Արուեստ - Մշակոյթ

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ  «Գասպար Իփէկեան» թատերախումբը 20 -29 մայիսին ներկայացուց Ռեմոն Ժպարայի «Զրադաշտը դարձաւ շուն» թատրերգութիւնը` բեմադրութեամբ Յակոբ Տէր Ղուկասեանի: «Ազդակ» օրին անդրադարձած էր ելոյթին (1): Լուսանցքային վրդովում.- Ժպարա եղած է համակրելի անձ մը` շնորհիւ իր անուրանալի  թատերական բնազդին, հումորին, հրայրքին, անկեղծութեան, նուիրումին եւ շեշտուած «լիբանանապաշտութեան»: Այսուհանդերձ, բեմադրիչ Ժալալ Խուրիի բնութագրութեամբ, մնացած է «մինակ եւ լուսանցքային»: Կան էական պատճառներ: Ներքեւ նշուած...

Վենետիկի 73-րդ շարժապատկերի փառատօնի երեք միջազգային դատակազմերը արդէն ձեւաւորուած են: Ըստ «Կինօաշխարհ»-ի, հիմնական մրցոյթի դատակազմը պիտի գլխաւորէ բրիտանացի բեմադրիչ Սեմ Մենտես, որ առաջին ժապաւէնին համար «Օսքար»-ի արժանացած աշխարհի վեց բեմադրիչներէն մէկն է: Փառատօնի «Հորիզոններ» բաժինի դատակազմի նախագահն է ֆրանսահայ բեմադրիչ Ռոպեր Կետիկեան, որ անցեալ տարի «Ոսկէ ծիրան» փառատօնի հիմնական մրցոյթի դատակազմի նախագահն էր եւ անոր «Խենթի պատմութիւն» ժապաւէնով բացուեցաւ փառատօնը:...

ԳԱՅԵԱՆԷ ՅԱՐՈՒԹԻՒՆԵԱՆ-ՄԱՐԿՈՍԵԱՆ Երաժշտութիւնը կ՛ոգեշնչէ ամբողջ աշխարհը, թեւեր կու տայ հոգիին, իսկ երեւակայութեան` թռիչք: Ան կարելի է անուանել` վսեմի եւ գեղեցիկի մարմնաւորում: ՊՂԱՏՈՆ Լոնտոնի կրթական համակարգի աշխատակիցներու հետազօտութիւնները ցոյց տուած են, որ երաժշտական կրթութիւն ստանալը եւ երաժշտական գործիքի վրայ նուագելը կը նպաստէ  մարդու շարժումներու կողմնորոշման բարելաւման: Նկատի  ունենալով, որ նուագելու ժամանակ ձեռքերը եւ մատները կը կատարեն բազմաթիւ   մանր զգայական շարժումներ, աջ...

ԱՐՏԱՇԷՍ ԱՐԱՄ   Նախորդ ամիս «Մոսկուա» շարժապատկերի սրահում կայացաւ Վիգէն Չալդրանեանի «Վարդապետի Լռութիւնը» ժապաւէնի առաջին ցուցադրութիւնը: Առաւելագոյնի սպասումը ժապաւէնի դիտումը վերածել էր իւրօրինակ ծիսակարգի: Ժապաւէնի բեմադրիչը, բեմագրութեան համահեղինակը` Վիգէն Չալդրանեանը եւ բեմագրութեան համահեղինակը` Ռուբէն Յովսէփեանը, արծարծուող նիւթին մօտեցել էին վաւերագրողի երկիւղածութեամբ: Ժապաւէն-երկխօսութիւն, ժապաւէն-խոհագրութիւն, ժապաւէն-էսսէյ: ֆիլմի անյաւակնոտ վերնագիրն իսկ` «Վարդապետի լռութիւնը», յուշում է, որ Վիգէն Չալդրանեանը իր առջեւ չի դրել հայոց...

Ռազմիկ Դաւոյեանի տան մէջ, ձախէն աջ, նստած` Յասմիկ Դաւոյեան, Մարի Յակոբեան, Վեհանուշ Թէքեան, Մհեր Դաւոյեան, Մարտիրոս Գուշակճեան եւ Յակոբ Յակոբեան: Ոտքի` Ռազմիկ Դաւոյեան, Նորա Յակոբեան եւ Մովսէս Հերկելեան: ՄՈՎՍԷՍ Ս. ՀԵՐԿԵԼԵԱՆ Ինչպէս ընդունիմ, որ չկաս այլեւս: Կարծես թէ երէկ էր տակաւին, երբ Լրագրողներու տան դիմաց հանդիպեցանք: Տարիներէ ի վեր չէի տեսած քեզ: Խմբագրական աշխատանքներու մէջ մխրճուած էիր: Գործի տեսակէն գոհ...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Բ.- Քարոզիչներ, Վիպերգակներ Եւ ... Եբրայականք Ծանօթ.- Մայիս 25-ին ցուցադրուեցաւ Արսէն  Յակոբեանի «Արարատից Եւրոպա»  վաւերագրա-խաղարկային ժապաւէնը: Յօդուածին առաջին մասը կը վերաբերէր տաճարի կեդրոնագմբէթ  նախատիպի ծագումին եւ աստուածաբանական մեկնաբանութեան: Ժապաւէնը ունի առնուազն երկու տարբերակ: Ներքեւի ակնարկը կը վերաբերի աւելի երկար տարբերակին: Հիմնադրական առասպել.- Բացման տեսարանին մէջ Արարատը կը տեսնենք երկինքէն, ապա կ՛իջնենք Արարատեան դաշտ, իմա` «Երկիր Աւետեաց»: Այո՛, ժապաւէնին...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Ա.- Մեհենական Մայիս 25-ին ցուցադրուեցաւ Արսէն Յակոբեանի (1) «Արարատից Եւրոպա»  (2010) վաւերագրա-խաղարկային ժապաւէնի կրճատուած մէկ տարբերակը: «Ազդակ» 11 յունիսի թիւով անդրադարձած էր այս ձեռնարկին (2): Իր հակիրճ բացման խօսքին մէջ բեմադրիչը յայտնեց ժապաւէնը պատրաստելու դրդապատճառն ու ներշնչման աղբիւրը: Ան ըսաւ, որ վրդոված է կարդալով ռուս գրագէտ եւ ող Ալեքսանտր Ամֆիթէաթրովի  մէկ յօդուածը, ուր հայեր ներկայացուած են որպէս առեւտրականներ...

ԴՈԿՏ. ՄԱՐԻ ՌՈԶ ԱԲՈՒՍԵՖԵԱՆ Կոմիտաս... Այս անունը ոչ միայն թանկ, այլեւ հարազատ մասնիկ է իւրաքանչիւր հայի համար, յատկապէս` իմ եւ նախորդ սերունդի: Այն շրջանառում է մեր մէջ` առանց ընդմիջման, առանց հնանալու, առանց ձանձրոյթի: Յատկապէս իմ սերունդը հասակ առաւ ու հասունացաւ հանճարեղ այս հայի ստեղծագործութիւնների ընդլայնմամբ, տարբեր գործիքաւորման դասական նոր բարձր կատարումներով, նրա կենսագրութեան ծալքերի, նրա ապրումների ու նրա անցած դժուարին...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Ծանօթ.-  Ա. մասը կը քննէր թատրերգութեան պատմականը, բներգը, խորհրդանիշները, բեմայարդարումը, տարազները, երաժշտութիւնն ու լուսաւորումը: Տիպարներ եւ Խաղարկութիւն .- Այս հատուածը կրնար աւելի համապարփակ եւ ճշգրիտ ըլլալ, եթէ տրամադրութեանս տակ ունենայի ելոյթին տեսագրութիւնը: Ուիլի Լոման.- Ուիլի համակրելի տիպար մըն է` հակառակ իր մոլորութեան եւ թերութիւններուն: Գուցէ եւ` շնորհի՛ւ իր մոլորութեան եւ թերութիւններուն: «Lo-man» հնչողական առումով կրնայ ընկալուիլ որպէս «ցած...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ Պատմական.- «Շրջուն վաճառորդի մը մահը» թատրերգութիւնը գրուած է 1949-ին: Միացեալ Նահանգներ լուծած էր 30-ականներու տնտեսական Մեծ տագնապը, դարձած էր թիւ մէկ գերուժ եւ կ’ընթանար դէպի համաշխարհային տիրակալութիւն եւ բարգաւաճում: «Ամերիկեան արժեգիները» ամրագրուած եւ սրբագործուած էին: Այս արժէքներու առաջին «տասնաբանեան» կարելի է համարել հիմնադիր հայր Պենճամին Ֆրանքլինի «Հարստութեան ճամբան» ճառը (1758), որ կը խրատէ աղքատները եւ անոնց ցոյց կու...

ՄՈՎՍԷՍ ԾԻՐԱՆԻ Հակառակ ժամանակակից նորարար մը ըլլալուն` Շարպել Աուն չի հաւատար «Արուեստը յանուն արուեստի» ըմբռնումին: Ընդհակառա՛կը, ան յանձնառու կերպարուեստագէտ մըն է ու առանց տուրք տալու մերօրեայ գեղարուեստական պահանջներուն եւ գեղագիտական ճաշակներուն` կը շարունակէ ստեղծագործել յանուն մարդու եւ իր միջավայրի` բնութեան պահպանման եւ պաշտպանութեան: Իր վերջին անհատական ցուցահանդէսը, որուն բացումը տեղի ունեցաւ 28 ապրիլի երեկոյեան «Մարք Հաշեմ» ցուցասրահին մէջ (Կեդրոնական Պէյրութ)...

ՄՈՎՍԷՍ ԾԻՐԱՆԻ Ասատուր «Նոազ Արք» ցուցասրահին մէջ - 2016 Թէեւ հելենական առասպելաբանութեան մէջ գեղեցկութեան դիցուհին` Աֆրոտիթէն կը ծնի ծովու փրփուրէն, սակայն աւելի կանուխ շրջանին հին յոյները կը հաւատային, թէ ան` «գեղեցկութիւնը» կը յառաջանայ թարախէն: Այսինքն` ցաւէն, ցաւի յոռեգոյն տեսակէն: Ասատուր աւելի կը խորանայ հարցին մէջ: Ան համամարդկային խժդժութիւններէն ծնած մորմոքն ու «բզկտուած» յիշողութիւնը որդեգրելէ ետք, կը յանձնուի ենթագիտակիցի «թելադրանքներուն» ու...

ՀՐԱՉ ՊԱՐՍՈՒՄԵԱՆ «Արեգ» մանկապատանեկան խումբի աւագ սերունդը 19-26 փետրուարի ընթացքին 4 ելոյթներով ներկայացուց Լորքայի «Պեռնարտա Ալպայի տունը»` բեմադրութեամբ Ռոպերթ Առաքելեանի: Որպէսզի ընթերցողը կարենայ աւելի լիարժէք գնահատել առաջադրանքի տարողութիւնը, կ՛ուզեմ անդրադառնալ թատերագիրին եւ թատրերգութեան, ներառեալ` այն մասերուն, որոնք զեղչուած էին ներկայ ելոյթին մէջ: Կողքի նկարին հեղինակը նոյնինքն Լորքան է: Նկատել` կնոջ ձեռքի վարդարանը: Հեղինակը եւ իր ժամանակը.- Լորքա (1898-1936) զաւակն էր...

Անցնող ամսուան ընթացքին Ասատուր արձանագրեց յատկանշական միջազգային նուաճում մը եւս: Անոր ստեղծագործութիւններէն երեքը իրենց պատուաւոր տեղը գրաւեցին «Վիքթորիա էնտ Ալպըրթ» Լոնտոնի ժամանակակից արուեստի թանգարանի հաւաքածոյին մէջ: Նմանօրինակ բազմաթիւ նուաճումներ արձանագրած եւ բազում միջազգային գնահատականներու, մրցանակներու եւ շքանշաններու արժանացած` Ասատուրի հերթական անհատական ցուցահանդէսի մը բացումը տեղի պիտի ունենայ վերանորոգուած ընդարձակ «Սըրսոք» թանգարանի ցուցասրահին մէջ, վաղը` 17 մարտի երեկոյեան ժամը 6:00-ին: Ասատուր...

Արդէն իսկ կայացած ամերիկահայ գեղանկարչուհի Սիրուն Երէցեան, հակառակ իր առողջական ոչ նախանձելի վիճակին, չէ մոռցած «Ազդակ»-ը եւ իր «Մանտալա» շարքէն գեղեցիկ մանրանկարչական գործ մը կը նուիրէ «Ազդակ»-ին: Ան այս առիթով իր մտերիմներէն մէկուն ուղղուած ե-նամակի մը մէջ կը գրէ. «Սիրելի՛ բարեկամս` Րաֆֆի, «Իմ մասիս կարդացի «Ազդակ»-ի մէջ, կարծես կը կարդայի ուրիշ անձի մը մասին: Չհաւատացի, թէ գրուածը իմ մասիս է,...

Այս օրերուն Ժմմեյզէի Կուրօ թաղամասին մէջ գտնուող` Ալֆրետ Սըրսոք Քոքրէյնի նախաձեռնութեամբ ու արուեստագէտ Նայիլա Պասիլիի զօրակցական ներդրումով  իրագործուած «392Ռմէյլ393» ցուցասրահին մէջ կը ներկայացուին երիտասարդ գեղանկարիչ Սերժ Մանուկեանի շուրջ քառասուն գեղանկարները: Մեծ, միջակ, զանազան չափերով ու գեղանկարչութեան այլազան ոճերով` ջրաներկ, իւղաներկ, քոլաժ, աքրիլիք ու գեղագիտական այլ ոճերով ներկայացող այս տաղանդաւոր երիտասարդը փորձած է արտայայտել իր ներաշխարհի ապրումները, իղձերը, մղումները: Գեղանկարչական արուեստի...

Ընդհանուր-տեսարան ՆոազԱրք-ի տաղաւարէն Յաջորդաբար երրորդ տարին ըլլալով «Նոազ Ա՛րք» ցուցասրահը հայ կերպարուեստ կը ցուցադրէ Ծայրագոյն Արեւելքի մշակոյթի կեդրոններէն` Սինկափուրի մէջ: Այս տարի ան մասնակցեցաւ «Արթ սթէյճ Սինկաֆուր»-ի վեցերորդ միջազգային փառատօնին, որուն բացումը տեղի ունեցաւ չորեքշաբթի, 20 յունուարի երեկոյեան ժամը 6:00-ին, «Մարինա Պայ Սանտց» կեդրոնին մէջ: «Նոազ Արք» կը ներկայացնէր երկու հայ գեղանկարիչներ` Եուրոզ եւ Վահրամ: Եուրոզի ստեղծագործութիւններէն անկիւն մը Եուրոզ...

Իւրաքանչիւր մշակոյթ ունի ապագայ, եթէ կ’ապրի եւ անընդհատ կը շնչէ եւ ունի միջազգային հետաքրքրութիւն, եթէ համամարդկային  արժէք է: Հայկական երաժշտութիւնը խորունկ է ու համամարդկային եւ կրնայ հանդիսանալ հինաւուրց քաղաքակրթութիւններու ընկալման կարեւոր բանալիներէն մէկը: Բոլորովին վերջերս հայութեան համար կարեւոր իրադարձութիւններէն մէկը հանդիսացաւ աշխարհի ամենահեղինակաւոր ընկերութիւններէն մէկուն` գերմանական ECMrecords-ի կողմէ հրատարակուած «Կոմիտաս» ձայնասկաւառակը` իր  30  էջնոց  բազմաբովանդակ տեղեկատուութեամբ  եւ  լուսանկարներով:  Ձայնասկաւառակի մեկնաբանութիւնը...

ՄՈՎՍԷՍ ԾԻՐԱՆԻ Թէեւ արուեստի պատմութեան մէջ կերպարուեստագէտներու օրինակները բազմաթիւ են, որոնք միաժամանակ ստեղծագործած են թէ՛ իբրեւ ճարտարապետ, թէ՛ իբրեւ քանդակագործ եւ թէ՛ իբրեւ գեղանկարիչ, սակայն շատ քիչեր են անոնք, որոնք երեք մասնագիտութիւններու մէջ ալ փայլած են հաւասարապէս: Վերածնունդի շրջանի լաւագոյն օրինակը թերեւս Միքելանճելոն է, սակայն անկէ քանի մը հարիւր տարի առաջ մենք ունեցած ենք Մոմիկ վարդապետը, որ թէ՛ ճարտարապետութեան, թէ՛...

«Բարսեղ Կանաչեան» երաժշտական քոլեճի վարիչ տնօրէն` ԱՐՄԷՆ ՃԵՆՏԵՐԵՃԵԱՆ Ռեպապ Ջութակը, ինչպէս նաեւ` ջութակային ընտանիքի միւս նուագարանները (ալթ, թաւջութակ, աւելի ուշ նաեւ քոնթրապաս), ծնունդ են առել լարային աղեղնաւոր նուագարանների զարգացման երկարատեւ ու բարդ գործընթացների արդիւնքում, որը  պայմանաւորուած էր երաժշտական կատարողական մշակոյթի եւ ընկերային պայմանների զարգացման հետ: Հնագոյն ժամանակներից մարդուն գրաւել է  որսորդական աղեղի պիրկ ձգուած լարի հնչողութիւնը, որը հետագայում հիմք պէտք...