Խմբագրական

Հրապարակուած է 17 կէտերէ բաղկացած Հայաստան-Ազրպէյճան խաղաղութեան նախաստորագրուած պայմանագիրին բնագիրը: Նախաստորագրումը տակաւին իրաւականօրէն ուժի մէջ չի դներ փաստաթուղթը: Բայց երբ կը նախաստորագրուի որեւէ իրաւապայմանագրային փաստաթուղթ, ապա այդ կը նշանակէ որ հետագայ ստորագրուելիքին մէջ բովանդակային որեւէ փոփոխութիւն կարելի չէ ընել: Անդրադառնանք  17 կէտերէն ամէնէն հակասական եւ ամէնէն հանգուցային յօդուածներուն: Ըստ 2-րդ յօդուածին, «Ամբողջութեամբ համապատասխանելով յօդուած 1-ին` կողմերը կը հաստատեն, որ միմեանց...

Ուաշինկթընի եռակողմ հռչակագիրը խորքին մէջ պսակումն է Միացեալ Նահանգներու արտաքին գործոց նախարարի, «Քառնըկի» հետազօտական կեդրոնի, Թուրքիոյ մէջ Միացեալ Նահանգներու դեսպանին եւ վերջապէս նախագահ Թրամփին կատարած յայտարարութիւններուն:  Խաղաղութեան համաձայնագիրին մօտալուտ ըլլալէն մինչեւ արտապատուիրակում, երկարաժամկէտ վարձակալում եւ ապա «հրաշք»-ի կայացում: Այս բոլորը կը տեղաւորուին  Միացեալ Նահանգներու տարածաշրջանին մէջ կիրարկած ընդհանուր քաղաքականութեան պարունակին մէջ: Ի՞նչ նախադէպեր կը կապուին այս բոլորին: Նոյեմբերեան յայտարարութիւնը կէտ...

Սեւրի դաշնագիրը անքակտելիօրէն կը կապուի Ուիլսընի իրաւարարութեան հետ: Գործընթացները պէտք է դիտարկել այդ օրուան պայմաններուն ճիշդ գնահատական տալու մօտեցումներով եւ նկատելու Թուրքիոյ ուղղութեամբ միջազգային ընտանիքի բանեցուցած ճնշումներուն տարողութիւնը: Եւ որովհետեւ միջազգային օրուան քաղաքականութեան առաջնային գիծերու վրայ էին Միացեալ Նահանգները, անոր նախագահին կը վստահուէր իրաւարարութիւն, սահմանագծելու համար Հայաստանը: Քաղաքական ընկալումով` մասնատելու համար Թուրքիան: Ամերիկեան դերակատարութիւնը վճռորոշ եղած է տարբեր տարածաշրջաններու համար...

Լիբանանեան կառավարութեան նախանցեալ օրուան սպասուած նիստի որոշումը միանշանակ չընդունուեցաւ անշուշտ: Գոհ եւ դժգոհ կողմեր կան, եւ այս կնճռոտ օրակարգի շուրջ չկայ համալիբանանեան համախոհութիւն: Բողոքողը, ամերիկեան փաստաթուղթը իսրայէլեան համարողը, խնդրոյ առարկայ կողմն է: Առանց որուն դժուար պիտի ըլլայ որոշումի իրականացումը: Ուրեմն, մինչեւ 31 օգոստոս լիբանանեան բանակին յանձնարարուած է զէնքի մենաշնորհման գործընթացի ծրագիրը մշակել` իբրեւ ժամկէտ ունենալով տարեվերջը: Լիբանանեան բանակին դեր վերապահուած է ՄԱԿ-ի...

Պէյրութի նաւահանգիստի աւերակուած վիճակը ամբողջ քաղաքականութեան մը ուղենիշը կը շարունակէ մնալ: Լիբանանի տնտեսութիւնը ո՛չ գիտելիքահենք է, ո՛չ գիւղատնտեսութեան վրայ կը յենի, ո՛չ ուժանիւթային աղբիւրներու, ո՛չ ալ հիմնականին մէջ ճարտարարուեստի: Անոր յենասիւները կը նկատուին զբօսաշրջութիւնը, դրամատնային համակարգը իբրեւ ներդրումային եզակի միջավայր եւ ազատ առեւտուրը: Այս երեք ուղղութիւնները յարափոփոխ են, ենթակայ վերիվայրումներու կամ ընդհանրապէս առկախուած վիճակ կը պարզեն: Զբօսաշրջութիւնը լուրջ հարուած կը...

Բազում մարտահրաւէրներու դիմակայման հրամայականներու առջեւ կանգնած վիճակի մէջ է, որ Լիբանան նշեց իր Բանակի օրը: Վերջին ժամանակահատուածը նկատի առած պէտք է արձանագրել, որ բանակը ըստ էութեան հիմնական այն եզակի հաստատութիւնն էր, որ մնաց միաւորուած, գործունեայ եւ հասու` իրեն վերապահուած գործառոյթները իրականացնելու, երբ ամէն գործադիր թէ օրէնսդիր իշխանութիւն կա՛մ թափուր էր, կա՛մ կաթուածահար վիճակի մէջ յայտնուած: Քաղաքական անորոշութեան եւ տնտեսական ճգնաժամի,...

Միացեալ Նահանգներու յատուկ պատուիրակին յայտարարութիւնը առ այն, որ այնքան ատեն որ Հըզպալլան զէնքը կը պահէ, խօսքերը բաւարար չեն հարցերու լուծման եւ թէ կառավարութիւնն ու Հըզպալլան լիարժէք կերպով յանձնառու պէտք է ըլլան եւ անմիջապէս քայլեր կատարեն, որպէսզի լիբանանցի ժողովուրդը սառեցուած եւ անելանելի կացութեան չդատապարտուի, միեւնոյն դիրքորոշումին տարբեր ձեւակերպումն է: Այլ խօսքով, յայտարարութիւններուն եւ խոստումներուն  կամ նոնյիսկ յանձնառութիւններուն դիմաց չեն կատարուիր երկիրը...

Սիւնիքի վրայով տարածաշրջանի ապաշրջափակման ուղղութեամբ ամերիկեան առաջարկները խաղաթուղթերը խառնած են հասկնալիօրէն: Ապու Տապիի հանդիպումին զուգակցուած ամերիկեան առաջարկներու հրապարակումները, ըստ էութեան նոյեմբերեան յայտարարութեան 9-րդ կէտի չեղարկումին կը միտին. այլ խօսքով` ռուսական գործօնի հարաւային Կովկասէն հեռացման եւ ազդեցութեան գօտիի ամերիկեան վերափոխման: Ռուսական արձագանգները արտաքին գործոց նախարարութեան եւ նախագահականի մակարդակներով ունին երանգային տարբերութիւններ երեւութապէս: Հիմնականին մէջ նոյնն են: Արտաքին գործոց նախարարութեան բանբերը դարձեալ...

Լիզպոնի արարքին հետապնդած նպատակը Ցեղասպանութեան միջազգային ճանաչումէն շատ աւելի հեռու կ՛երթար: Լռութեան պատը քանդուած էր արդէն մինչեւ Լիզպոն: Լիզպոնը Ցեղասպանութեան հետեւանքներու յաղթահարում կը հետապնդէր: Տարածքային պահանջներ կային հերոսներու վերջին ուղերձներուն մէջ: Ամփոփ` Լիզպոնի ինքնազոհաբերումը երէկուան եւ վաղուան Հայաստանին համար էր: Պատմական Հայաստանին: Միացեալ Հայաստանին: Այդ չի նշանակեր անշուշտ, որ երէկուանին եւ վաղուանին միջեւ գտնուող օրուան խորհրդային Հայաստանը շրջանցելի էր: Այդ...

ՀՅԴ Համաերիտասարդական բանակումը, Համա-ՀՄԸՄ-ական խաղերն ու Համազգայինի Ֆորումը Հայաստանի մէջ կայացնելու որոշումները ներկայ փուլին ունին յատուկ նշանակութիւն: Իշխանութիւններու ձեռնարկած բռնաճնշումները, Դաշնակցութեան դէմ իրականացուող արշաւը, ընդհանրապէս հայուն դաւանած արժեհամակարգին խոտոր նկատուած քաղաքականութեան կիրարկումը  խոր մտահոգութիւն յառաջացուցած էին սփիւռքահայ շրջանակներու մէջ այլապէս: Կը նկատուէին հայրենիքի նկատմամբ օտարման միտումներ: Ժողովրդային մակարդակով եւ ինչու չէ երիտասարդական խաւին մօտ միշտ դիւրին չէ հայրենիք-իշխանութիւն կամ պետութիւն-իշխանութիւն...

Սուէյտայի մէջ արձանագրուած ռազմական բախումները որոշ հետեւութիւններու կ՛առաջնորդեն: Առաջին տեսանելին` կառավարական ուժեր եւ յարակից զինեալ խմբաւորումներ կ՛իրականացնեն ներսուրիական ժողովրդագրական պատկերի փոփոխութեան գործողութիւններ: Ազգաբնակչային տեսք ունին այդ գործողութիւնները, որովհետեւ նոյն ուժերը նման բախումներ ունեցան ծովեզերեայ տարածքին վրայ ապրող ալեւի համայնքին հետ: Հիմա Սուէյտայի մէջ` տիւրզիներու դէմ: Յարակից այլ խմբաւորումներու կողմէ իրականացուած գործողութիւնները միջազգային տարբեր կեդրոններէ նկատուեցան ռազմական յանցագործութիւններ կամ ցեղային զտման...

Ամերիկացի յատուկ պատուիրակին վերջին յայտարարութեան մէջ նոր ուղերձներ կան: Մինչեւ հիմա միջազգային ընտանիքը կամ տարբեր պետութիւններ արտաքին օժանդակութիւնները կամ առ հասարակ Լիբանանի վերականգնումը կը պայմանաւորին ամէնէն առաջ զէնքի միաւորման պահանջով: Հիմա շատ սուր ոճով եւ յանկարծակի կը դրուի գոյութենական խնդիր: Խնդիր, որ ունի ոչ թէ զուտ տնտեսական բաղադրիչ, այլ քաղաքական եւ անվտանգային. նոյնիսկ գերիշխանութեան վերաբերող առանցք: Այսպէս. ըստ Պարրաքի, Լիբանան...

Ապու Տապիի հանդիպումէն բխած պաշտօնական հաղորդագրութիւնները ակնկալելիօրէն փակագիծեր պիտի չբանային: Անշուշտ կան քովնտի մեկնաբանութիւններ, ենթադրեալ կէտեր, որոնք կը շարունակեն լեցնել մամուլի սիւնակները կամ լրատուամիջոցներու տարբեր հարթակներու ելեկտրոնային տարածքները: Պաշտօնապէս ըսուածը այն է, որ կողմերը լուրջ եւ բովանդակային քննարկումներ ունեցած են խաղաղութեան օրակարգի կարեւոր ուղղութիւններու` սահմանազատման, հաղորդակցութիւններու բացման եւ զարգացման, խաղաղութեան պայմանագիրի նախաստորագրման եւ այլ հարցերու շուրջ. ընդհանուր համաձայնութիւն ձեռք բերուած...

Զէնքի միաւորման օրակարգը կը թուի առաջնային ըլլալ Լիբանանի մէջ: Այս հանգուցալուծումէն կախեալ է նոր վարչակարգի կայացումը եւ արտաքին օժանդակութիւններով երկրին վերականգնումը: Այս համոզումը կը փոխանցուի թէ՛ ներքին եւ թէ՛ արտաքին մակարդակներու վրայ, խաղաղութեան եւ ապա բարգաւաճման հասնելու համար: Այս շրջածիրին մէջ արծարծուող նիւթը Միացեալ Նահանգներու յատուկ պատուիրակին պաշտօնական Պէյրութին յանձնած գրաւոր առաջարկութիւններն են եւ անոր հետեւող Լիբանանի պատասխանը: Լիբանանի պատասխանին...

Սահմանադրութեան օրուան նշումին առիթով լոյսին պէտք է գային շատ մը հիմնական խնդիրներ, որոնցմէ կախեալ է նաեւ մեր երկրին հետ կապուած հետագայ իրադարձութիւններու ընթացքը: Հիմնական միտքը, որ արծարծուեցաւ, այն է, որ պէտք է փոխուի գործող Սահմանադրութիւնը: Բովանդակային քննարկում չկար, թէ ի՞նչ են այն բաժինները, որոնք պէտք է բարեփոխուին, ընդհանրապէս դուրս գան կամ այլ յօդուածներու պարագային վերամշակուին կամ նոյնիսկ ամբողջովին նոր մշակուին:...

Տակաւին պաշտօնական յայտարարութիւններ չկան, այդուհանդերձ չէ հերքուած նաեւ այս ամսուան ընթացքին Տուպայի մէջ կայանալիք Ալիեւ-Փաշինեան հանդիպումը: Կ՛ենթադրուի, քաղաքական տրամաբանութեամբ, որ Պոլսոյ մէջ Էրտողանի հետ կայացած հանդիպումին ընթացքին քննարկուած են այն հիմնական խնդիրները, որոնք կը շարունակեն հանգուցուած պահել Հայաստան-Ազրպէյճան յարաբերութիւնները: Մինչ այդ, Պաքուի առաջ քշած նախապայմանները` 1.- Փոխել Հայաստանի սահմանադրութիւնը, 2.- Դադրեցնել եւրոպացի դիտորդներուն գործունէութիւնը, 3.- Լուծարել ԵԱՀԿ Մինսքի խմբակը, 4.-...

Ֆրանսայի նախագահին, Ռուսիոյ արտաքին գործոց նախարարին եւ Եւրոպական Միութեան արտաքին եւ անվտանգային քաղաքականութեան յանձնակատարին յայտարարութիւններէն ուղերձներ բովանդակող բաժիններու ծաղկաքաղը քաղաքական եզրայանգումներ կրնայ ընդգծել տալ: Ֆրանսայի նախագահը անվերապահ զօրակցութիւն կը յայտնէր պաշտօնական Երեւանի կիրարկած թէ՛ ներքին եւ թէ՛ արտաքին քաղաքականութեան: Ներքին առումով կ՛ողջունէր ժողովրդավարութիւնը ապակայունացնողներու դէմ կիրարկուած ճնշումները, իսկ արտաքին` կը ջատագովէր վարչապետին «խրոխտ» քայլերը խաղաղութիւն հաստատելու ուղղութեամբ: Հակառուսականութիւնը ակներեւ էր...

Ֆրանսայի նախագահին հրապարակումը  Հայաստանի վարչապետին հետ ունեցած հեռաձայնային հաղորդակցութեան մասին կարգ մը հետեւութիւններու կ՛առաջնորդէ: Նախ, առաջին բաժինը. «Շատ լաւ հեռախօսազրոյց ունեցայ Հայաստանի Հանրապետութեան վարչապետ Նիկոլ Փաշինեանի հետ: Յայտնեցի Ֆրանսայի համերաշխութիւնն` ի պատասխան Հայաստանի ժողովրդավարութիւնն ապակայունացնելու փորձերի»: Այստեղ շատ յստակ ձեւով կ՛ըսուի, որ Փարիզը կողմ է եւ կը զօրակցի ներհայաստանեան իրադարձութիւններուն նկատմամբ իշխանութիւններուն կիրարկած քաղաքականութեան: Ընդ որում` ներխուժումներուն, հարցաքննութիւններուն, բերման ենթարկելու...

Միացեալ Նահանգներու նախագահին կողմէ աշխարհը շնորհաւորելու եւ խաղաղութեան հաստատումը աւետելու յայտարարութիւնը միայն թրամփեան հակասականութեան եւ անկանխատեսելիութեան տեսութեամբ պէտք չէ սահմանափակել: Պէտք է նկատի ունենալ նաեւ յայտարարութեան այն բաժինը, ուր Միացեալ Նահանգներու նախագահը շնորհակալութիւն կը յայտնէ Իրանին, իրենց ռազմակայանները հարուածելէ առաջ զիրենք տեղեակ պահած ըլլալուն համար: Ռազմախաղի յատուկ կանոններ, որմէ կ՛ենթադրուի, որ իր հերթին, ամերիկեան պաշտպանական համակարգը Թեհրանի իշխանութիւնները կրնայ տեղեակ...

Իրանեան հիւլէական կեդրոններու դէմ Միացեալ Նահանգներու յարձակումը առաջին հայեացքով համազօր է Իսրայէլ-Իրան ռազմական հակամարտութեան ներգրաւումին: Այս կարելիութիւնը չէր բացառուեր անշուշտ, սակայն Միացեալ Նահանգներու նախագահը իրար  հակասող յայտարարութիւններու շարքին խօսած էր նաեւ մինչեւ երկու շաբաթ ժամկէտի մասին, որոշելու համար Ուաշինկթընի ընելիքը: Երկու շաբաթը շատ շուտ սպառեցաւ. հիմա «խաղաղութի՞ւն, թէ՞ ողբերգութիւն» ընտրանքը կը դնէ Թրամփը Իրանի առջեւ, հետագայ զարգացումները կանխարգիլելու կամ նոր...