչո՞ւ Սեւան եւ ոչ` Երեւան..., ուրկէ՞ ո՛ւր...,...

Պատրաստեց՝ ՄԱՐԻՆԱ ՀԱՄԱՄՃԵԱՆ «Գրիգորի Նարեկայ Վանից Վանականի Մատեան Ողբերգութեան Գրիչ` Սայեադ Նովայ» Գիրքի Նմանահանութեան Շնորհահանդէս Երեւանի Մէջ Սեպտեմբեր 19-ին Երեւանի «Նարեկացի» արուեստի միութեան կեդրոնին մէջ տեղի ունեցաւ «Գրիգորի Նարեկայ Վանից Վանականի Մատեան Ողբերգութեան գրիչ` Սայեադ Նովա» գիրքի նմանահանութեան շնորհահանդէսը` ներկայութեամբ Քանատայի հայոց թեմի առաջնորդ Բաբգէն արք. Չարեանի, Քանատայի «Հորիզոն» թերթի գլխաւոր խմբագիր Վահագն Գարագաշեանի եւ մշակութասէր հասարակութեան: Իւրայատուկ այս հրատարակութիւնը...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Ազրպէյճանի իշխանութիւնները, Արցախի մէջ Հայ եկեղեցւոյ գոյութեան վերջին հարուածը տալու դիտաւորութեամբ ձերբակալած եւ Շուշիի բանտը նետած էին թեմակալ առաջնորդ Վրթանէս եպիսկոպոս Յակոբեանը: Սուրբ Էջմիածնի Գերագոյն հոգեւոր խորհուրդը 7 նոյեմբեր 1931-ին նամակով դիմեց Խորհրդային Հայաստանի քաղվարչութեան նախագահութեան, ուր կ՛ըսուէր. «Ղարաբաղի թեմի առաջնորդ տէր Վրթանէս եպիսկոպոսը երրորդ տարին է ինչ գտնւում է Շուշու ուղղիչ տանը: Թէ Վրթանէս եպիսկոպոսից եւ թէ...

Թւում է, թէ մեր օրերում լուրջ հրատարակութիւնների կարիք չի զգացւում, քանի որ հազիւ ենք կարողանում կողմնորոշուել տեղեկատուութեան ընթացիկ յարահոսի մէջ: Բայց երբ վերջում փորձում ենք ամփոփել նման եղանակով ստացուող հապճեպ կարծիքները, ակնյայտ է դառնում, որ հէնց լուրջ հրատարակութիւնների պակասն է մեզ զրկում արտաքին ու ներքին տեսաշարի մէջ ճիշդ կողմնորոշուելու հնարաւորութիւնից: Իրականում մենք վերապրում ենք նման ձեռնածութիւններից ծնուող քաոսը, որում ներկան...

Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ Ուաշինկթընեան 8 օգոստոսի «պատմակա՜ն» յայտարարութենէն ետք, Սպիտակ տան պետը սովորութեան վերածեց Հայաստան բառին տեղ գործածել Ալպանիա (մեզի ի՞նչ, որ Ազրպէյճանի անունն ալ այլանդակօրէն կ՛արտասանէ): Թրամփի տգիտութիւնը նորութիւն չէ, ունի երկա՜ր պատմութիւն, եւ մեր հայրենիքին Ալպանիա պիտակաւորումը արդարօրէն ընդվզում կ՛առաջացնէ հայութեան մէջ: Սիրելի՛ ընթերցող, եկո՛ւր, պահ մը մտածենք տարբեր մօտեցումով եւ այդքան ալ տգէտ, անբան չսեպենք Թրամփը: Եթէ վերադառնանք...

ՊԱՐՈՅՐ ՅԱԿՈԲԵԱՆ Իրաքահայ թեմի Ազգային կեդրոնական վարչութեան ատենապետ Կարապետ Գալուստեան անհատական այցելութեամբ օգոստոս ամսուն Քալիֆորնիա կը գտնուէր: Առիթէն օգտուելով` անոր հետ զրոյց մը ունեցանք իրաքահայ համայնքի ներկայ վիճակին շուրջ: Գալուստեան 2010-էն ի վեր Ազգային կեդրոնական վարչութեան անդամ է, իսկ 2023-էն մինչեւ օրս նոյն վարչութեան ատենապետն է: Ասպարէզով տնտեսագէտ` 2011-2019 ան կը վարէր Իրաքի քրիստոնէական եւ այլ կրօններու Աւանդապահութեան պետական գրասենեակի...

Յ. ՊԱԼԵԱՆ Կ’ըսենք ՍՓԻՒՌՔ. ինքնագոհական անուանում մը, որ կը փոխարինէ նուաստացուցիչ համարուող «գաղթական»-ը եւ «գաղթականութիւն»-ը` ստեղծելով այն տպաւորութինը, որ ան  միութիւն եւ նկարագիր ունեցող ընկերամշակութային, աշխարհագրական, ազգագրական եւ քաղաքական իւրայատուկ կացութիւն մըն է: Հաճելի չէ ըսել գաղթականութիւն ենք, ներկայանալ որպէս գաղթական, մանաւանդ երբ յաջողութիւն եւ յառաջդիմութիւն կը համարենք համարկուած ըլլալ տարբեր եւ նոր հաւաքականութեան մը մէջ: Հասարակաց ի՞նչ ունին «Հայկական...

22 օգոստոս 2025-ին մահացաւ «Ազդակ»-ի երկարամեայ աշխատակից, բեղուն գրիչի տէր Յարութ Չէքիճեանը, որուն յօդուածներէն եւ յատկապէս թարգմանական աշխատութիւններէն որոշ թիւ մը աշխուժ կշռոյթով առաքուած էին խմբագրութեանս, սակայն օրին կարելի չէր եղած անոնց տեղ տալ` նոյն հեղինակին այլ աւելի առաջնահերթ գրութիւններու հրատարակութեան նախընտրութեան բերումով: Սակայն նկատի ունենալով Յարութ Չէքիճեանի գրութիւններուն մեծամասնութեան կարեւորութիւնը, թէկուզ աշխարհաքաղաքական որոշ փոփոխութիւններ արձանագրուած ըլլան, թուականները պահպանելով հետեւողական...

«Ա՜խ, այս Մասիսը... Բոլոր հայերին այստե՜ղ է բերում, Երբ ինքն... այստե՜ղ չէ... Միաբանութեան քարո՜զ է կարդում Աշխարհում ցրուած հայերին անտուն Ա՛խ, այս Մասիսը» Գէորգ Էմին (1919-1998) Ահաւասիկ չուշացաւ: Թուրք «պատգամաբեր» Քըլըչի Երեւան այցելութենէն ետք ինչե՜ր կը սպասուէին «ազգընտիր» վարչապետէն եւ անոր լծակիցներէն: Պատասխանը չուշացաւ եւ անգամ մը եւս ազգային խորհրդանիշ մը` մեր ազգի յաւերժութեա՛ն մէկ խորհրդանիշը, եղաւ ոտնակոխ: Ըստ Փաշինեանի,...

ԳԱՌՆԻԿ ԱՒ. Ք. Գ. Բ.- Սփիւռքին «Բնազանցութի՞ւն» Մը «Ինքնագիր»-ի կայքէջին վրայ 23 օգոստոս 2020-ին հրապարակուած էր Մարկ Նշանեանէն «զեկոյց» մը` «Երկգլխանի հրէշը» տիտղոսով: Անիկա խօսուած է 2013-ին, USC-ի մէջ գումարուած գիտաժողովի մը, որուն առաջադրութիւնն էր` յետ Հայաստանի անկախացման` սփիւռքի մասին վերամտածելու անհրաժեշտութիւնը: Զեկոյցէն ետք, Երեւանի մէջ 2024-ին լոյս տեսաւ որպէս վերջընթեր գլուխը Նշանեանի «Թարգմանական դամբանական» գիրքին: «Երկգլխանի հրէշ»-ը միտքերու պարզադրում...