Մանկապատանեկան

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ըստ Չինաստանի մէջ գործածուած օրացոյցին, 2023-ը նապաստակի տարի է: Սակայն անոր ամէնէն մեծ քաղաքներէն Հոնկ Քոնկի մէջ բնակիչները նապաստակներու հանդէպ սէր ունին կանուխ ժամանակներէ ի վեր: Բնակչութիւնը շատ խիտ է, եւ բնակարանները` յաճախ շատ փոքրիկ: Հետեւաբար այս փոքրիկ անասունները շատ սիրուած են: * * * 2020 եւ 2021 թուականին «Քովիտ 19»-ի պատճառով արգելափակումներուն ընթացքին նապաստակներու որդեգրումներուն...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Միջազգային առողջապահութեան օրը` ապրիլ 7¬ին, Միջազգային առողջապահութեան կազմակերպութիւնը տօնեց իր 75¬րդ տարեդարձը: Ի՞նչ գործունէութիւն ունեցած է այս կազմակերպութիւնը այս եօթը տասնամեակներու ընթացքին: Միջազգային առողջապահութեան կազմակերպութիւնը Միացեալ ազգերու կազմակերպութեան հիմնարկներէն մէկն է, եւ անոր աշխատանքները ուղղուած են առողջապահութեան մարզին: Անոր նպատակն է աշխատիլ, որ բոլոր մարդիկ առողջապահական ամէնէն բարձր մակարդակի պայմաններու մէջ ապրին: 1948-ին պետութիւնները կը համաձայնին...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Անասուններու աշխարհին մէջ մենք շատ կը հանդիպինք 100 թիւին - Հսկայ կրիան` 100 տարուան առանձնութիւն Ցամաքային այս սողունը դրախտային վայր մը գտած է մէջը ապրելու, մեկուսացած քանի մը կղզեախումբերու մէջ: Հոն ան կրցած է ազատօրէն աճիլ: Հնդկաց ովկիանոսին մէջ գտնուող Սէյշել կղզիներու եւ Խաղաղական ովկիանոսին մէջ գտնուող Կալափակոս կղզիներու հսկայ կրիաները կրնան կշռել մինչեւ 200-400 քիլօ:...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Անցեալ շաբաթ մենք ծանօթացանք բջիջային հեռաձայնին առաջին քայլերուն: Այս շաբաթ պիտի տեսնենք, թէ ինչպէ՞ս կը շինուի բջիջային հեռաձայնը: * * * Աշխարհին մէջ աւելի քան 5 միլիառ անձեր կը գործածեն բջիջային հեռաձայն մը: Անշուշտ ասիկա կը նշանակէ միլիառաւոր հեռաձայններ: Իսկ այս  հեռաձայնները շինելու համար կարիքը կայ յատուկ նիւթերու եւ իրարու միացնելու բազմաթիւ տարբեր տառեր: Իսկ այս...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ճիշդ 50 տարի առաջ Մարթըն Քուփըր առաջին անգամ ըլլալով առանց թելի եւ ինքնաշարժի մը չկապուած հեռաձայնով մը զանգեց: Մարթըն Քուփըր ամերիկացի ճարտարագէտ մըն էր, որ կ՛աշխատէր հեռաձայնի ամերիկեան «Մոթորոլա» ընկերութեան մէջ: 3 ապրիլ 1973-ին ան կը հեռաձայնէ իրենց մրցակից հեռաձայնի «Պելլ» ընկերութեան մէջ աշխատող Ճոըլ Ս. Սէնկըլի հպարտօրէն անոր յայտնելու, որ կը հեռաձայնէր բջիջային հեռաձայնէ մը,...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Այս թուականը կ՛որոշուի ըստ աստղագիտական երեւոյթի մը: Սակայն գիտէ՞ք, թէ գարունը նաեւ վերածնունդի եղանակն է, եւ ան յաճախ կ՛ընկերակցի երջանկութեան գաղափարին հետ: * * * Այս տարի երկուշաբթի 21 մարտը գարնան առաջին օրն էր: Այս գարնանային եղանակը պիտի երկարի մինչեւ 21 յունիս 2023: Ցերեկային ժամերը աւելի պիտի երկարին, Օդը աւելի պիտի մեղմանայ: բնութիւնը պիտի սկսի ծաղկիլ,...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ճափոնը մարդիկը վարժեցուցած է միշտ նոր եւ իւրայատուկ առաջարկներ կատարելով եւ սովորութիւններ ստեղծելով` թէ՛ իր բնակիչներուն եւ թէ՛ ամբողջ աշխարհին համար: Ասոնց կարգին է ամէնէն իւրայատուկ գաղափարներէն մէկը` աղբ հաւաքելու աշխարհի առաջին ախոյեանութիւնը: *** Անոնք, որոնք առիթը ունեցած են այս երկիրը այցելելու, նշմարած են, որ ան աշխարհի ամէնէն մաքուր երկիրներէն մէկն է: Անոր փողոցները այնքան մաքուր...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Մարտ 8-ը Կիներու իրաւունքներու միջազգային օրն է: Այս օրուան նպատակն է լուսարձակի տակ առնել կիներու իրաւունքներուն համար մղուած պայքարը, եւ յատկապէս` երկրորդական մարդ ըլլալը տղամարդոց յարաբերաբար: Գոյութիւն ունին անհաւասարութիւնները: Այո՛, կիներուն եւ այր մարդոց միջեւ գոյութիւն ունին բազմաթիւ անհաւասարութիւններ... * * * Մօտաւորապէս հարիւր տարի առաջ Եւրոպայի եւ Միացեալ Նահանգներու մէջ կիները սկսան միաւորուիլ` աւելի իրաւունքներ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Մենք այս օրերուն կլիմայական տարօրինակ վիճակ մը կ՛ապրինք` ձմրան համար անբնական ջերմաստիճաններ արձանագրելով: Սաստիկ ցուրտէ ետք, յանկարծ ջերմաստիճանը կ՛արձանագրէ փետրուար ամսուան համար անբնական բարձր ջերմաստիճաններ... Արդեօք երկրագունդը կլիմայական նոր շրջա՞ն մը կ՛ապրի: * * * Երկրագունդը արդէն ապրած է կլիմայական փոփոխութիւններու տարբեր շրջաններ: Արդեօ՞ք ան անցած է ներկայի տաք կլիմայի աւելի տաք շրջաններ: Կլիմայի մասնագէտները կը...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Վերջապէս փետրուար ամիսը իրեն հետ բերաւ ձիւնը, որ ծածկեց Լիբանանի լեռները: Եւ վերջապէս պզտիկ եւ մեծ առիթը ունեցան ձիւնի երթալու, ձիւնին հետ խաղալու, ձիւնեմարդ շինելու, սահնակ քշելու կամ դահուկելու... Գիտէի՞ր, որ դահոյկը հնարած են նախապատմական մարդիկը: Սակայն անշուշտ շատ աւելի ուշ է, որ մարդիկ որոշած են դահոյկը ձմեռնային մարզաձեւի վերածել: *** Դարերու ընթացքին Եւրոպայի հիւսիսի ժողովուրդները...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Պարզ թուղթի կտոր մը մեզի կը ծառայէ վրան գրելու, գծելու, նոյնիսկ սքանչելի արուեստի գործեր ստեղծելու: Սակայն ինչպէ՞ս կը շինուի թուղթը: * * * Թուղթը կը շինուի բնաթելերէ (ֆայպըր), յաճախ` փայտի թելերէ, որոնք սելլիւլոզ կը կոչուին: Անոր պատրաստութեան համար կը գործածուի թեքնիք մը, որ հնարուած է չիներուն կողմէ, մօտաւորապէս 2000 տարիներ առաջ: Գլխաւոր փուլերը գրեթէ նոյնը մնացած...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Երկուշաբթի, 6 փետրուարին Լիբանանի մէջ մենք զգացինք զօրաւոր երկրաշարժ մը, որուն կեդրոնը հարաւային Թուրքիոյ մէջ էր: Ճիշդ է, որ Լիբանանի մէջ վնասները մեծ չէին, սակայն Թուրքիոյ եւ Սուրիոյ մէջ, ուր երկրաշարժին զօրութիւնը 7 աստիճանը անցած էր, հետեւանքները շատ ծանր էին, շէնքեր փլած են` պատճառելով հազարաւոր մահ եւ վիրաւորներ: Սակայն ինչո՞ւ գետինը կը շարժի, ի՞նչ կը պատահի...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ  Ի՞նչ է Էյ Այ-ը` արհեստական բանականութիւնը: Ան մարդուն կողմէ ստեղծուած համակարգիչ մըն է եւ պատրաստուած է մարդու մը վարուելակերպը նմանակելու: Սակայն ան մեզմէ տարբեր է. ան օժտուած է մեծ ուղեղով մը, որ կրնայ տեղեկութիւնները «լափել» եւ նոյն վայրկեանին իրարու հետ կապակցութիւններ հաստատել` հետզհետէ աւելի գիտուն դառնալու համար: Ան կը նմանի անձի մը, որ կարդացած ( եւ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ 2023 տարուան առաջին լուրերէն մէկը լաւ լուր մըն էր: Երկուշաբթի, 9 յունուարին գիտնականները զայն յայտարարեցին. օզոնի խաւը սկսած է վերակառուցուիլ: Օզոնի խաւը երկրագունդի մթնոլորտէն այն բաժինն է, որ մեր մոլորակը կը պաշտպանէ արեւուն վտանգաւոր ճառագայթներէն: Անիկա անհրաժեշտ է մեզի համար: Արդ, 1980-ական թուականներէն ի վեր ան փճացած էր մարդոց գործունէութեան պատճառով մթնոլորտին մէջ արձակուած կարգ մը...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Մէկ միլիոն թոն հազուագիւտ մետաղներ գտնուած են Շուէտի մէջ. սակայն ինչո՞ւ ասիկա գանձ մըն է, եւ ի՞նչ են այս հազուագիւտ հողերը: Շուէտի հիւսիսը գտնուած է աւելի քան մէկ միլիոն թոն մետաղներ պարունակող տարածք մը: Այդ վայրին մէջ գտնուող մետաղներու ճիշդ քանակը տակաւին չէ հաստատուած, սակայն, ըստ ներկայի ենթադրութիւններուն, ան կրնայ ներկայացնել միջազգային պահեստներուն, այսինքն` մօտաւորապէս 120...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Սամիները, որոնք ճանչցուած են նաեւ լափոն անունով, կ՛ապրին հիւսիսային Եւրոպայի մէջ` Նորվեկիա, Շուէտ, Ֆինլանտա, Ռուսիա: Կարգ մը սամիներ հիւսիսային եղջերուներ բուծանելով կը զբաղին: * * * Մօտաւորապէս 20 տարիներ առաջ Ֆինլանտայի հիւսիսը երիտասարդ սամիները չէին ուզեր եղջերուներ բուծանելով զբաղիլ: Անոնք կ՛երթային դէպի հարաւ` յուսալով ուրիշ արհեստ մը, ուրիշ կեանք մը գտնել: Այժմ շատ աւելի մեծ թիւով...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ - Կուաթեմալայի մէջ մանուկները իրենց նուէրները կը ստանան արեւմտեան Ս. Ծնունդին, մինչ չափահասները պէտք է սպասեն մինչեւ Նոր տարի` իրենց նուէրները ստանալու համար: - Գերմանացիները հնարեցին Կաղանդի կեղծ ծառերը 19-րդ դարու վերջաւորութեան. անոնք շինուած էին սագի ներկուած փետուրներով: - Շուէտի մէջ սովորութիւն է Ս. Ծնունդի գիշերը Տոնալտ Տաքի շարժուն գծապատկերներ դիտել: - Յունաստանի մէջ մարդիկ իրարու...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Արդէն Կաղանդի տօնակատարութիւնները սկսած են` իրենց հետ բերելով տուրմի եղանակը: Այս տօնական երկար շրջանին մենք բազմաթիւ առիթներ պիտի ունենանք տարբեր տեսակի տուրմեր համտեսելու: Սակայն ի՞նչ ճամբայ կը կտրէ այդտ տուրմը, մինչեւ հասնի մեր սեղաններուն վրայ: * * * Քաքաոյի ծառը Այս ծառին շնորհիւ է, որ տուրմը գոյութիւն ունի: Տուրմը կը պատրաստուի քաքաոյի ծառին պտուղներով: Քաքաոյի ծառը...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ  Գրեթէ 27 տարեկան Ֆլոսի չի նմանիր ուրիշ կատուներու: Ան աշխարհի տակաւին կենդանի ամէնէն տարիքոտ կատուի տիտղոսին արժանացած է: Երկար կեանք մը, որուն ընթացքին ան ունեցած է չորս տարբեր տէրեր: * * * Անոր 26 տարիները կը համապատասխանեն մարդկային 120 տարիներու: Ֆլոսի` անգլիացի կատուն, 24 նոյեմբերին կ՛արձանագրէր մրցանիշ, երբ ան հասաւ 26 տարեկան եւ 329 օր տարիքին:...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ո՞ւր կը գտնուին աշխարհի ամէնէն շատ բնակիչ ունեցող քաղաքները: Ասիոյ մէջ է, որ մենք կը գտնենք ամէնէն մեծ թիւով բնակչութիւն ունեցող քաղաքները: Առաջին հերթին կու գայ Թոքիոն, Ճափոնի ամէնէն մեծ քաղաքը: Անոր կեդրոնին մէջ կ՛ապրի մօտաւորապէս 14 միլիոն մարդ, իսկ եթէ անոր արուարձանները եւս նկատի ունենանք, ընդամէնը 37,3 միլիոն անձ կ՛ապրին այդ մէկ քաղաքին մէջ: Թոքիոյին...