Պատրաստուած` Քափիթեն ՄՈՎՍԷՍ ՆԱՇԱԼԵԱՆԻ կողմէ
Անգլերէնէ թարգմանուած` ՆԱՐԷ ԳԱԼԵՄՔԷՐԵԱՆԻ կողմէ
Բ.- Անօդաչու սարքեր արեւելեան ճակատի մէջ. հայեացք` Ռուսիոյ կողմէ Ուքրանիոյ դէմ անօդաչու սարքերու օգտագործման
Ռուսիոյ կողմէ անօդաչու սարքերու օգտագործումը Ուքրանիոյ արեւելեան հակամարտութեան մէջ եղած է ժամանակակից պատերազմի մէջ անօդաչու սարքերու ճարտարագիտութեան վրայ աճող վստահութեան վառ օրինակ: Անօդաչու սարքերու օգտագործումը թոյլ տուած է Ռուսիոյ` զգալի առաւելութիւն ունենալ իր հակառակորդներուն նկատմամբ, նոյն պահուն տրամադրելով հետախուզական եւ թիրախային աջակցութիւն: Հակամարտութեան մէջ Ռուսիոյ կողմէ, մասնաւորապէս, լայնօրէն օգտագործուած է Orlan-10 անօդաչու սարքը, որ ի վիճակի է իրականացնել հեռահաս առաքելութիւններ եւ ունի եղանակային ծանր պայմաններուն մէջ գործելու կարելիութիւն, որ զայն կը դարձնէ իտէալական գործիք` Ուքրանիոյ մէջ Ռուսիոյ ռազմական գործողութիւններուն համար:
Orlan-10 ռուսական արտադրութեան անօդաչու սարք մըն է, որ նախատեսուած է ռազմական օգտագործման համար: Անիկա աչքի կ՛իյնայ շատ ճշգրիտ հսկողութիւն ապահովելու գործին մէջ իր գերազանցութեամբ, տեսախցիկներու եւ սենսըրներու միջոցով հսկողութեան եւ հետախուզման յառաջադէմ հնարաւորութիւններ տրամադրելով: Միաժամանակ կրնայ զէնք կրել յարձակողական գործողութիւններու համար` դառնալով բազմակողմանի օգտագործման սարք կռուի դաշտին մէջ:
Ռուսիոյ եւ Ուքրանիոյ միջեւ շարունակուող հակամարտութեան ընթացքին Orlan-10 ապացուցած է, որ արժէքաւոր է ռուսական ուժերու համար: Անօդաչու սարքը օգտագործուած է հակառակորդի դիրքերը բացայայտելու, ուժերու տեղաշարժը վերահսկելու եւ հակառակորդի գործողութիւններու վերաբերեալ հետախուզական տեղեկութիւններ հաւաքելու համար: Այդ նաեւ օգտագործուած է ուքրանական ռազմական թիրախները յայտնաբերելու եւ չէզոքացնելու համար` ռուսական ուժերուն ճշգրիտ եւ ժամանակին տեղեկատուութիւն տրամադրելով արդիւնաւէտ ռազմական գործողութիւններ ծրագրելու եւ իրականացնելու:
Ընդհանրապէս Orlan-10 բարձր արհեստագիտութեամբ եւ մեծ կարողութիւններով անօդաչու սարք է, որ լաւապէս կը յարմարի ռազմական գործողութիւններու: Իր յառաջադէմ սենսըրներով եւ սպառազինութեամբ անիկա արժէքաւոր է պատերազմի դաշտին մէջ մարտավարական առաւելութիւններ ձեռք բերելու ձգտող ռազմական ուժերու համար:
Անօդաչու սարքերու օգտագործումը մեծ նշանակութիւն ունեցած է պատերազմի դաշտի փոփոխական պայմաններուն արագ արձագանգելու Ռուսիոյ կարողութեան մէջ: Նոյն պահուն հետախուզութեան միջոցով ռուսական ուժերը յաջողած են յարմարեցնել իրենց մարտավարութիւնը եւ ժամանակին պատասխանել Ուքրանիոյ ուժերու տեղաշարժներուն: Անօդաչու սարքերու օգտագործումը թոյլ տուած է նաեւ Ռուսիոյ` նուազագոյնի հասցնել իր ռազմական անձնակազմի համար վտանգը: Անօդաչու սարքերով հետախուզական առաքելութիւններ կատարելով, ռուսական ուժերը կարողացած են խուսափիլ իրենց ուժերը վտանգի տակ դնելէ` նուազեցնելով զոհերու թիւը:
Բայց եւ այնպէս, Ուքրանիոյ անօդաչու սարքերու օգտագործումը նաեւ մտահոգութիւն յառաջացուցած է քաղաքացիական բնակչութեան զոհերու եւ ենթակառոյցներու հասցուելիք վնասներու հնարաւորութեան վերաբերեալ: ԵԱՀԿ-ը յայտնած է, որ Ռուսիոյ կողմէ անօդաչու սարքերու օգտագործումը կը խախտէ Մինսքի համաձայնագիրները, որոնք նախատեսուած էին Ուքրանիոյ հակամարտութիւնը մեղմացնելու: Բացի անկէ` եղած են հաղորդումներ անօդաչու սարքերու հարուածներու մասին, որոնք վնաս հասցուցած են քաղաքացիական ենթակառոյցին եւ անմեղ քաղաքացիներուն:
Հակառակ այս մտահոգութիւններուն` ակներեւ է, որ Ռուսիոյ կողմէ Ուքրանիոյ մէջ անօդաչու սարքերու օգտագործումը զգալի ազդեցութիւն ունեցած է հակամարտութեան վրայ: Անօդաչու սարքերու օգտագործումը թոյլ տուած է Ռուսիոյ հետախուզական տեղեկութիւններ հաւաքել, օդային հարուածներ հասցնել եւ պատերազմի դաշտին մէջ մարտավարական առաւելութիւն ձեռք բերել: Քանի որ անօդաչու սարքերու արհեստագիտութիւնը կը շարունակէ զարգանալ, հաւանական է, որ մենք կը տեսնենք աւելի շատ երկիրներ, որոնք կ՛օգտագործեն անօդաչու սարքեր ապագայ հակամարտութիւններուն մէջ: Պատերազմի մէջ անօդաչու սարքերու յաւելեալ օգտագործումը շատ հաւանաբար կը փոխէ ժամանակակից պատերազմ վարելու ձեւը: Այս կը յանգեցնէ անոր, որ անօդաչուներու պատերազմը կանոն կը դառնայ ժամանակակից հակամարտութիւններու մէջ:
Հետեւաբար Ռուսիոյ կողմէ անօդաչու սարքերու օգտագործումը Ուքրանիոյ արեւելեան հակամարտութեան մէջ ցոյց տուաւ անօդաչու սարքերու արհեստագիտութեան աճող կարեւորութիւնը ժամանակակից պատերազմի մէջ: Անօդաչու սարքերու օգտագործումը Ռուսիոյ տուած է մարտավարական առաւելութիւն` հնարաւորութիւն տալով անոնց ճիշդ ժամանակին հետախուզութիւն կատարել, օդային հարուածներ հասցնել եւ արագ արձագանգել պատերազմի դաշտին մէջ փոփոխական պայմաններուն: Թէեւ անօդաչու սարքերու հարուածներու պատճառով քաղաքացիական բնակչութեան զոհերու եւ ենթակառոյցներուն վնաս պատճառելու հնարաւորութեան վերաբերեալ մտահոգութիւններ կան սակայն, պարզ է, որ անօդաչու սարքերու օգտագործումը պատերազմին մէջ պէտք է մնայ: Քանի որ անօդաչու սարքերու արհեստագիտութիւնը կը շարունակէ զարգանալ, մենք կրնանք ակնկալել, որ ապագային աւելի շատ երկիրներ կը ներառեն անօդաչու սարքեր իրենց ռազմական գործողութիւններուն մէջ:
(Շար. 4)
