Խմբագրական

Բնականաբար Արցախի զարգացման միտուած օժանդակութիւնները այս տարի պիտի կեդրոնանային ապրիլեան պատերազմի պատճառով աւերուած շրջաններու վերականգնման վրայ: Պատերազմը, թէկուզ քառօրեայ, հսկայական հետեւանքներ կ՛ունենայ տարբեր առումներով: «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամը եւս ընթացիկ տարուան հանգանակութիւններու նպատակը միացուցած է այս առաջնահերթութեան, եւ հայկական աշխարհը իր լուման կը ներդնէ առաջնային այս գործին: Պատերազմի առաջին օրը ամբողջ հայութիւնը արտակարգ տարողութեամբ, արագութեամբ եւ ընդառաջումի չափով միասնականութեան գագաթ նուաճեց...

Հաւանաբար առաջին անգամ ըլլալով է, որ Հալէպի շուրջ ընթացող մարտերուն կ’արձանագրուին գետնի վրայ նկատելի տեղաշարժեր: Կառավարական ուժերը կ’արձանագրեն յստակ առաւելութիւն եւ իրենց վերահսկողութեան տակ կ’առնեն Հալէպի այն շրջանները, որոնք կը  գտնուէին առաւելաբար կրօնական անուան տակ կռուող տարբեր, բազմատեսակ զինեալ խմբաւորումներու տիրապետութեան տակ: Մինչ այս արձանագրուած տեղաշարժը, թէժ մարտերը, ռուսական կործանիչներու աշխուժ ներգրաւումը եւ կառավարական ուժերու թափանցման փորձերը չէին յաջողեր գետնի...

Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Արամ Ա. վեհափառ հայրապետի գահակալութեան 20-ամեակին առիթով կազմակերպուած ձեռնարկներն ու յոբելենական ծրագիրը յատկանշուեցան Պուրճ Համուտի մէջ գործող հայկական կառոյցներու, միութիւններու եւ կազմակերպութիւններու  վեհափառին տուած այցելութիւններով: Այցելութիւնները ծանօթացումէն աւելի գնահատանք ու քաջալերանք էին ազգային ծառայութեան կոչուած հասարակական, քաղաքական, կրթական, մշակութային, մարզական եւ բարեսիրական միութիւններուն ու կազմակերպութիւններուն եւ զանոնք վարող  ու այդ կառոյցներուն մէջ իրենց ասպարէզը ընտրած բոլոր գործիչներուն...

Միջինարեւելեան երկիրներու եւ այնտեղ գոյութիւն ունեցող կազմակերպ աւանդական գաղութներու ապագային նկատմամբ յուսահատական ալիքներ կը փչեն, որոշ իմաստներով հասկնալիօրէն: Հասկնալին բնականաբար կապուած է զինուորական այն լայնածաւալ եւ աշխարհաքաղաքական բնոյթի իրադարձութիւններուն, որոնց հետեւանքով կը ստեղծուին հսկայական ճգնաժամեր եւ անոնցմէ բխած ապահովական, մարդասիրական, արտահոսքի, մինչեւ ցեղային զտումներու արհաւիրքային կացութիւններ: Իրապաշտ ըլլալու համար ճիշդ է այն, որ փակուղիէն դուրս գալու լոյսի նշոյլները չեն երեւար...

Լիբանանի Անկախութեան տօնին նշումը համեմատաբար աւելի գօտեպնդիչ եւ յուսադրիչ պայմաններու մէջ կը կայանայ: Նախագահական աթոռի թափուր մնալը լիբանանեան պետութիւնն ու հասարակութիւնը զրկած էին նաեւ ա՛յս տօնը համալիբանանեան տարողութեամբ նշելու տարրական պարտաւորութենէն եւ իրաւունքէն: Հիմա, նորընտիր նախագահով եւ նոր նշանակուած վարչապետով, բայց տակաւին չկազմուած կառավարութեամբ, լիբանանեան պետական համակարգը կը դիմաւորէ լիբանանեան բանակի շքերթը: Միայն այնտեղ չէ, որ Անկախութեան օրուան հիմնական տօնակատարութիւնը...

Նախագահի ընտրութիւնն ու վարչապետի նշանակումը մէկ կողմէ ընդհանուր բարոյահոգեբանական առումով դրական արձագանգումներ գտան լիբանանեան հասարակութեան մօտ, միւս կողմէ նաեւ որոշ շրջանակներու կողմէ վերապահութեան, չխանդավառուելու եւ թերահաւատութեամբ մօտենալու դրսեւորումներու արժանացան: Փոփոխութիւնը, բարեկարգումը մնայուն աշխատակարգի վերածելը վարչակառավարման առումով միայն դրական մթնոլորտի ստեղծման եւ անկէ աւելին` աշխատանքի արդիւնաւորման ազդող հզօր ազդակ են: Եւ եթէ նախագահի ընտրութիւնն ու վարչապետի նշանակումը միաւորման ընդհանուր մթնոլորտի յառաջացման...

Ակնկալելի էր, որ Եւրոպական յանձնաժողովը Թուրքիոյ` Եւրոպական Միութեան անդամակցութեան հարցով տարեկան իր զեկուցումին մէջ խիստ շեշտադրումներ եւ ընդգծումներ վերապահած ըլլար Անգարային: Ներթրքական իրադարձութիւնները, մարդկային իրաւունքներու ոտնահարումը, զինուորական «յեղաշրջման» փորձի դիմաց շարունակուող ձերբակալութիւնները, քրտամէտ կուսակցութեան երեսփոխաններու անձեռնմխելիութիւնը չեղեալ նկատելն ու հետագայ ձերբակալութիւնները ստուար թղթածրար կը կազմեն Եւրոպական Միութեան անդամակցութեան արգելակման առումով: Պահ մը լուսարձակի տակ առնենք այն կէտերը, որոնք Եւրոպական յանձնաժողովը...

Ճնշող կանխատեսումները շրջուեցան, երբ առտուան կանուխ ժամերուն յայտարարուեցաւ, որ Միացեալ Նահանգներու 45-րդ նախագահ ընտրուած է Տանըլտ Թրամփ: Ամերիկեան լրատուադաշտը (եւ ոչ միայն ամերիկեան), որոշակի առումով իրաւամբ ստեղծած էր շեշտուած կարծրատիպ Թրամփի կերպարին շուրջ, յատկապէս զայն դարձնելով անկանխատեսելի, հետեւաբար նաեւ ենթաընկալումով` վտանգաւոր: Մինչ Հիլըրի Քլինթընը, որ արդէն պետական հաստատութիւններու ուղիներէն անցած կայացած պետական գործիչ էր, կայունութեան եւ կանխատեսելիութեան առումով ընդհանուր ընկալումին...

Վարչապետի նշանակման իրաւական ընթացակարգը արագօրէն իր լրումին հասաւ եւ Սաատ Հարիրի նշանակուեցաւ վարչապետ: Պարզ էր, որ նախապէս կայացած համաձայնութիւնը կը վերաբերէր ոչ միայն նախագահի ընտրութեան, այլ նաեւ վարչապետի նշանակման: Շրջանային եւ լիբանանեան քաղաքական պայմանները նկատի ունենալով բնականաբար նախագահի ընտրութիւնը չէր կայանար, եթէ ընդհանուր համաձայնութիւնը գոյացած չըլլար: Վարչապետի նշանակման  այս ընթացքը, որոշ վերապահ մօտեցումներով եւ այդ մօտեցումներու գործնական դրսեւորումով հանդերձ` անուն...

31  հոկտեմբերը իբրեւ յիշարժան թուական կ՛արձանագրուի Լիբանանի Հանրապետութեան պատմութեան մէջ: Նախագահական աթոռի շուրջ եռամեայ թափուր վիճակէն ետք, հանրապետութեան նախագահի պաշտօնը կը ստանձնէ բանակի նախկին հրամանատար, նախկին վարչապետ, խորհրդարանի մեծագոյն խմբակցութիւններէն մէկուն ղեկավար զօրավար Միշել Աունը: Արդէն օրինաչափ դարձած էր, որ հանրապետութեան նախագահի պաշտօնին յաւակնէին բանակի նախկին հրամանատարներ, որոնք զինուորական բարձրագոյն պաշտօնէն ուղղակի անցած էին պետութեան ղեկին: Ժողովրդավարական կարգերով ղեկավարուող երկիրներուն...

Ռուս-թուրք մերձեցման ներկայ գործընթացի շրջանակներուն մէջ բոլորովին անակնկալ պէտք չէ ընկալել պաշտօնական Մոսկուայի անունով խօսող Ռուսիոյ արտաքին գործոց նախարարին  այն յայտարարութիւնը, ըստ որուն Թուրքիան կրնայ դրական դեր խաղալ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտութեան կարգաւորման ապաարգելափակման հարցին մէջ: Բառացի, «այն, որ Թուրքիան կրնայ խաղալ դրական դեր, ապահովելով Լեռնային Ղարաբաղի ապաարգելափակումը, ապահովելով բնական տնտեսական փոխյարաբերութիւններ տարածաշրջանին մէջ, ատիկա նոյնպիսի կարեւոր գործօն է, որ մենք...

Եմէնի, Իրաքի եւ Սուրիոյ մէջ պատահածները եւ անոնց զուգահեռ կատարուող յայտարարութիւններու առաստաղին աննախադէպօրէն բարձրացումը եւ տակաւին այդ ուղղութեամբ առօրեայ կշռոյթով արձանագրուող մագլցողականութիւնը հետեւողներուն միտքին մէջ կը մրճահարեն համաշխարհային պատերազմի առաջնորդուելու մտավախութիւնը: Որքան ալ քաղաքականօրէն տրամաբանենք, որ յայտարարութիւնները միշտ չէ, որ առնչութիւն ունին առնուող քայլերուն հետ, այսուհանդերձ իրադարձութիւնները նման մտավախութեան ժողովրդային մակարդակի վրայ ենթահող գտնելու հիմնաւորումներ կ՛ապահովեն: Միաժամանակ մտածողութիւնները կը կրկնեն...

Հալէպի ողբերգական պատկերներուն, արձանագրուած զոհերուն եւ վիրաւորներուն ի տես հայ հասարակական դաշտը բնականաբար կ՛ալեկոծուի: Հաւանաբար բնական է նաեւ այն, որ ժողովրդային մակարդակով պատահարներուն դիմաց ընդվզումի տրամադրութիւնները հասցէներ փնտռեն, թիրախներ եւ եղածին պատասխանատուութիւնը բարդեն ամէնէն առաջ պատասխանատու կողմերու ուսերուն: Եւ որովհետեւ այսօրուան հասարակութիւնը առիթ ունի նաեւ հրապարակային արտայայտուելու, զանգուածներուն իր տեսակէտը, բողոքը, ընդվզումը հասանելի դարձնելու, գրառումները, մեկնաբանութիւնները եւ քննարկումները կ՛ողողեն ելեկտրոնային...

Հայաստանի Հանրապետութեան վերանկախացման 25-ամեակը կը յատկանշուի առաւելաբար նորացուած սահմանադրութեամբ: Խօսքը շեշտակիօրէն կառավարման համակարգի կտրուկ փոփոխութեան մասին է: Հայաստանի Հանրապետութիւնը 25-ամեայ ճանապարհ պէտք է անցնէր ի վերջոյ ընտրելու համար կառավարման խորհրդարանական համակարգը: 25 տարին երկիրներու, պետութիւններու պատմութեան մէջ ակնթարթային նշանակութիւն ունի: Այսօրուան ամէնէն ժողովրդավար դիմագիծ եւ ըստ էութեան համարժէք հասարակարգ ունեցող երկիրները երկար 25-ամեակներ սպասած են, անցած են թագաւորական միանձնեայ դրութիւններէ,...

Պետական բարձրագոյն օղակներէն հնչած յայտարարութիւններուն եւ առնուած քայլերուն միջեւ կայ, կ՛երեւի հետեւողականութիւն: Չէ բացառուած, որ փոփոխութիւններու միտող որոշումներու կայացումն ու անոնց գործնականացման ուղղութեամբ առնուած քայլերը արագացան յատկապէս յուլիսեան դէպքերէն ետք: Չմոռնանք սակայն, որ յուլիսեան դէպքերուն նախորդած քառօրեայ պատերազմը եւս ընթացքի արագացման մէջ իր դերը ունէր: Ի վերջոյ համատարած համոզում էր եւ է տակաւին, որ արմատական փոփոխութիւններ պէտք են մեր երկրին`...

Արցախի անկախութեան կամ հանրապետութեան հիմնադրութեան 25-ամեակի նշումին ըստ էութեան այժմէական հնչեղութիւն տալու որեւէ փորձ անպայման պիտի կեդրոնանայ ապրիլեան պատերազմին, անոր հետեւած բանակցային գործընթացի գերաշխուժացման եւ անոնց զուգահեռ Արցախի սահմանադրութեան բարեփոխման ընթացակարգի սկիզբին վրայ: Հաւանաբար ալ այս երեք ուղղութիւնները սերտօրէն փոխկապակցուած են, եթէ գրեթէ սառեցուած բանակցութիւններու թափով վերսկսումն ու միջնախագահական ձեւաչափով հանդիպումներու յաջորդականութիւնը նկատի ունենանք` քառօրեայ պատերազմին անմիջականութեամբ: Եթէ սահմանադրական առաջադրուած...

Երիտասարդներու հաւաքին իր տուած այցելութեան առիթով նախագահ Սարգսեան անդրադառնալով երիտասարդութեան խնդիրներուն կարծիք յայտնած է, որ այսօր անոնց կը պակսի արեւմտեան ձեւի կրթութիւնը, սակայն ատիկա երիտասարդներուն մեղքը չէ: Այդպիսի մրցունակ համակարգ ունենալու համար երկար ժամանակ պէտք է, որուն որեւէ երկիր չէ կրցած կարճ ժամանակահատուածի մը մէջ հասնիլ: Նախագահ Սարգսեան վստահեցուցած է, որ Հայաստանի մէջ այդ ուղղութեամբ յառաջ ընթանալու համար աշխատանք պիտի...

Արդէն պարզ է եւ համատարած համոզում, որ Ժարապլոսը ՏԱՀԵՇ-ի ուժերէն ազատագրելը գլխաւոր նպատակ յայտարարած Անգարան միայն այդ նպատակը իրականացնելու համար չէ, որ կը համարձակէր ներխուժել Սուրիա: Միջազգային լրատուութիւնը թէեւ ՏԱՀԵՇ-ի չէզոքացման գործողութեան վրայ դրաւ շեշտերը թրքական ներխուժման շարժառիթները բացատրելու համար, այսուհանդերձ Էրտողան ինք չէր թաքցուցած շարժառիթներու համատեղումը` յստակացնելով, որ ներխուժումը կը շղթայազերծուի ՏԱՀԵՇ-ը եւ քրտական ժողովուրդի պաշտպանութեան ջոկատները չէզոքացնելու համար:...

  Սուրիական պատերազմի խճանկարը կը թուի, որ աւելի բարդ մեկնաբանելի համապատկեր կը պարզէ: Հալէպի շրջանի նախ կառավարական ուժերու կողմէ շրջափակումը, ապա զինեալ խմբաւորումներու կողմէ այդ շրջափակումին ճեղքումն ու շրջանին հակառակ ուղղութեամբ իրողական շրջափակումը եւ աւելի ուշ դարձեալ կառավարական ուժերուն կողմէ Հալէպի ապաշրջափակումը ենթադրել կու տան, որ ուժերու հիմնական որեւէ տեղաշարժ չէ արձանագրուած տակաւին. շրջափակում-ապաշրջափակում այս պարանաձգութիւնը, որ իւրովի գոյավիճակի (սթաթիւս...

Պուրճ Համուտի մէջ թափուող աղբերու հարցին գծով մամլոյ ասուլիսներ, պատասխան յայտարարութիւններ եւ կողմնակի ելոյթներ կը շարունակեն գրաւել լրատուամիջոցներու եւ բնականաբար յատկապէս Մեթնի ժողովուրդին ուշադրութիւնը: Փաղանգաւոր կուսակցութեան ցուցադրած զգայնութիւնը այս խնդիրին նկատմամբ իր բացատրութիւնները ունի եւ այս պարագային կը թուի, որ քարոզչաքաղաքական գլխաւոր թիրախը Մեթնի ժողովուրդն է. միջավայր մը, որ Փաղանգաւոր կուսակցութեան գործունէութեան առանցքային բաժինն է: Այս զգայնութեան ցուցադրութիւնը չսահմանափակուեցաւ մամլոյ...