Մշակութային եւ Այլազան

ՇԱՆԹ ԵԱԳՈՒՊԵԱՆ Է.- Հայ Յեղափոխական Շարժում Վեց դար Օսմանեան կայսրութեան մէջ հայ ժողովուրդին մեծ մասը ստրուկի նման գերութեան մէջ ապրած է. պետական ու ոչ պետական շահագործումները, կեղեքումները եւ ամէն տեսակ բռնարարքները հայութեան վերէն տրուած բախտ են եղած. հայը դարձած է ժխտականօրէն ճակատագրապաշտ. ինք բարդոյթ չունի. վասնզի, պարզապէս իր բախտը այդպէս գրուած է եղեր. աշխատանքի շահագործում, ինչքերու բռնագրաւում, 2-րդ կամ 3-րդ...

ՇԱՆԹ ԵԱԳՈՒՊԵԱՆ IV.- Հայ Միջնադարեան Մշակոյթ 9-րդ դարու արաբական արշաւանքներուն դէմ հայ ժողովուրդի ազատագրական պայքարի դարաշրջանը կը ծնի մեր դիւցազներգութեան հերոսներէն` Սասունցի Դաւիթը: Միաժամանակ, հակառակ այդ արշաւանքներուն գործուած աւերին, հայ մշակոյթի գործիչները կը կերտեն իմացական դպրութեան հայկական կեդրոններ` Աղթամարի, Տաթեւի, Սեւանի, Հոռոմոսի, Նարեկի վանքերը: 10-րդ դարուն, Բագրատունեաց թագաւորութեան շրջանին գեղարուեստական եւ մտաւոր կեանքի վերակենդանութեան նոր էջ մը կը բացուի` պատմագրական,...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Լեռնային Ղարաբաղի մէջ ազերիներու կողմէ ծայր տուած բռնարարքները կը շարունակուէին, իսկ Ազրպէյճան վճռած էր հայերը արտաքսել շրջանէն, եւ այդպիսով միանգամընդմիշտ լուծել տագնապը: Ազրպէյճանի կողմէ հաստատուած պաշարումը չափազանց ծանր տառապանք ու չարչարանք կը պատճառէր արցախցի ժողովուրդին. ելեկտրականութիւն չկար, Ստեփանակերտէն կտրուած էր ըմպելի ջուրը, առողջապահական լուրջ հարցեր ծագած էին, իսկ ջուրի համար բնակիչները երկար ժամեր պէտք է սպասէին դոյլերով: Ալիւր,...

ՇԱՆԹ ԵԱԳՈՒՊԵԱՆ Ինքնութիւն` իսկութիւն- էութիւն իմաստով. Այս յօդուածը հայ մշակոյթին ուղղուած ակնարկ մըն է միայն. շատ հաւանաբար բացթողումներ, չափազանցումներ եւ յատուկ անուններով ծանրաբեռնուած ըլլայ` հայ մշակոյթի խորունկ եւ բազմածաւալ ըլլալուն: Լաւ կ՛ըլլայ, որ հայ մշակոյթի տարբեր մարզերուն մէջ մասնագէտներ կատարեն ծաւալուն ուսումնասիրութիւններ, որոնց հաւաքագրումը վստահաբար բազմաթիւ հատորներ խլէ: Յօդուածը կ՛ընթանայ հետեւեալ բովանդակութեամբ.- 1.- Մշակոյթ` սահմանում եւ արուեստներու դասաւորում 2.- Հայ...

Պատրաստեց` ՄԱՐԳԱՐԻՏԱ ՅՈՎՀԱՆՆԻՍԵԱՆ Երեւանի հէնց սրտում ստորգետնեայ այս փոքրիկ քաղաքի ստեղծումը նոր էջ բացեց սիրելի մայրաքաղաքի պատմութեան գրքում: Այն դարձաւ ամուր ողնաշարը, որին ապաւինելով` քաղաքը առաւել առողջ եւ ինքնավստահ կեցուածք ընդունեց: Այո՛, ամէն քաղաք չէ, որ կարող է հպարտանալ մեթրոփոլիթեն (մեթրօ) ունենալով, առաւել եւս` մեր մեթրոյի նման հոյակերտ կառոյցով: Իսկ թէ ե՛րբ եւ ինչպէ՛ս որոշուեց Երեւանում մեթրոփոլիթեն կառուցել, ի՞նչ խնդիրների եւ...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Զանազան երկիրներու մէջ պարբերաբար կը յայտնուին ոչ դասական քաղաքական գործիչներ, ղեկավարներ, որոնք դիւանագիտական արտայայտութիւններու ճկունութիւնը չեն օգտագործեր, համարձակախօս կ՛ըլլան եւ բոլորին տեսած, գիտցած, բայց չըսած իրականութիւններուն մասին առանց բառերը ծամծմելու, երբեմն նոյնիսկ սրամիտ բառախաղերով կ՛արտայայտուին: Այդ անհատականութիւններէն է Պորիս Ճոնսըն: Ան քանի մը առումներով զայրացուցած պէտք է ըլլայ Թուրքիոյ նախագահ Էրտողանը` անոր մասին գրած երգիծական բանաստեղծութեան համար,...

ՅԱՐՈՒԹ ՉԷՔԻՃԵԱՆ Վերջին տասնամեակներուն, յատկապէս` վերջին երկու տարիներուն, Ինճիրլիք ռազմակայանը միջազգային լրատուամիջոցներու ուշադրութեան առարկայ դարձաւ. կ՛արժէ այս մասին լրացուցիչ ու հիմնական տեղեկութիւններ ունենալ: Կիլիկիոյ Ատանա քաղաքէն 10 քիլոմեթր դէպի արեւելք, Միջերկրական ծովէն 32 քիլոմեթր դէպի հիւսիս, Ինճիրլիք շրջանին մէջ 1951-ին հաստատուեցաւ ամերիկեան օդային ռազմակայան, որ նաեւ կը ծառայէ ՕԹԱՆ-ի` շուրջ 13,4 քառակուսի քիլոմեթր հողի վրայ, վարձակալութեան համաձայնութեամբ: Համաշխարհային Բ. պատերազմի...

Պատրաստեց` ՄԱՐԳԱՐԻՏԱ ՅՈՎՀԱՆՆԻՍԵԱՆ «Գիտեմ, որ մարդիկ ինձ սիրում են: Բայց դա նրանից է, որ ես էլ իրենց եմ շատ սիրում, բոլորին` մէկ առ մէկ: Լիաթոք ծիծաղ եմ ցանկանում ձեզ, լուսաւոր ժպիտ եւ մեծ նուիրուածութիւն դէպի արուեստը: Հայրենիքի զգացողութիւնը պահէք ձեր մէջ, ինչպէս սէրն էք պահում ձեր սրտում, հոգով ու սրտով կապուած մնացէք հող ու ջրին, հոգեւոր հարստութեանը»: Արդեօք ինչպէ՞ս մարդ կարող...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Ստորեւ կը ներկայացնենք Թուրքիոյ մէջ տեղի ունեցած յեղաշրջման ձախող փորձին մասին հայ եւ օտար քաղաքական գործիչներու, մեկնաբաններու, լրատու միջոցներու, ինչպէս նաեւ ընկերային ցանցերու միջոցով արտայայտուողներու կարծիքներէն հատուածներ: Նկատի ունենալով, որ Թուրքիոյ մէջ յաջող բեմադրութիւններ կ՛ըլլան, օրինակ` Էրտողան կամուրջին վրայ «պատահմամբ» կը փրկէ անձնասպանութիւն «փորձող» մարդ մը, քիչ չեն անոնք, որոնք կ՛ենթադրեն, թէ յեղաշրջումը բեմադրուած էր... Նախ` հայ ...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Խորհրդային Միութեան լուծարքով (25 դեկտեմբեր 1991-ին), ինչպէս նաեւ Անկախ հանրապետութեանց հասարակապետութեան ստեղծումով ծայր առած իրադարձութիւնները իրենց շեշտակի անդրադարձը ունեցան նաեւ Արցախի վիճակին վրայ: Արցախէն եւ շրջակայքէն խորհրդային ուժերու հեռացումը ընթացք առաւ 1991-ի վերջին օրերուն, հայերն ու ազերիները ձգելով դէմ դիմաց: Խորհրդային ուժերու հեռացման պայմաններուն տակ Ազրպէյճանի իշխանութիւնները պաշարեցին Աղտամի եւ Գանձակի այն կեդրոնները, ուր կը գտնուէին խորհրդային ուժերու...

ՅԱՐՈՒԹ ՉԷՔԻՃԵԱՆ Ամէն Գնով Պէտք Է Պահպանել Մեր Բոլոր Վարժարանները` Մեր Գաղութին Ներուժը Լիբանանահայ վարժարաններու ամավերջի հանդէսներուն առիթով կ՛արժէ մասնաւորել Լիբանանի տարածքին հաստատուած տարագիր հայ ժողովուրդին ուսումնատենչ յատկանիշը` նորահաս սերունդներուն մէջ ազգային ու հայկական լեզուամշակութային կրթութիւն դրոշմելու` սփիւռքեան այս օտար ափերուն: Սկզբնական օրերէն, 1920-էն սկսեալ, գերմարդկային ճիգերով, տարբեր ժամանակներու, հաւանաբար հարիւրէ աւելի դպրոցներ հիմնուած են Լիբանանի 32 քաղաքներու, գիւղերու եւ...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Ամբողջ աշխարհի մէջ, մանաւանդ` ամառնային արձակուրդներու շրջանին, քիչ չեն այն ընտանիքները, որոնք  իրենց երեխաները բանակումներու կը ղրկեն, արտատնային գործունէութեան: Մեր հայկական իրականութեան մէջ, Հայաստանէն մինչեւ սփիւռքի հայկական բոլոր գաղութները, տարիներէ ի վեր սկաուտական շարժումներով, պատանեկան, երիտասարդական, մշակութային եւ բարեսիրական միութիւններու միջոցով նման շատ անհրաժեշտ բանակում- հաւաքներ կը կազմակերպեն, որոնց դրական արդիւնքներն ու արձագանգը անշուշտ նորութիւն չէ: Սակայն...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Արցախի մէջ հայ ազատամարտիկներ 1991 նոյեմբերին գօտեպնդիչ յաղթանակներ արձանագրեցին, Հադրութի շրջանին մէջ հայկական գիւղեր ազատագրելով: Արդարեւ, Հադրութի շրջանի հայկական Ծամձոր եւ Սարինշէն գիւղերու բնակիչները բռնի կերպով տեղահան եղած էին: Նոյեմբեր 15-ին հայ ազատամարտիկներ սաստիկ կռիւներ մղելով հակառակորդէն գրաւեցին հաղորդակցութեանց յատուկ աշտարակը, որ կը գտնուէր Սարինշէն գիւղին մօտակայ բարձունքին վրայ: Այնուհետեւ անոնք շարժեցան դէպի Ծամձորն ու Սարինշէնը: Ազերի ՕՄՈՆ-ականներ...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Շահումեանի Գիւղերուն Ծանր Վիճակը Լեռնային Ղարաբաղ 1991 սեպտեմբերի սկիզբը անկախութիւն հռչակեց Ազրպէյճանէն, որմէ ետք ալ Հայաստանի Հանրապետութիւնը անկախութիւն հռչակեց: Նոյն օրերուն տեղի ունեցան ժելեզնովոտսքի բանակցութիւնները, որուն հիմամբ պիտի վերահաստատուէր նախկին իրավիճակը, վերջակէտ մը պիտի դրուէր հայ-ազերի բախումներուն եւ գաղթականները պիտի վերադառնային իրենց տուները: Յաջորդող օրերուն, ժելեզնովոտսքի համաձայնագիրին «պտուղներէն» սկսաւ բաժին հասնիլ նաեւ Ստեփանակերտի, որ ռմբակոծուեցաւ եւ յարձակման ենթարկուեցաւ:...

Պատրաստեց` ՄԱՐԳԱՐԻՏԱ ՅՈՎՀԱՆՆԻՍԵԱՆ «Նա տեսել է արեւային մի քաղաք... Ինչպէս մաքուր մարմարի կապոյտ կողին նկարած Արեւային ժամացոյց` քարտէ՜զն ահա քաղաքի, Պողոտաներ, փողոցներ` բոլորաձիգ երկարած, Իսկ կենտրոնում երկնահաս, գրանիտէ մի բագին» ԵՂԻՇԷ ՉԱՐԵՆՑ Չարենցի այս տողերը  ճարտարապետ, Երեւանի յատակագծի հեղինակ,  հայ նոր ճարտարապետութեան հիմնադիր Ալեքսանդր Թամանեանին են նուիրուած: Նաեւ այս օրն է իրեն  նուիրուած` յուլիսի 1-ը ` Ճարտարապետութեան համաշխարհային օրը, որը նշւում...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Հայաստանի, Հայոց ցեղասպանութեան եւ ղարաբաղեան հակամարտութեան մասին կրկին անդրադարձան միջազգային հեղինակաւոր լրատու միջոցներ, ինչպէս նաեւ` թրքական իշխանամէտ եւ ընդդիմադիր լրատու գործակալութիւններ, կայքեր ու թերթեր: Յստակ է, որ Ֆրանչիսկոս պապը այս քարոզչութենէն հեռու եւ շատ աւելի բարձր հոգեւորական է, որուն արժանիքներն ու պատգամները նշելէ աւելի`  համաշխարհային տեղեկատուական մարզը զբաղեցաւ այլ հաշիւներով, որոնց մէկ կարեւոր մասը` ի նպաստ մեզի:...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Շահումեանի Գիւղերու Ինքնապաշտպանութեան Կռիւները Շահումեանի շրջանին մէջ ազերիներու բռնութիւնները եւ հայկական գիւղերու վրայ յարձակումները 1991-ի յուլիսի կէսերուն սաստկացած էին, նպատակ ունենալով բռնագաղթի մղել հայ գիւղացիները: Էրքէջի, Բուզլուխի եւ Մանաշիթի բնակիչները հեռացած էին իրենց տուներէն եւ անտառները ապաստանած` բուռն դիմադրութիւն ցոյց կու տային: Միւս կողմէ, խորհրդային ուժերը, որոնք պարտականութիւն ունէին ժողովուրդը պաշտպանելու եւ կարգ ու կանոնը պահպանելու, կը մնային...

Պատրաստեց` ՄԱՐԳԱՐԻՏԱ ՅՈՎՀԱՆՆԻՍԵԱՆ «Խնդրում եմ աղօթել ինձ համար, ես մի քանի օրից ուխտագնացութեան կը լինեմ Արեւելեան երկրում` Հայաստանում` առաջինը ժողովուրդներից, որ ստացաւ Յիսուսի Աւետարանը»: Մի քանի օր առաջ Հայաստան այցի մասին ասել էր Հռոմի սրբազան քահանայապետ պապ Ֆրանչիսկոսը: Ու մինչ նա խնդրում էր աղօթել, հայաստանցի բնակիչների որոշ կենցաղային «աղօթքներ» արդէն իսկ հասել էին իրենց նպատակին: Օրինակ` Գիւմրի քաղաքում խանդավառօրէն վերանորոգւում էին...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Պետական այրերը, մանաւանդ առաջին դէմքերը միշտ լուսարձակներու տակ կ՛ըլլան` իրենց երկրէն ներս եւ դուրս: Ստրկամիտները կը փառաբանեն, ընդդիմադիրները կը չարաբանեն, իսկ բախտախնդիրներն ալ կը բամբասեն: Յատկապէս նախագահները այս մասին քաջատեղեակ ըլլալով` մնայուն պրկումի մէջ կ՛ըլլան, եւ այդ պատճառով ալ դիւրին կ՛ըլլայ անոնց որեւէ խօսքը կամ արարքը հեգնել, յատկապէս` ներկայ ժամանակներուն, երբ ընկերային կայքերը այնքա՜ն լաւ կարելիութիւններ կը...

ԱՍՊԵՏ ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Տեղահանութեան Վերջնագիր Հայ Գիւղացիներուն Արցախի եւ շրջակայ գօտիին վիճակը կը մնար մտահոգիչ. ազերի ՕՄՈՆականներու, խուժանին եւ խորհրդային բանակին գործակցութեամբ, հայ գիւղացիներ բռնի կերպով տեղահան կ՛ըլլային եւ կը փոխադրուէին Հայաստանի սահմանը: Հատրութի շրջանի գիւղերէն հարիւրաւոր հայեր 1991 մայիսի կէսէն ետք բռնի կերպով տեղահանուեցան եւ փոխադրուեցան Գորիսի շրջանը: Հետագային տեղահանուածներէն փոքր թիւ մը վերադարձաւ իր բնակավայրերը, սակայն Բերդաձորի եւ Հատրութ...