Մշակութային եւ Այլազան

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ  Մարդոց այս կամ այն գործունէութեան պատճառով վտանգուած են ոչ միայն կենսոլորտը, շրջակայ միջավայրը, այլեւ` անասուններ: Անշուշտ քիչ չէ թիւը այն նուիրեալներուն, որոնք կը թիավարեն հոսանքն ի վեր` մարդոցմէ փրկելու բնութիւնն ու անոր անբաժան մասը հանդիսացող կենդանական աշխարհը: «Կարտիըն» թերթի կայքին մէջ հրապարակած յօդուածի մը մէջ Փոլ տը Կելտեր կը պատմէ, թէ ինչպէ՛ս շանաձուկը խածած է իր ձեռքն ու...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Բախտաւոր կը նկատուին այն անձերը, որոնք վերջին տարիներուն կը ճամբորդեն եւ տեղ կը հասնին... իրենց բոլոր պայուսակներով: Միջազգային շարք մը օդակայաններու մէջ պայուսակներու բաժինը ուղղակի լաբիւրինթոս է: Եթէ կարելի եղաւ ճամբորդական պայուսակներու կոյտին մէջէն ձեր պայուսակը «ողջ առողջ» դուրս բերել, իսկապէս բախտաւոր էք: Մանաւանդ այս քանի մը ամիսներուն տագնապը աւելի սուր բնոյթ ստացած է: Այս մասին անդրադարձած են...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Վստահաբար ներկայիս աշխարհի ամէնէն հրատապ խնդիրը կլիմայի վտանգաւոր փոփոխութիւնն է, որուն համար հիմնական պատասխանատուութիւն կը կրեն մեծ պետութիւնները, որոնք ամէն պարագայի յաճախ ջայլամի քաղաքականութիւն կը վարեն: «Եուրոնիւզ» եւ «Կրնփիս» տարբեր յօդուածներով անդրադարձած են բրիտանական գիւղի մը ճակատագիրին: Ն. Բրիտանական գիւղերը, որոնք շուտով կը կորսուին ծովուն մէջ Կալեսի (Ուէյլզ) ափին, որ շրջապատուած է Սնովտոնիայով, Ֆէյրպուրն գիւղը կը գտնուի ցած,...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Լռելեայն կամ բարձրաձայն միշտ գոյութիւն ունի մտահոգիչ հարցումը. մարդամեքենային զարգացումը մինչեւ ո՞ւր... Հայրենի եւ օտար մասնագէտներ այս մասին յաճախ  կարծիքներ կը յայտնեն: Կը ներկայացնենք հատուածներ: Ն. Մարդամեքենաներու Ապստամբութիւն. Արդեօ՞ք Արհեստական Բանականութիւնը Օր Մը Կը Յաջողի Աշխարհը Գրաւել «Խելացի» շարժական սարքեր, տեսակապով զրոյցներ` տարբեր ցամաքամասերու մէջ գտնուող մարդոց միջեւ, մարդամեքենաներ, որոնք կ՛օգնեն մարդոց առօրեայ կեանքին մէջ, թռիչքներ դէպի տիեզերք:...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Բնականաբար վաւերական, մեծ մարդոց յատկանիշներէն է ներողամիտ ըլլալը, ներելը: Քանդիչ ողբերգութիւններ կրելէ ետք, կը գտնուին մարդիկ, որոնք կը կարողանան մէկ կողմ դնել իրենց զայրոյթն ու իրենց դէմ գործուած մեղքը եւ ողորմութիւն գտնել իրենց սիրտերուն մէջ: Անշուշտ անհատական գետնի վրայ հասկնալի եւ արդարանալի այս ներողամտութիւնը այնքան ալ ընդունելի պիտի չըլլայ հաւաքական ողբերգութիւններու եւ ջարդերու պարագային, որոնք, հաստատուած է, երբ...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Ռամպոնի զինուորները կ՛երդնուն երբեք անձնատուր չըլլալ Խորքին մէջ մենք չենք գիտեր, թէ ներքնապէս որքան հզօր ենք` մինչեւ ողբերգութեան, պատերազմներու եւ արտակարգ իրավիճակներու ատեն մեր ներքին ուժին դրսեւորումը: Գոյատեւելու եւ ինքզինք նորացնելու մարդկային կարողութիւնները հիանալի են: Կեանքը բազմաթիւ անակնկալներ կրնայ մատուցել մեզի: Բայց խուճապի չմատնուելու ունակութիւնը, բաւարար գիտելիքներու գոյութիւնը մեզի կ՛օգնեն արագ լուծումներ գտնելու: Պատերազմի ամէնէն վտանգաւոր պահերու մինչ...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Մարդիկ երբ ներկայիս կորսնցնելու վրայ են արժէքները ճանչնալու, գնահատելու այնքան անհրաժեշտ ունակութիւնը, անշուշտ կը ստորագնահատեն անցեալի նուաճումները, ստեղծագործութիւնները, գիւտերը եւ անոնց հեղինակները, որոնք կրնան ապրած ըլլալ հազարաւոր տարիներ առաջ: Սկովտիոյ Օրքնի շրջանի ժողովուրդը, որ ապրած է շուրջ հինգ հազար տարի առաջ, եղած է ամէնէն բարդը, որուն մասին «Թրեւըլ» կայքին մէջ գրած է ճամբորդող յօդուածագիր Ճոն Լեւինսքի, որուն գրութիւնները...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Քապուլի «Ինթերքոնթինենթալ» պանդոկը` յարձակումի պահուն Ճակատագրական եւ վտանգաւոր պահերու ոմանք կը պահեն իրենց հանդարտութիւնը, որ զանոնք կը փրկէ ստոյգ մահէ: Յոյն օդաչու Վ. Վասիլէու կը պատմէ, թէ ինչպէ՛ս պանդոկի անկողինը զինք քանի մը տարի առաջ փրկած է, երբ Աֆղանիստանի Թալեպան շարժումը 20 յունուար 2018-ին ահաբեկչական գործողութիւն իրականացուցած է Քապուլի «Ինթերքոնթինենթալ» պանդոկին մէջ:          Ն.   Այդ օրը որոշեցինք...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Վտանգաւոր, ճակատագրական դէպքեր կարգ մը մարդոց մէջ երեւան կը հանեն այնպիսի գիծեր, որոնց նոյնիսկ ենթակային համար անակնկալ կ՛ըլլայ: Իր կեանքը վտանգելու գնով ուրիշներ փրկելու համար ի յայտ կու գայ խիզախութիւն մը, որ կը դրսեւորուի զանազան ձեւերով: «Պի.Պի.Սի.» կը ներկայացնէ ընկղմող զբօսանաւու մը ճամբորդները փրկելու առաքելութիւնը ստանձնած նաւուն կիթառահարին յուշերը: Ն.   Երկար տարիներ աշխատելով զբօսանաւու  վրայ, կիթառահար Մոս...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ 1960-ականներու ընթացքին Ալքատրազի բանտը մոլորակի ամէնէն մեկուսացուած եւ ամէնէն հեռաւոր բանտի համբաւը ունէր: Կղզիին դիրքը անկարելի կը դարձնէր փախչիլը: Ամբողջ պատմութեան ընթացքին 36 բանտարկեալներ փորձած են փախչիլ, բայց անոնցմէ ոչ ոք ողջ մնացած կամ յաջողած է: Բայց 1962 թուականի յունիսին այդպէս չէր: Երեք բանտարկեալներ փորձեցին դուրս գալ «Ժայռէն»` ցատկելով Սան Ֆրանսիսքոյի ծոցի տխրահռչակ պաղ ջուրերը: Անոնք այլեւս...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Նախնադարեան ժամանակներէն մարդիկ ունեցած են խաղալու ձգտում եւ ատիկա կատարելու համար գործածած են  իրենց անմիջական շրջապատին մէջ գտնուող իրեր, երբեմն ալ իրենք բաներ մը հնարած են: Դարերու թաւալումին հետ մենք կը տեսնենք, թէ ինչպէս ժամանցի համար ստեղծուած  խաղերը, դաստիարակչական բնոյթ ունեցող խաղեր, երկրորդական կը դասուին` տեղի տալով վայրագ խաղերու, իրենց ամէնէն վատ եւ վնասակար դրսեւորումներով: Որքա՜ն ճիշդ...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Պատերազմներէ, ներքին հակամարտութիւններէ եւ արտաքին ներխուժումէ մեծ վնասներ կրած երկիրներէ այլ վայրեր ապաստանող երեխաներ, աշակերտներ յաճախ կը յաջողին իրենց նոր դպրոցներուն մէջ եւ այդպէս կը շարունակեն: Անշուշտ այս իրողութեան մէջ մեծ բաժին ունին ուսուցիչները: Այս մասին «Ուորլտ Ռիլիֆ» կայքը հրատարակած է յօդուած մը, որմէ կը ներկայացնենք հատուածներ:  Ն. Անոնք Իսկապէս Կրնան Թռչիլ Մասնագէտները Լէյ Փարք նախակրթարանի աշակերտները...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Թուրքիոյ գրաւած հայկական եւ յունական տարածքներուն մէջ բազմաթիւ են հնադարեան շինութիւններ, կոթողներ, տաճարներ, բնակարաններ, որոնց մեծամասնութիւնը  ժամանակի ընթացքին ծրագրուած քանդումի ենթարկուած է այդ հողերուն վրայ մանաւանդ հայերու եւ յոյներու հետքը ջնջելու նպատակով: Եթէ գետնէն վեր գտնուող շինութիւնները որոշ չափով ծանօթ են, քիչ յայտնի են ստորգետնեայ քաղաքները, որոնց մէկ մասին անդրադարձած են Նէյքըտ Սայընս կայքը եւ գերմանացի հնագէտ...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ Սոլար Արեւային ելեկտրակայան Կարպիի մէջ, Հնդկաստան Կլիմայի փոփոխութեան հարցերով միջկառավարական յանձնախումբի (IPCC) նոր զեկոյցը ոչ միայն յոյս կը ներշնչէ, այլեւ գործնական լուծումներ կ՛առաջարկէ: Կառավարութիւնները, որոնք ստորագրած են այդ, այժմ պէտք է գործեն: Ուքրանիոյ պատերազմի եռապատիկ տագնապի, տակաւին սպառնացող համաճարակի եւ սղաճի պայմաններուն մէջ  կլիմայագէտները նոր իրականացուցած են իսկապէս տպաւորիչ նուաճում: Անոնք ամուր կանգնած են եւ համոզած աշխարհի...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ  Վերջին շրջանին համացանցի մէջ բաւական տարածուած են սրամիտ, հեգնական բնոյթի պատկերներ, տեսանիւթեր, տողեր` միմեր, որոնք արագօրէն կ՛ընդօրինակուին եւ կը շրջանառուին: Յատկապէս հակամարտութիւններու ընթացքին միմերու արտադրութիւնը կ՛աճի, կողմերու համակիրները թափ կու տան իրենց երեւակայութեան` հակառակորդ ճակատը վարկաբեկելու, հեղինակազրկելու փորձով: Ն. Հսկայ Ատոլֆ Հիթլեր կը ծռի եւ կը շոյէ հնազանդ Վլատիմիր Փութինի այտը, վարպետը` աշկերտին, նկարի մը մէջ, որ...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ  Ռուս-ուքրանական տագնապի առաջին իսկ օրերէն սկսաւ խօսուիլ եւ գրուիլ Ուքրանիոյ նախագահին մասին, որ կատակերգակ (ըստ ոմանց` խեղկատակ) դերասան մը եղած է: Այս առիթով նոյնպէս հրապարակուեցան անունները յայտնի դերասաններու, որոնք փորձած են քաղաքական ասպարէզի մէջ դերակատար ըլլալ (առիւծի բաժինը անշուշտ` Միացեալ Նահանգներուն)` թէ ո՞ր ասպարէզին մէջ անոնք աւելի յաջող եղած են, ժամանակը ցոյց տուած է: Ն. Ռոնալտ Ռիկըն...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ  Կասկածէ վեր է, որ պատերազմը անբաղձալի է եւ հետեւանքը` անկանխատեսելի: Ճիշդ է, որ կողմերէն մէկը կը յաղթէ, միւսը կը պարտուի, բայց երկուքն ալ ի՜նչ գին կը վճարեն ատոր համար: «Ուաշինկթըն Փոսթ» թերթի կայքը հրապարակած է յօդուած մը, ուր ուսումնասիրողներ ներկայացուցած են, թէ պատերազմը նոյնպէս կրնայ վերամիացնել մարդիկ, որոնք կը նախաձեռնեն իրենց երկրի վերակառուցման եւ ազգային միասնականութեան: Յօդուածը...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ   Հակամարտութիւնները, պատերազմները, քաղաքական հալածանքները, տնտեսական տագնապները, նոյնպէս ոմանց ընչաքաղցութիւնը համաշխարհային գաղթի պատճառներէն են: Անշուշտ գաղթականները զանազան դժուարութիւններ կը դիմագրաւեն. բոլորը չէ, որ կը յաջողին, կամ իրենց երազները իրականացած կը գտնեն: Սակայն ոմանք` յաղթահարելով ամէն տեսակի անպատեհութիւնները, բարեկեցիկ կեանք կ՛ունենան, եւ ամէնէն կարեւորը` չեն մոռնար իրենց կրած տառապանքը եւ կը փորձեն օգտակար ըլլալ այլոց: Հեղինակաւոր «Ֆորպս» կայքի հրապարակած...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ  Հաղորդակցութեան հիմնական բնոյթը եւ անոր յարաբերութիւնները ունկնդիրին, ակնդիրին, ընդհանրապէս լսարանին հետ կարճ ժամանակամիջոցի մը մէջ փոխուած է համացանցին իբրեւ արդիւնք: Ժամանակակից կեանքի անբաժան մասը կազմող  արհեստագիտութիւնը մեր կեանքի զանազան երեւոյթները յաճախ բարելաւած, մերթ այլափոխած, եւ երբեմն անհետացուցած է: Մանաւանդ լրատուամիջոցները` իրենց բոլոր ձեւերով, աւելի տիրական դարձած են: Նոյնպէս կայ այն հարցը, թէ արդեօք հասարակական, ընկերային ցանցերը մարդիկը...

Պատրաստեց՝ ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆ  Գծանկարային արկածախնդրական պատմութիւններու գիրքերու ամէնէն ժողովրդական գործերէն մէկն է պելճիքացի գծանկարիչ Հերժէի (Ճորճ Ռեմի,1907-1983) Թենթենի արկածախնդրութիւններու շարքը` հրատարակուած 1929-1979 տարիներուն: Վերջին տասնամեակին, ինչպէս բազմաթիւ արժէքներ, Թենթեն եւս զանազան նկատառումներով հարցականի տակ առնուեցաւ: 2010-ին քոնկոցիներու կողմէ արշաւ մը սկսաւ Պելճիքայի մէջ արգիլելու «Թենթեն Քոնկոյի մէջ» գիրքը: Այս առիթով Փարիզ բնակող քոնկոցի լրագրող Ռոճըր Պոնկոս գրած է յօդուած մը,...