Անդրադարձ

ԱՐԹՈՒՐ ԱՆԴՐԱՆԻԿԵԱՆ Ով ճանաչել է Մկրտիչ Պուլտուքեանին, վստահ եմ, հիացել է նրա բազմիմաց մտաւորականի եռանդով. ճարտարապետ, նկարիչ, ազգային, հանրային, մշակութային նուիրեալ, եւ այս ամէնը նրա բազմաշխատութեան արգասիք` ի շահ վերջին աւելի քան կէսդարեայ պէյրութահայ կեանքի տարբեր ոլորտներում: Ամիսներ առաջ էր, Մկրտիչ Պուլտուքեանի մահուան լուրը, ինչպէս շատերին, ինձ եւս վհատեցրեց. առաջին (2009թ.) եւ վերջին անգամ եմ հանդիպել նրան, վայելել բարեկամութիւնը բառի...

ՅԱՐՈՒԹ ՉԷՔԻՃԵԱՆ Ռուսական կիսապաշտօնական քաղաքական մարտավարական հիմնարկին` «Վալտայ» միջազգային քննարկումի ակումբին, 7 մարտ 2025-ի յօդուածին խորագիրն է վերոնշեալը: Հեղինակը` դոկտ. Վալի Քալեժի, Թեհրանի մէջ, Կեդրոնական Ասիոյ եւ Կովկասի ուսումնասիրութիւններու փորձագէտ է: Ստորեւ ամբողջութեամբ կը թարգմանեմ Հայաստանի ու հայութեան համար ահազանգ պարունակող այս յօդուածը (1). Նախ` «Վալտայ»-ի նախաբանը. «Ազրպէյճանի Հանրապետութիւնը իր սերտ դաշնակից Թուրքիոյ հետ միասին կը փորձէ նոր յարաբերութիւններ սահմանել...

Ն. ԱՒԱԳԵԱՆ Ապրիլ ամիսը հայկական տօնացոյցին վրայ իրեն յատուկ տեղը ունի: Ամէն տարի ապրիլին Հայոց ցեղասպանութեան ոգեկոչման առիթով հայեր բողոքի ցոյցերով, քայլարշաւներով, յիշատակի հանդիսութիւններով իրենց ցասումը կ՛արտայայտեն 24 ապրիլ 1915-ին Թուրքիոյ կողմէ հայ ժողովուրդին հանդէպ գործադրուած ցեղասպանութեան  եւ 1,5 միլիոն նահատակներուն ու բռնագրաւեալ հողերուն համար արդարութիւն ու վնասուց հատուցում կը պահանջեն ցեղասպանէն: Այս տարի եւս լիբանանահայ գաղութէն ներս կազմակերպուեցան նմանօրինակ...

                                                                                                                                        Լուսանկարը` Տիանա Մարկոսեանի ՓԱՈՒԼՕ ԳԱԶԱԶԵԱՆ Երբ պատմութեան կը դիմենք եւ կը հետեւինք դարերու ընթացքին գոյութիւն ունեցող մարդկութեան եւ ցեղերուն, կ’անդրադառնանք, թէ հին դարերուն ապրած կարգ մը ցեղեր անհետացած են` հակառակ իրենց զինուորական ուժին եւ ճարտարապետութեան, զորս ձգած են աշխարհի մէջ: Կը յիշենք հիթիթները, մայաները, օլմէքները, խումէրները, անասազիները, ազթէքները, եգիպտացիները (փարաւոնական) ինքաները եւ այլն: Մենք` հայերս, աւելի քան 2000 տարիներ...

Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ «Արիւնիս անցած» սովորութիւն մը ունիմ. երբ «խափանարար» պատճառ չըլլայ, օրուանս մէկ պահը կը տրամադրեմ մեր թերթերը աչքէ անցընելու` օգտուելով համացանցին ընձեռած բարիքներէն: Վստահ եմ` շատեր ալ նոյն օգտակար ախտով վարակուած են: Այսօր, 23 ապրիլի կէսօրուան մօտ, այցելեցի անցեալի «տուն»-ս` «Ազդակ» (հասկցաք, թէ ըսել կ՛ուզեմ կայքէջը): Ի շարս այլ սիւնակներու` հետաքրքրութեամբ կարդացի հայ որբերու եւ անոնց աչքերուն մասին պատկերազարդ...

Յ. ՊԱԼԵԱՆ Հայ ազգի լինելութիւնը խարխափումի եւ զարտուղութիւններու խրձիկ է, գումարուած` պարտութեան եւ կոտորածներու բուրգին վրայ: Գոյապահպանական հրամայական խնդիր ունինք:  Ամէն ոք կը կարծէ իրաւունք ունենալ, կը յաւակնի  գտնուիլ ճիշդ ուղիի վրայ: Թշնամի կը փնտռենք մեր մէջ, երբ իրատեսութիւնը այլ բան կ’ըսէ: Դադրած ենք ինքնաքննադատութեամբ խոհեմութեան առաքինութիւն ունենալէ: Եթէ բազմաթիւ են ենթադրական ճիշդ ուղիները, ո՞վ եւ ինչպէ՞ս ընտրութիւն պիտի կատարէ:...

ՅԱՐՈՒԹ ՍԱՍՈՒՆԵԱՆ Կարծէք վիճաբանութեան քիչ նիւթ կայ հայկական իրականութեան մէջ, նախորդ շաբաթ նոր բանավէճ մը երեւան եկաւ վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանին սատարող, արեւմտամէտ փոքր կուսակցութեան ղեկավար Արման Բաբաջանեանի եւ Հայաստանի արտաքին գործոց նախկին նախարար Վարդան Օսկանեանի միջեւ: 8 ապրիլ 2025-ին Բաբաջանեան «Ֆէյսպուք»-ի իր էջին մէջ գրեց, որ նախագահ Ռոբերտ Քոչարեանն ու Օսկանեանը 2007 թուականի յուլիսին ամերիկացի դիւանագէտներուն յայտնած են, որ` «Իրենք...

ՅՈՎԻԿ ՕՀԱՆԵԱՆ Արաբերէնէ թարգմանեց ՍԱԼԲԻ ԳԱՍՊԱՐԵԱՆ 1915-ի ապրիլ 23-ի գիշերն էր... Այդ գիշեր Իր խաչին գամուած Քրիստոս ըսաւ, «Տէ՛ր իմ, թեւերուդ մէջ կ՛աւանդեմ հոգիս...» Երկինքը արցունքոտեց, Լացողը հոգէառ հրեշտակն էր, Մահէն սարսափած սադայէլն էր ինքնին... Երանի՜ սադայէլին, Այդ գիշեր, նստած Մուսայ Լերան բարձունքին, Տեսաւ եւ իր թեւերուն վրայ հրեշտակային, Ու իր ճիրաններովը պոչաւոր սատանային, Վաւերագրեց ողբերգութիւնը անմարդկային... Ուրեմն, Ե՛կ սադայէլ,...

Երիտասարդ թուրքերու կողմէ ծրագրուած եւ գործադրուած Հայոց ցեղասպանութեան 110-ամեակը մեր ազգը կը նշէ հայութեան համար ոչ բարենպաստ պայմաններու մէջ: Արցախը ներքին եւ արտաքին գործօններու պատճառով հայաթափուած է իր բնիկ ժողովուրդէն, Հայաստանի մէջ կ՛արձանագրուին հայութեան պատմաքաղաքական շահերուն անյարիր զարգացումներ, սփիւռքի տարածքին հայութիւնը կը դիմագրաւէ բազում հարցեր եւ խնդիրներ: Նման իրավիճակի մը մէջ Հայ օգնութեան միութիւնը իր ձայնը կը միացնէ հայութեան գիտակից...

Հայոց ցեղասպանութեան 110-րդ տարելիցին առիթով ՀՅԴ Հայ դատի Կեդրոնական խորհուրդը հետեւեալ յայտարարութիւնը հրապարակեց. «Հայոց ցեղասպանութեան փաստը` որպէս մարդկութեան եւ քաղաքակրթութեան դէմ իրագործուած ոճիր, ճանաչուած է տասնեակ պետութիւնների եւ միջազգային կազմակերպութիւնների կողմից: Մինչդեռ Թուրքիան շարունակում է Հայոց ցեղասպանութեան մերժման փաստը, ինչն այդ յանցագործութեան ուղղակի շարունակականութեան դրսեւորում է: Աւելի՛ն. Թուրքիայի Հանրապետութեան կողմից Ազրպէյճանին տրամադրուող անվերապահ ռազմաքաղաքական զօրակցութիւնը յանգեցրեց Արցախում ցեղային զտման ցեղասպանական...

Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ «Ազդակ»ի 1971ի ամանորի թիւը. 1971.                                                                         Պիքֆայայէն մեկնարկ.... «Չենք մոռնար, չենք ուրանար, պիտի մնանք պահանջատէր, եւ եթէ պէտք ըլլայ, պիտի զարնենք մեզ հալածողներուն, բոլո՛ր հալածողներուն», յայտարարեցին Ցեղասպանութեան...

Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ Ապրիլ 24-ը հայուն համար բազմախորհուրդ եւ բազմերես իմաստ ունի: Եթէ փորձենք այդ բոլորը խտացնել քանի մը կարճ նախադասութեան մէջ, կը ստանանք` - Ցեղասպանութեան(ց) յիշատակում, - Մարդկային եւ նիւթական կորուստներու դիմաց արդար հատուցման պահանջ, այդ նպատակով պայքար, բազմաճիւղ ԳՈՐԾ: Այս երկու հաստատումները կը խտացնեն շատ բան: Երբ կ՛ըսենք` Ցեղասպանութեան յիշատակում եւ արդար հատուցում, մեր հորիզոնը չի սահմանափակուիր միայն 1915-23...

ՄԻՀՐԱՆ ՔԻՒՐՏՕՂԼԵԱՆ Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակի համազգային պանծալի բռնցքաւորումէն ետք, անցնող տասնամեակի հայ կեանքը վերածուեցաւ նախ խռովալի, ապա նաեւ` պատերազմի, ողբերգական պարտութեանց, հողային կորուստներու, ներազգային պառակտուածութեան եւ եկեղեցի-կառավարութիւն անհաշտ վիճակի ստեղծման տխուր բեմի, որ կը շարունակուի տակաւին իբրեւ այդպիսին... Տասնամեակ մը առաջ` ապրիլ 24-ի այս օրը` հպարտ էինք, ուրախ եւ յուսավառ:  Համընդհանուր կանչն էր` «կը յիշեմ ու կը պահանջեմ»-ը... Մեր մեծ...

ՏՈՔԹ. ՎԱՐԴԳԷՍ ԱՐԶՈՒՄԱՆԵԱՆ Երկար ատենէ ի վեր որոշած էի այս նիւթին մասին որեւէ բան չգրել, որովհետեւ զայն կը գտնէի սաստիկ վիրաւորական: Ինքզինքս խորապէս նուաստացած կը զգամ, երս այս հարցին մասին կը մտածեմ: Բազմիցս փորձեցի «իմաստուն»-ի դերը խաղալ` ինքզինքս հանդարտեցնելով եւ համոզելով, թէ ժամանակի հարց է եւ կրնամ վարժուիլ, բայց չյաջողեցայ: Ահա ձեզի հետ կը բաժնեմ մտահոգութիւնս, որ ապրիլ 24-ի ոգկոչման...

Այս հանդիսաւոր առիթով Հայ աւետարանական համաշխարհային խորհուրդը կ՛ոգեկոչէ օսմանեան Թուրքիոյ կողմէ իրականացուած Հայոց ցեղասպանութեան  110-ամեակը: Մենք կը խոնարհինք մեր նահատակներուն յիշատակին առջեւ եւ մեր խորին յարգանքի տուրքը կը մատուցենք անոնց` տղամարդոց, կիներուն եւ երեխաներուն, որոնց կեանքը բռնի խլուած է, տուներն ու համայնքները` աւերուած, եկեղեցիները, դպրոցները, ուսումնական եւ առողջապահական հաստատութիւնները` քանդուած, մշակութային ժառանգութիւնը` թալանուած ու հայրենիքը` պղծուած: Մենք կը յիշենք մեր...

ՆՈՐԱ ԲԱՐՍԵՂԵԱՆ Տարագրութեան ճամբուն վրայ ահաւոր վիճակներու մէջ նահատակուած մեծ հօրս հայրը հետեւեալ խօսքերը ըսած եւ պատգամը տուած էր իր զաւակներուն` տեղահանութեան սկիզբն արդէն. «Մենք մեռնելու կ՛երթանք, ատիկա դուք լաւ պէտք է գիտնաք, ձեզմէ ողջ մնացածներ թող ըսեն այս տղոց, թէ ինչե՜ր քաշեցինք, ու թող գրի առնեն, որպէսզի գալիք սերունդները իմանան, թէ ի՛նչ ըրած է այս անիծուած արմատով թուրք վայրենի...

 ԺԱԳ ՅԱԿՈԲԵԱՆ 110 տարիներ անցած են արդէն: Բայց տակաւին կայ հսկայական աշխատանք` միջազգային մակարդակով Հայոց ցեղասպանութեան վերաբերեալ հանրային իրազեկում իրականացնելու, անոր յաւելեալ ճանաչում ապահովելու, անցումը կատարելու` դէպի հատուցման թղթածրարի բացում եւ մեր ճակատագրակից ժողովուրդներուն հետ համագործակցաբար ճիգեր ի գործ դնելու, որպէսզի ցեղասպանութիւնները չկրկնուին, եւ տիրական ըլլան մարդկայնականութեան սկզբունքները համաշխարհային մակարդակով: 110 տարի առաջ իթթիհատական համաթուրանականութիւնն էր, որ իր նպատակակէտը դարձուցած...

ՀԱՄԲԻԿ ՊԻԼԱԼԵԱՆ Թիւրիմացութենէ զերծ մնալու համար յայտնենք, որ խօսքը սրբազան լեռ Արարատին մասին է, որ այս օրերուն, թէեւ գերեվարուած, տակաւին կը շարունակէ իր սպիտակ հայեացքը ուղղել իր ժողովուրդին` հայութեան, որ կ՛ապրի իր ամէնէն դժուար ու տագնապալի ժամանակները: Կը թուի, թէ մենք` հայերս, կորսնցնելու վտանգին դէմ յանդիման կը գտնուինք երազի մը, որ ժառանգեր ենք հինաւուրց դարերէն, զայն խմորեր ու շաղախեր մեր...

ՄԱՇՏՈՑ Թ.Ծ.Վ. ԶԱՀԹԷՐԵԱՆ Պատրիարքական Փոխանորդ Զմմառու Պատրիարքական Կղերի Միաբանութեան եւ Մեծաւոր Զմմառու Վանքի Հայոց ցեղասպանութեան 110-ամեակը  յուսադրիչ նախաքայլով սկիզբ առաւ` Հայ դատի միջազգային ճանաչման գործընթացը ճիշդ ուղիով ընթանալու առումով: Արդ, առաջին ամէնէն ազդու արձագանգը հնչեց Հռոմի սրբազան քահանայապետ Ֆրանչիսկոսին կողմէ, եւ 28 մարտ 2025-ին ստորագրուեցաւ Հայոց ցեղասպանութեան դաժան օրերուն նահատակուած, Զմմառու պատրիարքական կղերի միաբան երանելի Իգնատիոս Մալոյեանի սրբադասման հրամանագիրը: Կաթողիկէ...

ՍԻԼՎԱ ԻՍԿԻԿԵԱՆ-ՄԱՀՍԵՐԵՃԵԱՆ - Խանը՛մ, աղջի՛կս, կ՛աղաչեմ, թաղէ զիս: Երդուէ՛, որ աւազին վրայ պիտի չձգես մարմինս: - Մա՛յրս, կը խնդրեմ, ուժերդ հաւաքէ՛, քիչ մըն ալ համբերէ, վստահ եմ, որ տեղ մը պիտի հասնինք, ուր ջուր կայ... - Խանը՛մ, քեզի կ՛ըսեմ` թաղէ զիս: Խանըմին մայրը` Մարին, հարուստ ու հանրածանօթ գորգավաճառ Նալպանտեանին կինն էր: Ան ցերեկը տնարար ու հոգատար կին էր, մայր էր,...