Արուեստ - Մշակոյթ

ՍՈՆԱ ԱԴԱՄԵԱՆ 2016-ի սեպտեմբերին հայկական շարժապատկերի շուկայում  պաստառ բարձրացաւ բեմադրիչ Մհեր Մկրտչեանի «Կեանք ու կռիւ» ժապաւէնը, որը կարճ ժամանակում դարձաւ ոչ միայն ամենաքննարկուած, այլ նաեւ ամենասիրուած ժապաւէնը: Ժապաւէնը գնահատեց ոչ միայն սովորական հանդիսատեսը, այլ նաեւ շարժապատկերի արհեստավարժ գործիչները, դա փաստեց 2016-ի դեկտեմբերին կայացած Ազգային արտադրութեան ժապաւէնների «Անահիտ» առաջին մրցանակաբաշխութիւնը, որի ժամանակ ժապաւէնը մրցանակ նուաճեց միանգամից մի քանի անուանակարգերում` լաւագոյն խաղարկային...

ՄՈՎՍԷՍ ԾԻՐԱՆԻ Յիշողութիւնը արուեստագէտին սերմն է: ԱՐՇԻԼ ԿՈՐՔԻ Գեղանկարչական բանաստեղծականութիւնը կ՛առնչուի աւելի գուներանգներու ու կերպերու, քան` բովանդակութեան հետ: Երաժշտականութիւնը, առանց գուներանգներու կշռոյթին, դժուար թէ կարողանայ բացայայտել կտաւի բանաստեղծական հենքը: Իսկ երփներանգ բանաստեղծականութիւնը, առանց գունածին լոյսի, կը դառնայ ինքնանպատակ ու կը մնայ լուսանցքի վրայ: Միաժամանակ թէ՛ երաժշտական եւ թէ՛ բանաստեղծական լուսերանգներով օժտուած են Էմմա Գրիգորեանին ստեղծագործութիւնները, որոնք իբրեւ յիշողութեան սերմեր` կը...

ԿԱՐԻՆԷ ՅԱԿՈԲԵԱՆ «Քնքշութիւն», գործ` Էմմա Գրիգորեանի Էմմա Գրիգորեանը նկարիչ է ոչ միայն մասնագիտութեամբ եւ տաղանդով, այլ` իր ողջ էութեամբ, բուն ապրելակերպով: Եթէ ձեզ ծանօթ է նրա կեղծիքից բացարձակ զերծ գեղանկարչութիւնը, ապա համարէք, որ ծանօթ էք հէնց նրան` նկարչուհուն: Նա եւ իր արուեստը մի ներդաշնակ եւ անքակտելի ամբողջութիւն են կազմում, մի աշխարհ` Էմմա Գրիգորեանի աշխարհը: Նոյնիսկ դժուար է ասել, արդեօ՞ք դա...

ԼԵՒՈՆ ՇԱՌՈՅԵԱՆ Վարդ Շիկահե՜ր: Հմայիչ եւ հայաշունչ անուն մը: Ե՞րբ էր, որ ես առաջին անգամ ըլլալով լսեցի այս անունը: Ե՞րբ էր, որ առաջին անգամ ըլլալով բանաստեղծութիւն մը կամ գրական էջ մը կարդացի այս սիրուն ստորագրութեամբ: Կ՛ենթադրեմ, որ պէտք է երթամ մինչեւ երեսուն տարի ետ, 80-ական թուականներու կէսերը, բանամ Հալէպի մէջ Հայկ Պարիկեանի կողմէ խմբագրուող «Գեղարդ» տարեգիրքին Գ. հատորը ու աչքերս...

ԱՐԱԶ ԳՈՃԱՅԵԱՆ Հայ Առաքելական եկեղեցւոյ` Յիսուս Մանուկի ծնունդը յունուար 6-ին նշելը իր մէջ կը պարփակէ քաղաքական եւ կրօնական, ընկերային եւ այլ ազդակներ, որոնք  պատմութեան ընթացքին կերտած են հայ առաքելական եկեղեցւոյ ազգային իւրայատուկ դիմագիծը, որ զանազան միջոցներով կը դրսեւորուի մեր հոգեւոր եւ մշակութային կեանքին մէջ: Ինչպէս` աւանդութիւններու, ծիսակատարումներու եւ կամ արուեստներու ճամբով: Հանդիպելով հայկական արուեստին եւ քրիստոնէութեան կրօնքին արտայայտման քառուղիին վրայ,...

Բեմադրիչ, դերասան Յովհաննէս Հելվաճեան իր թատերախումբը հիմնեց 13 ապրիլ 1977-ին եւ նոյն ամսուան 24-ին մկրտեց զայն «Կոմիտաս» անունով: «Կոմիտաս» թատերախումբը սկսաւ իր թատերական երթը` իր շուրջ համախմբելով վաթսուն դերակատար-դերակատարուհիներով: Բեմը սիրող նուիրեալ պարման-պարմանուհիները Հելվաճեանի կողքին սկսան գործել եւ 1978-ի ապրիլ 24-ին «Յ. Տէր Մելքոնեան» թատերասրահին բեմին վրայ  Հելվաճեան բեմադրեց իր առաջին թատերախաղը` Հայր Անդրանիկ վրդ. Կռանեանի հեղինակութիւնը եղող «Նուարդը»: Օրին...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Խորապատկեր եւ նախատիպեր.- Հաւանաբար բոլորին համար Օթելլօ կը նշանակէ սադրանք եւ խանդ: Շէյքսփիրի թատրերգութիւնը, սակայն, շատ աւելին կ’ըսէ: Այդտեղ խանդը լոկ մեքենականութիւն մըն է կործանելու համար Վենետիկի ամբարտաւան մաւր զօրավարը: Թատրերգութիւնը կու տայ ցեղապաշտ Եւրոպայի բարոյական համայնապատկերը: Օթելլօ (կամ «Վենետիկի Մաւրը») գրուած է շուրջ 1603-ին: Անգլիա կ’ապրէր իր «Էլիզապէթեան ոսկեդար»-ը: Շնորհիւ գերակայ ճարտարագիտութեան, անգլիական նաւատորմը 1588-ին ջախջախած էր...

ԴՈԿՏ. ՆՈՐԱ ՍԱԼՄԱՆԵԱՆ Երաժշտական ձեռնարկներու յաճախումի դրդապատճառները  կը տարուբերին անձերու մտածելակերպէն, մօտեցումէն կամ համոզուածութենէն. թէ պէ՛տք է ընտրել որակաւորը, խորք ու առաքելութիւն ունեցողը ու ըստ այնմ ներկայ գտնուիլ ըմբոշխնելու կատարուած երաժշտութիւնը: Արդ, ընտրելով որակաւորը, լիբանանահայ երաժշտասէրը, Լիբանանի հայոց թեմի առաջնորդ Շահէ եպս. Փանոսեանի առաջնորդութեամբ, Լիբանանի թեմի ազգ. առաջնորդարանի կազմակերպած ձեռնարկին ընդմէջէն հիւրընկալեց Հայաստանի ազգային ակադեմական երգչախումբը եւ անոր վաստակաւոր ու...

Պատրաստեց՝ ԱՐԱԶ ԳՈՃԱՅԵԱՆ Սուրբ Ծննդեան եւ Նոր տարուան տօներուն առիթներով տեղի կ՛ունենան զանազան նախաձեռնութիւններ, որոնք կը դրսեւորուին արուեստի զանազան ձեւերով: Այս էջով  ախորժաբերներու նման պատառիկներ կը հրամցնենք ձեզի` տօներուն առնչուած արուեստի ոճով ներկայացումներու ընդմէջէն: Տօները` ժապաւէններուն ընդմէջէն Ըստ «Ռոթըն Թոմէյթոզ» անունով ժապաւէններու կայքին, մինչեւ օրս Նոր տարուան եւ Ս. Ծննդեան առթիւ ցուցադրուած միջազգային դասական լաւագոյն հինգ ժապաւէններն են. 5.- Սթալակ...

Պատրաստեց՝ ԱՐԱԶ ԳՈՃԱՅԵԱՆ Հայոց ցեղասպանութեան վկայութիւնները առաւելաբար գրի առնուած են վերապրողներուն առաջին եւ կամ երկրորդ սերունդին վկայութիւններուն հիման վրայ, քանի որ անոնք եղած են Ցեղասպանութեան արհաւիրքը լաւագոյնս փոխանցողները: Այս վկայութիւններուն մէջ լուսարձակի տակ առնուած են հիմնականօրէն Ցեղասպանութեան անմիջական հետեւանքները` ըլլան անոնք նիւթական, ֆիզիքական թէ հոգեկան: Մինչ տարիները կը սահին, եւ վերապրողները սփիւռքի մէջ սերունդներ կը ծնին, վկայութիւնները մերթ ընդ մերթ...

Պատրաստեց՝ ԱՐԱԶ ԳՈՃԱՅԵԱՆ Լիբանանահայ գաղութի տարբեր շրջանակներուն մէջ` յարանուանական, կուսակցական, դպրոցական, ակումբային, զանազան անուններ կը փայլին: Անուններ, որոնք իրենց ձիրքերուն համար այդ ընկերութեան բեմերէն կ՛երեւին: Քիչ կը պատահի, որ փայլուն անձ մը միջառեալ ըլլայ մէկէ աւելի միջավայրի մէջ, եւ բոլոր տեղերն ալ նոյնքան հարազատ վերաբերմունք ցուցաբերեն իր հանդէպ: Այս հազուադէպ օրինակներէն է Արազ Պուչաքճեան դէմքը: Ան նաեւ ճանչցուած է լիբանանեան...

Պատրաստեց` ԱՐԱԶ ԳՈՃԱՅԵԱՆ Մեր իրականութեան մէջ քիչ կը պատահի, որ արժանաւորներ պարգեւատրուին իրենց կենդանութեան: Հայկական սփիւռքի մէջ իւրաքանչիւր ջանք, որ ի գործ կը դրուի պահելու հայ մշակոյթը, արժանի է գնահատանքի: Թէեւ ազգի մը գոյատեւումը բնական ընթացք մը պէտք է ըլլայ, սակայն հայ ազգի պարագային, նկատի ունենալով Ցեղասպանութեան հետեւանքն ու անկէ ետք արհեստագիտութեան ազդեցութիւնը, հայօրէն գոյատեւելը գիտակից աշխատանքի կը կարօտի: Այս...

ՄՈՎՍԷՍ ԾԻՐԱՆԻ Առիթը Միսաք Թերզեանի «Լռութեան ձայնը» ցուցահանդէսն է, որուն բացումը տեղի ունեցաւ հինգշաբթի, դեկտեմբերի 1-ի երեկոյեան, Համազգայինի «Լիւսի Թիւթիւնճեան» ցուցասրահին մէջ: Վերջին երեք տասնամեակներուն ընթացքին, պարբերաբար անդրադարձած ենք այս թեմային ու շեշտած ենք կարեւորութիւնը արուեստագէտներու յանձնառու կեցուածքներուն` հանդէպ մարդկային ժխտական ու յոռի երեւոյթներու: Աւելորդ չենք համարեր անգամ մը եւս անդրադառնալու եւ յիշեցնելու, որ բարձրորակ մշակոյթը լաւագոյն գրաւականն է մարդ...

Պատրաստեց՝ ԱՐԱԶ ԳՈՃԱՅԵԱՆ Արմէնն ու Րաֆֆին «Երեք շաբաթ Երեւանի մէջ» «ապրելէ» ետք Վահիկ Փիրհամզէի, Վահէ Պէրպէրեանի եւ ժապաւէնի արտադրիչներէն Վիգէն Պայրամեանին հետ կը հասնին սփիւռքահայու մայրաքաղաքներէն` Լիբանան, որպէսզի մէկուկէս ժամուան տեւողութեամբ, լիբանանահայը տանին «իրենց Երեւան»-ը: Այս կեցութեան ընթացքին անոնց հետ կը հանդիպինք «Ազդակ»-ի մէջ, որպէսզի մուտք գործենք «իրենց Երեւանի» դռներէն ներս ու ժապաւէնին նայինք եռատարած միջոցով: Ընդհանուր ակնարկ նիւթին եւ...

Պատրաստեց՝ ԱՐԱԶ ԳՈՃԱՅԵԱՆ Սփիւռքահայ երիտասարդ երաժիշտ Պէյ Ռուն իր հայկական, Միջինարեւելեան եւ Արեւմտեան խառնուրդով ստեղծագործած եւ երբեմն ալ վերամշակած երաժշտութիւններով եւ մեղեդիներով պիտի ներկայանայ «ՊԷյրութ եւ աւելին» փառատօնին ընթացքին, շաբաթ դեկտեմբեր 10-ին «Սթէյշն»-ի մէջ: Այս առիթով կարճ զրոյց մը ունեցանք Պէյ Ռուին հետ` մօտէն ծանօթանալու համար անոր գործին: Պարոյր-Պէյրութ-Պէյ Ռու «Անունս Պարոյր է (Փանոսեան): Լոս Անճելըս մեծնալով` ոչ հայ ընկերներուս...

Այս տարի «Նոազ արք»-ը կը նշէ իր հիմնադրութեան 20-ամեակը, որուն առիթով ցուցահանդէս մը կազմակերպուեցաւ արդէն: Ցուցասրահի մը հիմնադրութեան գաղափարի ծնունդին, անոր անցած 20-ամեայ ուղիին մասին «Ազդակ»-ի հետ զրուցեց «Նոազ Արք»-ի տէր եւ տնօրէն արուեստաբան դոկտ. Մովսէս Հերկելեան:  «Ա.».- Ե՞րբ եւ ինչպէ՞ս ծնունդ առաւ հայկական ցուցասրահ հիմնելու գաղափարը ՄՈՎՍԷՍ ՀԵՐԿԵԼԵԱՆ.- Յղացքը եւ առաջարկը եկաւ արուեստաբան Հենրիկ Իգիթեանէն: 1994-ին ան իրեն հետ...

Պատրաստեց՝ ԱՐԱԶ ԳՈՃԱՅԵԱՆ Զոհրապ` գեղանկարչութեան արուեստի մէջ իր իւրայատուկ տեղը ունեցող մարդը, արուեստագէտն ու հանճարը, այս տարուան իր երկրորդ ցուցահանդէսը կ՛ունենայ «Էկզոտ» ցուցասրահին մէջ, Էշրեֆիէ, «Աքքաուի» վայրէջքին վրայ: Կը մտնեմ ցուցասրահ: Ընդունարանին մէջ կլոր սեղանի մը շուրջ նստած է Զոհրապ եւ բաներ մը կը ստուերագծէ թուղթի կտորի մը վրայ: Իրարու ձեռք կը սեղմենք: Ան զիս կը հրաւիրէ իր կողքը` զրուցելու:...

Պատրաստեց՝ ԱՐԱԶ ԳՈՃԱՅԵԱՆ «Ձայնը ներկայ է, բայց չի լսուիր. ձայնը լուռ է. Ցեղասպանութեան իբրեւ հետեւանք լռած ձայները, եւ այդ ձայները, որոնք պիտի լսուէին, բայց չհնչեցին, լուռ են. ձայները Ցեղասպանութեան պատճառով լոյս աշխարհ չեկած հայերուն, որոնք գիտնական կամ արուեստագէտ կամ մարդկութեան բարեկեցութեան համար ներդրում ունեցող որեւէ այլ մասնագիտութիւն պիտի ունենային, չկան այլեւս, լուռ են: Լուռ ձայներուն մէջ կան նաեւ ներկայ իրավիճակէն...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ «Ձայն Բազմաց».- Կ՛իմանանք, որ այս տարուան թատերական շրջանի խաղացանկին մէջ տեղ գտած են հինգ կատակերգութիւն կամ զաւեշտ: Այս տեղեկութիւնը առաջին հերթին յառաջացուց  ընդվզում: Երկրորդ հերթին` մղեց խորհրդածութեան: Ելոյթներու պրոշիւրները ընդհանրապէս իրենց ընտրութիւնը կ’արդարացնեն առօրեայի տաղտուկէն պահ մը ձերբազատելու չքմեղանքով: Թատերական պատասխանատուները յանցաւոր կը զգան, որովհետեւ չեն մատուցեր թանձր եւ բարոյալից ողբերգութիւն մը: Այսու կու գամ խաղաղեցնելու անոնց խիղճերը:...

Պատրաստեց՝ ԱՐԱԶ ԳՈՃԱՅԵԱՆ Ֆէյրուզը երկնագոյն թանկագին քար մըն է, որ հայերէն փիրուզ կը կոչուի, բայց ամէնէն աւելի` Ֆէյրուզը լիբանանցի այն արուեստագիտուհին է, որուն համբաւը աւելի քան կէս դարէ ի վեր կը փայլի արաբական աշխարհի երկինքին վրայ: Ան այս տարի կը բոլորէ իր 81-րդ տարին: Ստորեւ շատ հակիրճ տողերու մէջ մեր յարգանքը կը մատուցենք անոր ստեղծագործութիւններուն եւ Լիբանանի արուեստի մէջ իր...