Մանկապատանեկան

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ  Նորզելանտացի խումբ մը մասնագէտներ Անթարքթիքայի մէջ կազմակերպած էին 500 մեթր սառոյցէ խաւի մը տակէն անցնող գետի մը վերաբերեալ ուսումնասիրութիւններու հետախուզական արշաւանք մը: Սակայն հոն անոնց կը սպասէր մեծ «անակնկալ» մը: Անոնք կ՛ուզէին պարզապէս արձանագրել այդ գետին վրայ կլիմայական փոփոխութեան հետեւանքները: Անոնց համար այդ գետը ուսումնասիրել եւ անոր թիւերը արձանագրելը պահուած աշխարհի մը մէջ առաջին անգամ մտնելու...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ 21 յունիսը ոչ միայն ամրան առաջին օրն է, այլ բազմաթիւ երկիրներու մէջ ան նշանակուած է իբրեւ Երաժշտութեան տօնին օրը: Այդ առիթով փողոցներուն եւ հանրային վայրերուն մէջ ձրի երգահանդէսներ կը կազմակերպուին, որպէսզի ամէն մարդ կարենայ օգտուիլ եւ վայելել այդ գեղեցիկ արուեստին նուիրած գործերը: Վստահաբար լսած ես, որ մարդիկ կ՛ըսեն, թէ ինչպէ՛ս երաժշտութիւնը կրնայ հանդարտեցնել: Նոյնիսկ գոյութիւն ունի...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Սենեկալի Պարնի քաղաքին մէջ Քամփ Մուսա Տիում դպրոցը կը գտնուի արեւմտեան Ափրիկէի շաղախի ամէնէն մեծ գործարանին մօտ: Դպրոցի տնօրէնուհին կը բացատրէ, որ այդ գործարանը մեծ քանակով փոշի կը յառաջացնէ, եւ իրենք դպրոցի մէջ ստիպուած են գոցելու դասարաններուն դռները, այլապէս փոշին շատ կ՛անհանգստացնէ աշակերտները: Այդ շրջանին մէջ շատ հարցեր գոյութիւն ունին կենսոլորտին վերաբերեալ: Հետեւաբար աշակերտներու առաջարկել ծառեր...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ 27 տարեկան Էսթէր Քարրօ ծնած եւ մեծցած է Պրազիլի Սաօ Փաօլօ քաղաքին ֆավէլաներէն մէկուն մէջ: Այս շատ յատուկ թաղամասերը շինուած են ապօրինի ձեւով, առանց ո՛չ մէկ ծրագիրի կամ յատակագիծի, թիթեղէ եւ քարի կտորներով քով-քովի կառուցուած հազարաւոր պզտիկ հիւղակներ: Էսթէր, որ քաղաքաշինութեան մասնագէտ-ճարտարապետ է, կը բացատրէ, թէ այդ 200 քառակուսի մեթր հողամասին վրայ ծերունի մը կը պահէր...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Այսօր մենք պիտի ուղղուինք դէպի Վիեթնամ եւ այցելենք Հանոյ մայրաքաղաքի հին թաղամասը: Հոն մենք պիտի տեսնենք տարօրինակ ճարտարապետական ոճ մը` խողովակներու նման նեղ եւ երկար տուներ, որոնց ամէնէն հիները շինուած են 19-րդ դարուն: Այս տուներուն տրուած է այս արտասովոր անունը` իրենց ձեւին պատճառով: Այս շինութիւններուն երեսը շատ նեղ է, երբեմն` միայն 4 մեթր: Կարգ մը տուներու...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Գիտէի՞ր, թէ գոյութիւն ունին նաեւ կոյր խաղացողներէ բաղկացած ֆութպոլի խումբեր: Այս ձեւով, վերջերս, լրագող լուսանկարիչ մը հետեւած է Փղոսկրեայ Ափունքի Ապիճան քաղաքին մէջ կոյր խաղացողներու ֆութպոլի խումբին փորձերուն: Այս խումբը կ՛աշխատի լաւ արդիւնք արձանագրելու նոյեմբերին տեղի ունենալիք Ափրիկէի ախոյեանութեան: Այս խաղացողներուն երազն է մասնակցիլ Փարիզի 2024¬ի Փարաողիմպիական խաղերուն: Յատուկ Օրէնքներ Կոյր խաղացողներու ֆութպոլի խաղը ունի իրեն...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ  Աշխարհի ամէնէն տարիքոտ անձը 118 տարեկան ֆրանսացի կին մըն է: Ան կը յաջորդէ ճափոնցի կնոջ մը, որ մահացաւ 119 տարեկանին: Անոնց նման շատ աւելի մեծ թիւով անձեր կը հասնին այս հարիւրամեայ տարիքին: *** Ապրիլ 19-ին Ճափոնի մէջ մահացաւ 119 տարեկան Քանէ Թանաքան: Այս կինը «մարդկութեան երէց»-ն  էր, այսինքն` ամէնէն տարիքոտ մարդ արարածը: Այժմ աշխարհին ծանօթ ամէնէն...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Այս իւրայատուկ լոգանքը տեղի կ՛ունենայ ամէն տարի մարտ կամ ապրիլ ամիսներուն, Ինտոնեզիոյ Պալի կղզիին Քետոնկանան գիւղին մէջ, պալինական նոր տարուան յաջորդ օրը: Պալինական նոր տարին Նիեփի կղզիի հինտու կրօնին հետեւորդները ամէնէն կարեւոր տօնն է: Անիկա տեղի կ՛ունենայ գարնանային գիշերահաւասարի նոր լուսինի նոյն տեւողութիւնը ունին: Տօնակատարութիւնները կը տեւեն 6 օր: *** Նիեփին ճանչցուած է նաեւ իր լռութեան...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ամէն տարի Սէուտական Արաբիոյ մէջ Ապտել Ազիզ թագաւորի փառատօնի ընթացքին, աշխարհի չորս կողմերէն եկած ուղտի անասնաբոյծներ կը հաւաքուին: Այդ առիթը շատ լուրջ է եւ կարեւոր: Մրցանքին ընթացքին կ՛ընտրուի ամէնէն գեղեցիկ ուղտը, որ կ՛անուանուի «Արաբիոյ ուղտը», եւ ան կրնայ իբրեւ վարձատրութիւն ստանալ մինչեւ 66 միլիոն տոլար: Սակայն գիտէի՞ր, թէ յաղթելու աւելի մեծ հաւանականութիւն ունենալու համար կարգ մը...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ  Հաւանաբար ծանօթ էք նշանաւոր Լիմուզին կոչուած ինքնաշարժներուն: Անոնք շքեղ ինքնաշարժներ են, երկար, յաճախ օժտուած` իւրաքանչիւր կողմ երեք դուռերով: Ինքնաշարժին ետեւը մարդիկ կրնան նստիլ դէմ-դիմաց, ինչպէս` հիւրասենեակի մը մէջ: Նման ինքնաշարժներ մենք մեծ թիւով կը տեսնենք Միացեալ Նահանգներուն մէջ, ուր անոնց տրուած է «լիմօ» ծածկանունը: Մարդիկ սովորութիւն ունին այս ինքնաշարժները վարձելու մեծ առիթներու համար, ինչպէս` հարսնիքներու, տօնակատարութիւններու......

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ  Իտալիոյ հարաւը, Նափոլի քաղաքէն քանի մը քիլոմեթր հեռու, գոյութիւն ունի տարօրինակ վայր մը` Պայայի ընդծովեայ հնախօսական տարածքը, Միջերկրական ծովուն մէջ: *** Ջուրին մէջ, 3 - 14 մեթր խորութեամբ, կարելի է տեսնել մնացորդները մօտաւորապէս 2000 տարուան կառոյցներու, խճանկարներու եւ փողոցներու: Այդ ժամանակաշրջանին այդ տարածքին քաղաք մը գոյութիւն ունէր: Հրաբխային գործունէութեան պատճառով յառաջացած գետնի ցնցումներէն ժամանակի ընթացքին այդ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ 39 տարեկան Նիլ Հարպիսըն կը տառապի հազուագիւտ հիւանդութենէ մը, որ իրեն արգելք կը դառնայ գոյները նշմարել: Ան ամէն ինչ սեւ եւ ճերմակ կը տեսնէ: Սակայն ինչո՞ւ ան իր գլխուն վրայ անդադար ալեհաւաք (անթէն) մը կրէ: Արդօեք իսկապէս կարելի՞  է անոր միջոցով գոյները «լսել»: Նիլ ծնած է Իրլանտայի մէջ` իր աչքը վնասող հազուագիւտ հիւանդութեամբ մը: Ան մեծցած...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Յունուարի վերջաւորութեան, Թուպինկըրի գերմանական համալսարանէն ուսուցիչներ եւ ուսանողներ Եգիպտոսի Լուքսոր քաղաքէն 200 քմ հեռու գտնուող Աթրիպիսի հետախուզական շրջանին մէջ գտած են 2000 տարուան հնութիւն ունեցող շուրջ 18 հազար կաւէ անօթներու կտորներ: Անոնց վրայի ձեռագիրներու հետքերը կը փաստեն, որ այս կտորները գործածուած են իբրեւ գրելու յատուկ մակերես: Այս տեսակի կտորները ճանչցուած են «օսթրաքա» անունով: Անոնք գործածուած են...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Այս ձմրան ընթացքին մեր մօտ փոթորիկները շատ էին: Նոյն ձեւով սաստիկ փոթորիկներ տեղի ունեցան նաեւ անջրպետին մէջ, արեւուն վրայ, եւ այս պատճառով տասնեակներով ամերիկեան արբանեակներ փճացան: Սակայն գիտէի՞ր, թէ այս երեւոյթը հազուադէպ չէ, անիկա նոյնիսկ պիտի սաստկանայ մինչեւ 2025 թուականը: *** Փետրուար 3-ին «Սփէյս էքս» ամերիկեան ընկերութիւնը անջրպետ ղրկեց 49 արբանեակ, 210 քմ բարձրութեան վրայ: Անոնք...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ձմրան ցուրտին շատերը անհամբեր կը սպասեն ձիւնին լեռներուն վրայ դահուկելու համար: Դահոյկը շատ մեծ տեղ կը գրաւէ նաեւ ձմեռնային ողիմպիական խաղերուն մէջ: Սակայն ո՞վ յղացած է այդ գաղափարը` ցուրտ օդին ձիւնին վրայ սահիլ: Այս գաղափարը ծնած է... Նախապատմական շրջանին: Այդ հին ժամանակներուն արդէն մարդիկ կը սահէին ձիւնին վրայէն իրենց հօտերուն հետեւելու համար: Ապա դահուկելու սովորութիւնը կը...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Գիտէի՞ր, թէ 6 փետրուարը Անասուններու խելացութեան միջազգային օր յայտարարուած է: Մենք սովորութիւն ունինք հաստատելու, որ մարդ արարածը միւս բոլոր կենդանի էակներէն եւ յատկապէս անասուններէն աւելի խելացի է: Ճիշդ է, որ մարդկային ուղեղը գոյութիւն ունեցող միւս էակներու ուղեղներէն ամէնէն մեծերէն է, սակայն արդեօք ասիկա կը նշանակէ՞, թէ մենք իսկապէս «սուփըր» խելացի ենք: Մտածենք քիչ մը... Կան բազմաթիւ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ասիոյ կարգ մը երկիրներու մէջ օրացոյցը հիմնուած է լուսինի շրջաբերութեան վրայ: Ան մեզի ծանօթ արեւմտեան օրացոյցէն 11 օր աւելի կարճ է: Այս  ձեւով Չինաստանի եւ շրջակայ երկիրներուն մէջ լուսնային Նոր տարին կը տօնուի 21 յունուարէն 20 փետրուարի միջեւ: Այս տարի անիկա պիտի տօնուի 1 - 15 փետրուարին: *** Այս առիթով բնակիչները տուներէն կը կախեն կարմիր ժապաւէններ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ամէն տարի 10 միլիոն թոն կերպընկալէ աղբեր վերջաւորութեան կը թափուին ովկիանոսներուն մէջ: Այս պատճառով է, որ բազմաթիւ երկիրներ խիստ օրէնքներ հաստատած են կերպընկալէ առարկաներուն վերաբերեալ եւ կարգ մը պարագաներու նոյնիսկ արգիլած` անոնց գործածութիւնը: - Ինչո՞ւ այդքան կերպընկալ կայ ովկիանոսներուն մէջ Կերպընկալը կ՛արտադրուի թոներով` շինելու համար տարբեր տեսակի առարկաներ` տոպրակներ, շիշեր, տուփեր, որոնք շատ շուտ կը թափուին:...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Մենք չենք գիտեր, թէ ան ինչի՛ կրնայ ծառայել... սակայն, այո՛, գոյութիւն ունի Տաբատի միջազգային օր մը: Անիկա տեղի կ՛ունենայ 13 յունուարին: Աշխարհին շուրջ մօտաւորապէս վաթսուն քաղաքներէ բազմաթիւ անձեր կը մասնակցին այս օրուան: *** - Ո՞ւր ծնած է տաբատը Մեզի ծանօթ աշխարհի ամէնէն հին տաբատը գտնուած է Չինաստանի մէջ: Անիկա 3000 տարուան է: Այս զգեստը սկիզբը յղացուած...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Շաբաթ, 4 դեկտեմբերին արեւը, լուսինը եւ երկրագունդը ուղիղ գիծի մը վրայ կը գտնուէին Անթարքթիքի հարաւը: Այս երեւոյթը 400 տարի ետք դարձեալ տեղի պիտի ունենայ այդ շրջանին մէջ: - Ի՞նչ Է Արեւի Խաւարումը Անիկա տեղի կ՛ունենայ, երբ լուսինը գտնուի ճիշդ արեւուն առջեւ` ամբողջովին կամ մասամբ գոցելով արեւուն պատկերը երկրագունդին վրայ: Ամբողջական խաւարումի պարագային, քանի մը վայրկեանի ընթացքին...