Մանկապատանեկան

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ  Այս ամառնային երկար արձակուրդին մենք յաճախ առիթը ունինք տունէն դուրս ելլելու, երթալու ծով, կամ գիւղ... Սակայն չմոռնալով, որ արեւը կիզիչ կ՛ըլլայ յատկապէս որոշ ժամերու: Ճիշդ է, որ ան օգտակար է, սակայն մենք պէտք է գիտնանք նաեւ պաշտպանուիլ անոր վնասակար ճառագայթներէն: 1.- Արեւուն մասին Արեւը տարբեր տեսակի ճառագայթներ կ՛արձակէ: Անոնց շնորհիւ մարդ արարածները, անասունները եւ բոյսերը կրնան...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ալերսէ Միլենարիօ Փաթականիի նոճի տեսակի ծառ մըն է, որ կը գտնուի Չիլիի մէջ: Կ՛ենթադրուի, որ ան 5000 տարուան ծառ մըն է, եւ հետեւաբար` աշխարհի ամէնէն ծեր ծառը: Չիլիցի մասնագէտ մըն է, որ կ՛ենթադրէ, թէ գտած է աշխարհի ամէնէն ծեր ծառը: Ներկայի մրցանիշը կը պատկանի Միացեալ Նահանգներու, Քալիֆորնիոյ շրջանի մէջ գտնուող 4853 տարեկան սոճի մը, ճանչցուած` Մաթուսալեմոն...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ամառնային այս տաք օրերուն հաւանաբար դուն առիթը պիտի ունենաս ծովափ երթալու, նստելու աւազին վրայ` հորիզոնը դիտելով... Սակայն գիտէի՞ր, թէ այս աւազը, որուն վրայ դուն նստած պիտի ըլլաս, եկած է լեռներուն գագաթներուն վրայի սառցակոյտերէն: *** Այո՛, ծովափին աւազը եկած է շատ հեռուներէն, ձիւնով ծածկուած լեռներէն: Եւ ան մինչեւ ծով կը հասնի շնորհիւ սառցակոյտերու կողմէ յառաջացած մաշումի երեւոյթին:...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ   Այս շաբաթ մեր նայուածքը մենք պիտի ուղղենք երկինքէն անդին, դէպի անջրպետ: Այս ձեւով, 11 յուլիսին յայտնաբերուեցաւ «Ճէյմս-Ուեպ» անջրպետային աստղադիտակին առած նկարները մեր անջրպետին ամէնէն հեռաւոր սահմաններէն: *** «Ճէյմս-Ուեպ» աստղադիտակը անջրպետ ղրկուած ամէնէն մեծ աստղադիտակն է: Անոր մեծութիւնը թենիսի դաշտի մը մեծութեան կը հասնի: Անոր շինութիւնը արդիւնք է ամերիկեան, քանատական եւ եւրոպական անջրպետի աշխատանքներուն յատկացուած կեդրոններուն: Անոր...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ  Լիբանանի մէջ սովորական է, որ ամառը ջերմաստիճանը 30-ը անցնի: Բայց բնաւ ան 40¬ի չէ հասած, նոյնիսկ` ամէնէն տաք օրերուն: Սակայն գիտէի՞ր, թէ այս տարի Հնդկաստանի եւ Փաքիստանի մէջ ջերմաստիճանը հասած է աւելի քան 40 աստիճանի մարտ եւ ապրիլ ամիսներուն: Արդեօք մեր մարմինը ինչպէ՞ս կրնայ հակազդել նման տաքութեան եւ որքա՞ն կրնայ տոկալ... *** 47 աստիճան` Հնդկաստանի մէջ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ  Նորզելանտացի խումբ մը մասնագէտներ Անթարքթիքայի մէջ կազմակերպած էին 500 մեթր սառոյցէ խաւի մը տակէն անցնող գետի մը վերաբերեալ ուսումնասիրութիւններու հետախուզական արշաւանք մը: Սակայն հոն անոնց կը սպասէր մեծ «անակնկալ» մը: Անոնք կ՛ուզէին պարզապէս արձանագրել այդ գետին վրայ կլիմայական փոփոխութեան հետեւանքները: Անոնց համար այդ գետը ուսումնասիրել եւ անոր թիւերը արձանագրելը պահուած աշխարհի մը մէջ առաջին անգամ մտնելու...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ 21 յունիսը ոչ միայն ամրան առաջին օրն է, այլ բազմաթիւ երկիրներու մէջ ան նշանակուած է իբրեւ Երաժշտութեան տօնին օրը: Այդ առիթով փողոցներուն եւ հանրային վայրերուն մէջ ձրի երգահանդէսներ կը կազմակերպուին, որպէսզի ամէն մարդ կարենայ օգտուիլ եւ վայելել այդ գեղեցիկ արուեստին նուիրած գործերը: Վստահաբար լսած ես, որ մարդիկ կ՛ըսեն, թէ ինչպէ՛ս երաժշտութիւնը կրնայ հանդարտեցնել: Նոյնիսկ գոյութիւն ունի...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Սենեկալի Պարնի քաղաքին մէջ Քամփ Մուսա Տիում դպրոցը կը գտնուի արեւմտեան Ափրիկէի շաղախի ամէնէն մեծ գործարանին մօտ: Դպրոցի տնօրէնուհին կը բացատրէ, որ այդ գործարանը մեծ քանակով փոշի կը յառաջացնէ, եւ իրենք դպրոցի մէջ ստիպուած են գոցելու դասարաններուն դռները, այլապէս փոշին շատ կ՛անհանգստացնէ աշակերտները: Այդ շրջանին մէջ շատ հարցեր գոյութիւն ունին կենսոլորտին վերաբերեալ: Հետեւաբար աշակերտներու առաջարկել ծառեր...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ 27 տարեկան Էսթէր Քարրօ ծնած եւ մեծցած է Պրազիլի Սաօ Փաօլօ քաղաքին ֆավէլաներէն մէկուն մէջ: Այս շատ յատուկ թաղամասերը շինուած են ապօրինի ձեւով, առանց ո՛չ մէկ ծրագիրի կամ յատակագիծի, թիթեղէ եւ քարի կտորներով քով-քովի կառուցուած հազարաւոր պզտիկ հիւղակներ: Էսթէր, որ քաղաքաշինութեան մասնագէտ-ճարտարապետ է, կը բացատրէ, թէ այդ 200 քառակուսի մեթր հողամասին վրայ ծերունի մը կը պահէր...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Այսօր մենք պիտի ուղղուինք դէպի Վիեթնամ եւ այցելենք Հանոյ մայրաքաղաքի հին թաղամասը: Հոն մենք պիտի տեսնենք տարօրինակ ճարտարապետական ոճ մը` խողովակներու նման նեղ եւ երկար տուներ, որոնց ամէնէն հիները շինուած են 19-րդ դարուն: Այս տուներուն տրուած է այս արտասովոր անունը` իրենց ձեւին պատճառով: Այս շինութիւններուն երեսը շատ նեղ է, երբեմն` միայն 4 մեթր: Կարգ մը տուներու...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Գիտէի՞ր, թէ գոյութիւն ունին նաեւ կոյր խաղացողներէ բաղկացած ֆութպոլի խումբեր: Այս ձեւով, վերջերս, լրագող լուսանկարիչ մը հետեւած է Փղոսկրեայ Ափունքի Ապիճան քաղաքին մէջ կոյր խաղացողներու ֆութպոլի խումբին փորձերուն: Այս խումբը կ՛աշխատի լաւ արդիւնք արձանագրելու նոյեմբերին տեղի ունենալիք Ափրիկէի ախոյեանութեան: Այս խաղացողներուն երազն է մասնակցիլ Փարիզի 2024¬ի Փարաողիմպիական խաղերուն: Յատուկ Օրէնքներ Կոյր խաղացողներու ֆութպոլի խաղը ունի իրեն...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ  Աշխարհի ամէնէն տարիքոտ անձը 118 տարեկան ֆրանսացի կին մըն է: Ան կը յաջորդէ ճափոնցի կնոջ մը, որ մահացաւ 119 տարեկանին: Անոնց նման շատ աւելի մեծ թիւով անձեր կը հասնին այս հարիւրամեայ տարիքին: *** Ապրիլ 19-ին Ճափոնի մէջ մահացաւ 119 տարեկան Քանէ Թանաքան: Այս կինը «մարդկութեան երէց»-ն  էր, այսինքն` ամէնէն տարիքոտ մարդ արարածը: Այժմ աշխարհին ծանօթ ամէնէն...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Այս իւրայատուկ լոգանքը տեղի կ՛ունենայ ամէն տարի մարտ կամ ապրիլ ամիսներուն, Ինտոնեզիոյ Պալի կղզիին Քետոնկանան գիւղին մէջ, պալինական նոր տարուան յաջորդ օրը: Պալինական նոր տարին Նիեփի կղզիի հինտու կրօնին հետեւորդները ամէնէն կարեւոր տօնն է: Անիկա տեղի կ՛ունենայ գարնանային գիշերահաւասարի նոր լուսինի նոյն տեւողութիւնը ունին: Տօնակատարութիւնները կը տեւեն 6 օր: *** Նիեփին ճանչցուած է նաեւ իր լռութեան...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ամէն տարի Սէուտական Արաբիոյ մէջ Ապտել Ազիզ թագաւորի փառատօնի ընթացքին, աշխարհի չորս կողմերէն եկած ուղտի անասնաբոյծներ կը հաւաքուին: Այդ առիթը շատ լուրջ է եւ կարեւոր: Մրցանքին ընթացքին կ՛ընտրուի ամէնէն գեղեցիկ ուղտը, որ կ՛անուանուի «Արաբիոյ ուղտը», եւ ան կրնայ իբրեւ վարձատրութիւն ստանալ մինչեւ 66 միլիոն տոլար: Սակայն գիտէի՞ր, թէ յաղթելու աւելի մեծ հաւանականութիւն ունենալու համար կարգ մը...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ  Հաւանաբար ծանօթ էք նշանաւոր Լիմուզին կոչուած ինքնաշարժներուն: Անոնք շքեղ ինքնաշարժներ են, երկար, յաճախ օժտուած` իւրաքանչիւր կողմ երեք դուռերով: Ինքնաշարժին ետեւը մարդիկ կրնան նստիլ դէմ-դիմաց, ինչպէս` հիւրասենեակի մը մէջ: Նման ինքնաշարժներ մենք մեծ թիւով կը տեսնենք Միացեալ Նահանգներուն մէջ, ուր անոնց տրուած է «լիմօ» ծածկանունը: Մարդիկ սովորութիւն ունին այս ինքնաշարժները վարձելու մեծ առիթներու համար, ինչպէս` հարսնիքներու, տօնակատարութիւններու......

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ  Իտալիոյ հարաւը, Նափոլի քաղաքէն քանի մը քիլոմեթր հեռու, գոյութիւն ունի տարօրինակ վայր մը` Պայայի ընդծովեայ հնախօսական տարածքը, Միջերկրական ծովուն մէջ: *** Ջուրին մէջ, 3 - 14 մեթր խորութեամբ, կարելի է տեսնել մնացորդները մօտաւորապէս 2000 տարուան կառոյցներու, խճանկարներու եւ փողոցներու: Այդ ժամանակաշրջանին այդ տարածքին քաղաք մը գոյութիւն ունէր: Հրաբխային գործունէութեան պատճառով յառաջացած գետնի ցնցումներէն ժամանակի ընթացքին այդ...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ 39 տարեկան Նիլ Հարպիսըն կը տառապի հազուագիւտ հիւանդութենէ մը, որ իրեն արգելք կը դառնայ գոյները նշմարել: Ան ամէն ինչ սեւ եւ ճերմակ կը տեսնէ: Սակայն ինչո՞ւ ան իր գլխուն վրայ անդադար ալեհաւաք (անթէն) մը կրէ: Արդօեք իսկապէս կարելի՞  է անոր միջոցով գոյները «լսել»: Նիլ ծնած է Իրլանտայի մէջ` իր աչքը վնասող հազուագիւտ հիւանդութեամբ մը: Ան մեծցած...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Յունուարի վերջաւորութեան, Թուպինկըրի գերմանական համալսարանէն ուսուցիչներ եւ ուսանողներ Եգիպտոսի Լուքսոր քաղաքէն 200 քմ հեռու գտնուող Աթրիպիսի հետախուզական շրջանին մէջ գտած են 2000 տարուան հնութիւն ունեցող շուրջ 18 հազար կաւէ անօթներու կտորներ: Անոնց վրայի ձեռագիրներու հետքերը կը փաստեն, որ այս կտորները գործածուած են իբրեւ գրելու յատուկ մակերես: Այս տեսակի կտորները ճանչցուած են «օսթրաքա» անունով: Անոնք գործածուած են...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Այս ձմրան ընթացքին մեր մօտ փոթորիկները շատ էին: Նոյն ձեւով սաստիկ փոթորիկներ տեղի ունեցան նաեւ անջրպետին մէջ, արեւուն վրայ, եւ այս պատճառով տասնեակներով ամերիկեան արբանեակներ փճացան: Սակայն գիտէի՞ր, թէ այս երեւոյթը հազուադէպ չէ, անիկա նոյնիսկ պիտի սաստկանայ մինչեւ 2025 թուականը: *** Փետրուար 3-ին «Սփէյս էքս» ամերիկեան ընկերութիւնը անջրպետ ղրկեց 49 արբանեակ, 210 քմ բարձրութեան վրայ: Անոնք...

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Ձմրան ցուրտին շատերը անհամբեր կը սպասեն ձիւնին լեռներուն վրայ դահուկելու համար: Դահոյկը շատ մեծ տեղ կը գրաւէ նաեւ ձմեռնային ողիմպիական խաղերուն մէջ: Սակայն ո՞վ յղացած է այդ գաղափարը` ցուրտ օդին ձիւնին վրայ սահիլ: Այս գաղափարը ծնած է... Նախապատմական շրջանին: Այդ հին ժամանակներուն արդէն մարդիկ կը սահէին ձիւնին վրայէն իրենց հօտերուն հետեւելու համար: Ապա դահուկելու սովորութիւնը կը...