Յօդուածներ

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Ռուսաստանի բոլշեւիկեան կուսակցութեան Կովկասեան բիւրոյին ճնշումով, Ազրպէյճանի կազմէն ներս 7 յուլիս 1923-ին Արցախի տարածքի մէկ մասին վրայ կազմաւորուեցաւ Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզը: Բոլշեւիկներ լաւ կը հասկնային, որ բացարձակ մեծամասնութեամբ հայաբնակ Արցախի Ազրպէյճանի բռնակցումը պատմական եւ ազգագրական ոչ մէկ հիմնաւորում ունի, եւ իբրեւ փոխհատուցում ընդունեցին ինքնավար կարգավիճակ շնորհել շրջանին: Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզին սահմանները գծուեցան այնպէս, որ անիկա Խորհրդային...

Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ 2 սեպտեմբերին Երեւանի Ազատութեան հրապարակին վրայ նախատեսուած «Միասնութեան հանրահաւաք»-ը եթէ անմիջականօրէն իբրեւ կիզակէտ ունի Արցախի հարցը` արցախցիներու ԲՈԼՈՐ ԻՐԱՒՈՒՆՔՆԵՐՈՒՆ վերահաստատումը, արդար է, որ զայն դիտենք եւ հրապարակ ուղղուինք - նաեւ հեռուէն` աչքով ու ականջով - շատ աւելի լայնածիր դիտարկումով, սկսելու համար` Արցախի իրաւունքները հիմ ու մեկնակէտ ընդունինք իբրեւ ամբողջ հայութեան բոլո՛ր իրաւունքները: Կարճ խօսքով, սա պէտք է ըլլայ...

ՀԱՄԲԻԿ ՊԻԼԱԼԵԱՆ Խոստովանիլ է պէտք, որ մեր գործածած ձաբռտուք գոյականը կը վերաբերի մեծ, ուժեղ պետութիւններու եւ որոշիչ դերակատարութիւն ունեցող միջազգային կառոյցներու, որոնց բացայայտ, զազրելի, անմարդկային քաղաքական խաղերն ու զինուորական միջամտութիւնները աւերներ կը գործեն աշխարհով մէկ: Անոնցմէ իւրաքանչիւրին հետապնդած աշխարհաքաղաքական նկրտումներն ու տնտեսական շահերը կ՛ապահովուին ժողովուրդներու եւ պետութիւններու հաշուոյն, որոնք չունին կայացած պետութիւն, մատնուած են քաոսային վիճակներու, ունին, կը դիմագրաւեն ցեղային...

Արցախի հայութեան Հայաստանի վերամիաւորուելու արդար պահանջին Ազրպէյճանի իշխանութիւնները պատասխանած էին ջարդերով ու բռնութիւններով: Խորհրդային Հայաստանի Գերագոյն խորհուրդը եւ Լեռնային Ղարաբաղի Ազգային խորհուրդը 1 դեկտեմբեր 1989-ին որոշում տուին Հայաստանի եւ Լեռնային Ղարաբաղի վերամիաւորման: Հայաստան 23 օգոստոս 1990-ին Անկախութեան հռչակագիր ընդունեց եւ ձեռնամուխ եղաւ Խորհրդային Միութենէն դուրս գալու օրինական գործընթացին: Ազրպէյճանական յատուկ նշանակութեան (օմոն) ջոկատները, խորհրդային զօրքերուն աջակցութեամբ, 1991-ի ապրիլի վերջաւորութենէն մինչեւ...

Հայ օգնութեան միութեան հովանաւորութեամբ իրականացող Ջաւախքի ճամբարը վերջերս յաջողութեամբ եզրափակեց այս տարուան իր ամառնային ծրագիրը` Ջաւախքի հայաբնակ գիւղերուն մէջ: Արեւելեան Ամերիկայէն նուիրեալ խումբ մը երիտասարդներու կողմէ գործադրուած ճամբարները ապահովեցին անվճար ծրագիրներ` նախաճաշով, սնունդով եւ դպրոցական պիտոյքներով` տեղւոյն մանուկներուն համար: Սփիւռքէն կամաւորներ մեկնեցան Հայաստան եւ Ջաւախք` Հայոց պատմութիւն, լեզու, երաժշտութիւն, պար եւ առաջնորդութեան հմտութիւններ ուսուցանելու համար: Այս բոլորին զուգահեռ` մասնակիցներուն հետ...

ՓԱՈՒԼՕ ԳԱԶԷԶԵԱՆ 1945-ին, Համաշխարհային Բ. պատերազմէն ետք ծնաւ Միացեալ ազգերու կազմակերպութիւնը  (United Nations), որուն նպատակներն էին մարդկային իրաւունքներու հաստատումն ու հսկողութիւնը: 1947-ին Մարդկային իրաւունքները գրուեցան յատուկ անձերու կողմէ, որոնցմէ գլխաւորներն էին` Էլիանոր Ռուզվելթ, Փենկ Չուն Չանկ եւ Շարլ Մելիք: Ֆրանսացի դատաւոր Ռընէ Քասսին հայրը եղաւ մարդկային իրաւունքներու այս յայտարարութեան: 10 դեկտեմբեր 1948-ին Համաշխարհային մարդկային իրաւունքներու յայտարարութիւնը կնքուեցաւ Միացեալ ազգերու կազմակերպութեան...

ՅԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆԵԱՆ Օգոստոս 18-ին Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինեան դիմելով ժողովուրդին` հանդէս եկաւ խաղաղութեան վերաբերեալ քանի մը մոլորեցնող եւ պարտուողական յայտարարութիւններով: Օգոստոս 8-ին Սպիտակ տան մէջ ունեցած իր հանդիպումէն ետք Փաշինեան կեղծաւորութեամբ յայտարարեց, որ խաղաղութիւն բերած է Հայաստան: Հայերը խորհուրդ կու տան. «Ջուրը չտեսած` մի՛ բոպիկնաք», մինչդեռ ամերիկացիները կ՛ըսեն. «Երբեք ձեր հաւերը մի՛ հաշուէք նախքան անոնց ծնիլը»: Տարբեր ձեւով ըսելով` մի՛...

  ՄՈՎՍԷՍ ԾԻՐԱՆԻ Պառկած` Ժան Նշանեան, ձախէն առաջինը` Մովսէս Ծիրանի, կեդրոնը` Շաքէ Թուխմանեան շրջապատուած այլ դերասան դերասանուհիներով: Այսպէս էր Յասմիկը, բեմն ու բնութիւնը շատ տարբեր չէին իրեն համար: Սանձազերծելով  ամէն տեսակի թապուներն ու հոգեմտաւոր աւանդական կաշկանդումները, ինքնիր մարդկային իսկութիւնը կը բացայայտէր բնութեան մէջ տարերայնօրէն բուսած վայրի ծաղիկի մը նման:  Իսկ ան բեմին վրայ կը մարմնաւորէր կեանքէ փրցուած տարբեր եւ իւրայատուկ...

ՐԱՖՖԻ ԱՐՏԱԼՃԵԱՆ Կը ներկայացնենք «Ասպարէզ» օրաթերթին մէջ հրապարակուած Րաֆֆի Արտալճեանի  Why Armenia Needs Realism and Serious Debate, Not Personal Attacks յօդուածի  հայերէն թարգմանութիւնը:  Պատասխան պատգամաւոր Մարիա Կարապետեանի՝ հայ գիտնականներու վրայ կատարած յարձակումներուն Մարիա Կարապետեանը՝ Հայաստանի իշխող «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցութեան յառաջատար դէմքերէն եւ գաղափարախօսներէն մէկը, վերջերս Դիմատետրի մէջ գրառում մը կատարած է՝ քննադատելով երկու հայ գիտնականներ Արման Գրիգորեանին եւ Արթուր Խաչիկեանին։...

ՄՈՎՍԷՍ ԾԻՐԱՆԻ        Սիրելի՛ ընթերցող, Երբեմն աննշան թուացող դէպքերն իսկ ճակատագրական դեր կը կատարեն ու հետք կը ձգեն մեր կեանքին վրայ: Այդ օր թատրոն  գացած էի պարզապէս  հաճելի ներկայացման մը ներկայ ըլլալու համար: Սակայն դերասանուհիներէն մէկը խիստ տպաւորեց զիս, եւ հետագային այս մէկը վերածուեցաւ լուրջ ընկերութեան: Ուրեմն այսպէս. Երեւան, 1974, Ձմեռ Յասմիկ Տէր Կարապետեան Այդ տարիներուն վարձով կ՛ապրէի Երեւանի երաժշտանոցին կողքին...

ԱՆԻ ԱՍՏՈՒՐԵԱՆ Ռուբէն Ֆիլեանի «Հեքիաթ փուչ ընկոյզների մասին»-ը առաջին անգամ հրատարակուած է 1980-ին: «Հեքիաթ» կոչուող այս պատմուածքը, հակառակ իր պարզութեան, շատ բարդ եւ առեղծուածային պատկեր մը կը ներկայացնէ: Առաջին տողերէն իսկ կը խօսուի ծածուկ լուսանկարչական սարքի մը եւ բարձրախօսի մը մասին: Այդ նկարահանման եւ ձայնագրութեան մեքենաները կը բանին ամբողջ գրութեան ընթացքին:  Գրողը կը յենի տեսարաններու եւ ձայներու վրայ: Կը նկարագրէ...

ՌՈՒԲԷՆ ՖԻԼԵԱՆ (1952-1983) Քաղաքային շուկայի մի անկիւնում, որտեղ մեծ-մեծ տառերով, շատ հասկանալի ձեռագրով գրուած է «Փուչ պոպոք», թաքցուած է փակ քամերան ու միքրոֆոնը, իսկ վաճառասեղանի ետեւում կանգնած է մի ծերունի` աւստրիացու դիմագծերով, խոշոր հայկական աչքերով, մաքուր` սափրուած ու կոկիկ հագնուած: Դէմքին, կարծես մշտական դարձած, բանիմաց, վստահ ու խորամանկ ժպիտն է, եւ անունն էլ Ռաֆայէլ է, ու ոչ ոք նրան Ռաֆիկ...

Սուրիոյ աշխարհաքաղաքական ներկայ իրավիճակը տարածաշրջանի երկիրներուն միջեւ մրցակցութեան նոր ալիք կը բարձրացնէ: Բոլորն ալ կը ջանան իրենց ապահովութեան սպառնացող գործօնները չէզոքացնել, երբեմն այդ պատրուակով Սուրիոյ ներքին հարցերուն միջամտել եւ նոյնիսկ զինուորական ուժով սպառնալ անոր, այնպէս, ինչպէս կ՛ընէ Իսրայէլ` իր սահմանին ապազինեալ գօտի ստեղծելու պատրուակով, միեւնոյն ատեն` սուրիական հողեր թափանցելու իր փորձերով: Թուրքիա սերտ յարաբերութիւններ հաստատելով Սուրիոյ իշխանութիւններուն հետ` կը ձգտի...

ՀԱՄԲԻԿ ՄԱՐՏԻՐՈՍԵԱՆ Մեղա՜յ… մեղա՜յ Արարատին… երբ կ՛ուզեն, որ մոռնանք զայն եւ աչքերնիս դարձնենք Արագածին: Մեղա՜յ… մեղա՜յ Էջմիածնին, երբ կ՛ուզեն զայն ասպատակել եւ հոգեւորականները բանտարկել` անոնց պարտադրելով իշխող ուժի դէմ ծնրադրել եւ մեղայի գալ: Մեղա՜յ…մեղա՜յ Արցախին, երբ զայն դարձուցինք քաւութեան նոխազ եւ հայաթափեցինք: Մեղա՜յ… մեղա՜յ նահատակներուն, երբ զանոնք առաջնորդեցինք կառափնարան, եւ մենք կը զուարճանանք Ճենիֆըրլոփեզներով: Սակայն, փառ՛ք, հազա՛ր փառք, քանզի, հակառակ...

Երուսաղէմի հայ համայնքը եւ պատրիարքարանը կ՛առերեսուին ծանր վտանգի մը. հաստատուած է, որ պատրիարքարանը` առանց համայնքին համաձայնութեան, կը ձեռնարկէ «Xana Gardens, Ltd.» ընկերութեան հետ երկրորդ համաձայնութեան մը: Այսպէս կոչուած, այս «նոր գործարքը» աւելի վտանգաւոր է, քան` առաջին անօրինական պայմանագիրը: Անոր բանակցութիւնները կատարուած են գաղտնաբար, երբեք մեզի գրաւոր չէ ներկայացուած այդ մասին, բացայայտուած է միայն մասնակի տեղեկութիւններով` միաժամանակ պահանջելով, որ համայնքը յետս...

Քանի մը օրերէ ի վեր մամուլին մէջ եւ ընկերային ցանցերու վրայ լուսանկարներ շրջան կ՛ընեն Հայոց ցեղասպանութեան յուշարձանին մէջ տեղի ունեցող շինարարական աշխատանքներուն վերաբերեալ` արտայայտելով այն մտահոգութիւնը, որ անիկա դիտումնաւոր կերպով կը քանդուի: Պետական եկամուտներու կոմիտէի նախկին ղեկավար Դաւիթ Անանեան այս մասին գրառում մը կատարած է իր էջին վրայ` նշելով, որ այս մասին կատարուած հրապարակումները եւ ահազանգերը գոյժի պէս սթափեցնող են:...

ԱՐԻՆ ՉԷՔԻՃԵԱՆ «Հայ ես եղել, հայր ես եղել, Մասիսի պէս վեհ ես եղել, Իսկ քո սիրտը ու սուրբ խիղճը Ինձ ապաւէն յոյս են եղել»:   Ծրագիր-կանոնագիրը իր բոլոր կէտերով` ամէն բանէ վեր: Այդ է հիմնասիւնը կազմակերպական աշխատանքին: Կազմակերպուածութիւն, հաւատք ու նուիրում: Հանդարտ է, այո՛, բայց իր գաղափարակիցները գիտեն, թէ որքա՛ն ներքնապէս խռոված է ու տառապած` ազգն ու հայրենիքը յուզող ամէն...

ՓՐՈՖ. ԱՐԱ ՍԱՅԵՂ Հազուադէպ բարեբախտութիւն է ներկայ գտնուիլ հայ երաժշտութեան նուիրուած յատուկ նուագահանդէսի մը` լսելու ձայնային խորհրդաւոր ինքնօրինակութեամբ ու պարզութեամբ յատկանշուող, հայկական ժողովրդական շարք մը փողային նուագարաններու` տուտուկ, սրինգ, զուռնա, պկու, շուի, տհոլ, պարկապզուկ եւ պլուլի չքնաղ ներյատուկ ձայնածաւալը: Սփիւռքի դարաւոր գաղթօճախներէն մէկուն` Լեհաստանի մէջ կը տարածուին` հայկական երաժշտութեան գիտելիքներու առատութիւնը, երաժշտական մեկնաբանութիւններու լայնածաւալ ճոխութիւնը, երգարուեստի մեր ժառանգութիւնը ծանօթացնելու ու...

Նախօրէին լրահոսում տեղեկութիւն յայտնուեց այն մասին, որ Իսրայէլի վարչապետ Բենիամին Նեթանիահուն հայկական եւ ասորական ծագումով փոտքասթըր Փաթրիք Պեթ-Տէյվիտի հետ հարցազրոյցում յայտարարել է, որ ճանաչում է Հայոց ցեղասպանութիւնը: Հարցին, թէ ինչո՞ւ Իսրայէլի ոչ մի վարչապետ չի ճանաչում Օսմանեան կայսրութեան կողմից 20-րդ դարի սկզբին իրականացուած ցեղասպանութիւնները, Նեթանիահուն պատասխանել է. «Ես հէնց նոր ճանաչեցի: Ահա, խնդրեմ»: Փաթրիք Պեթ-Տէյվիտը X-ի իր էջում տեղադրել է...

Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ Ուաշինկթընի մէջ տեղի ունեցած Թրամփ-Փաշինեան-Ալիեւ հանդիպումէն հազիւ 10 օր ետք, երբ Հայաստանի իշխանութիւնները նոր թափ տուած են «Թրամփի ուղի»-էն սպասուող (ցնորական) բարիքներու քարոզչութեան, անդին` Թուրքիա եւ Ազրպէյճան բանիւ եւ գործով լծուած են իրենց դիտանկիւնէն` «Զանգեզուրի միջանցք»-ի իրացման աշխատանքներուն, հազիւ թէ ակնարկութիւն կ՛ընեն առաջադրուած ճամբուն` Թրամփի անունով կոչումին: Վերջին օրերուն մեր թշնամիին ճակատներէն արձակուեցան բաւական ուշագրաւ եւ մտահոգիչ արտայայտութիւններ,...