Անդրադարձ

ԿԱՐՕ Վ. ՄԱՆՃԻԿԵԱՆ Գիտենք, որ 98 տարիներ առաջ կերտուած այս թուականը հայոց պատմութեան պատուանդանին վրայ աննման ու անկրկնելի տեղը ունի: «Եւ վեց դարերու խաւարի վրայ Դրօշ Եռագոյն»: Անիմաստ պիտի ըլլայ ամէն տարի մայիս ամսուան ընթացքին յաճախ կրկնել այն ամէն ինչը, որ կրկնած ենք անցեալին, 98 տարիներ: Եթէ ողջ ըլլար Ազգ. Քարէն Եփփէ Ճեմարանի մեր հայ գրականութեան ուսուցիչը, անդադար պիտի կրկնէր....

Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան 98-ամեակը, զոր կը փորձենք լոյսին բերել, Հայոց ցեղասպանութեան 100-ամեակին յաջորդող տարուան կը զուգադիպի, նաեւ` մեր երկու հանրապետութիւններուն հիմնադրութեան 25-ամեակին: Երկու տարի ալ մեզ կը բաժնէ Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան կերտման 100-ամեակէն: Տարելիցի եւ յոբելենական տարեթիւերու առանցքին վրայ Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան պատմակերտ հանգամանքը անպայման համազգային մակարդակի վրայ գիտական, քաղաքական եւ իրաւական միտքերու գնահատականներուն կ՛արժանանայ` իբրեւ մեր լինելութեան շարունակականութիւնը ապահոված...

Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ Բանաստեղծին էական յատկանիշներէն մէկը այն է, որ կ՛արտայայտուի սեղմ ու ամփոփ, քանի մը տողով կրնայ գերազանցնել արձակագիրին քանի մը էջով տուածը: Տակաւին, բանաստեղծը երբեմն մէկ տողով կ՛արտայայտէ մտածում մը, որ ամբողջ գաղափարներու աշխարհ մը կ՛արտացոլացնէ եւ կը վերածուի խտացեալ պատգամի: Լաւ օրինակ մըն է (անշուշտ` ոչ միակը) Պարոյր Սեւակի «Սարդարապատ» բանաստեղծութիւնը, որ հայութեան դարաւոր ու շարունակական գոյամարտին խտացեալ...

ՍԵԴՕ ՊՈՅԱՃԵԱՆ Մեր նորագոյն պատմութեան պատուանդանը կը կազմէ 28 մայիս 1918-ի անկախութեան նուաճման ու պետականութեան կառուցման կրկնակ աքթը: Այդ պատուանդանը կերտուեցաւ  յեղափոխական խոյանքներով ու ցեղասպանական նահատակութիւններով: Այդ պատուանդանը մնաց ու կը մնայ անխորտակելի` հակառակ մեր հայրենիքին դէմ ցցուող թշնամական կեցուածքներուն, հակառակ մեր ժողովուրդին դիմակալած բազում դժուարութիւններուն, քանի որ այդ պատուանդանը արմատացած է հայրենի հողի ընդերքին ու մեր ժողովուրդի հոգիին մէջ:...

ՎԱՀՐԱՄ ԷՄՄԻԵԱՆ 1917-ին ռուս զինուորները Լենինի տունդարձի «հայրական» կոչին անսալով` լքեցին ճակատն ու վերադարձան իրենց երկիրը` պոլշեւիզմին աւետած բարիքները վայելելու հիասթափումի դատապարտուած յոյսով: Հայ կամաւորները ամբողջ արեւմտեան ճակատի երկայնքով մնացին առանձին` ընդդէմ թրքական բազմամարդ բանակին: Ստեղծուած էր վտանգաւոր կացութիւն մը եւ ճակատագրական պահ մը: Հայ ժողովուրդը յարգեց ճակատագրի ժամադրութիւնը եւ Ցեղասպանութեան արհաւիրքէն հազիւ 3 տարի ետք, վերապրելու իր հազարամեայ կամքին...

Կ. ՅՈՎՀԱՆՆԷՍԵԱՆ Մեր մեռելները կ՛ըսեն, թէ մահը կը չքանայ, երբ կայ նպատակը, երբ կայ անոր հասնելու համոզուած մօտեցումը: Մահը կը վերնայ, երբ կայ նպատակաւոր գոյութիւնը, որովհետեւ մահը աննպատակ գոյութիւնն իսկ է: Մահը կը ցնդի, երբ մեր հոգիներէն դուրս կը շպրտենք վախի ամէն մտածում եւ զգացում: Մահ չունի այն  անհատը կամ հաւաքականութիւնը, որ ինքնավստահ կը նետուի գաղափարի մը իրագործման առջեւ: Ժամանակը...

ԺԱՔ Յ. ՅԱԿՈԲԵԱՆ Հայկական լեռնաշխարհին մէկ փոքր բաժինին վրայ 98 տարի առաջ հայկական պետականութեան վերականգնումը` ժողովրդավարական հանրապետութեան ձեւին տակ, իր մէջ կը պարփակէ գոյութենական բազմաթիւ խորհուրդներ, որոնք անպայմանօրէն կը մարմնաւորեն նաեւ շրջանին մէջ հայութեան պատմական քաղաքակրթական առաքելութիւնը` դարերու ընդմէջէն: 1918-ի մայիսեան յաղթանակներու թագն ու պսակը հանդիսացած Հայաստանի Հանրապետութեան հիմնադրութիւնը եկաւ միանգամընդմիշտ ամրագրելու հայ ազգին իրաւունքը լիարժէքօրէն ինքնիշխան եւ անկախ ապրելու...

ՀԱՄԲԻԿ ՊԻԼԱԼԵԱՆ Երկիրը սովորաբար պատկանում է իշխողներին, իսկ երբ պատերազմ է սկսւում, անունը դնում են հայրենիք եւ տալիս են ժողովուրդին: ՀԱՄՕ ՍԱՀԵԱՆ Պատմական դէպքերու ամբողջ հոլովոյթն ու մարդկային տրամաբանութիւնը մեզ կը պարտաւորեցնէ առաջին հերթին բարձրագոռ յայտնելու, թէ Արամներ երբեք չհաւատացին հրաշքներու եւ ոչ ալ հաճոյակատար կարգախօսներու, այլեւ անոնք` ապաւինած իրենց աստուածատուր կամքին, ուժեղ նկարագիրին եւ անկրկնելի նուիրուածութեան, հրաշագործ դարձան եւ...

ՄԻՀՐԱՆ ՔԻՒՐՏՕՂԼԵԱՆ Կարեւոր տարեդարձերու առիթներով, ինչպիսին է մայիս 28-ը, ազգային յիշողութիւնը թարմացնելու եւ մեր մտածումը պահ մը անոր վրայ կեդրոնացնելու համար ոեւէ յօդուածագիր երբ գրիչ ձեռք կ՛առնէ, ենթադրելի է, որ վարանք մը ունենայ. ի՞նչ գրել, որ նորութիւն մը չըլլալով հանդերձ, նախապէս բազմիցս ըսուած-գրուածներուն կրկնութիւնը չհրամցուի ընթերցողին, որ կարդացող մը ըլլալուն` արդէն իսկ գիտէ օրուան իմաստը, գիտակից  է  խորհուրդին: Խորհուրդէն հաղորդուելու...

Հայոց պատմութեան մէջ գլխագիրով իրենց անունը փորագրած եւ Հայաստանի Ա. Հանրապետութեան կերտման մէջ իրենց մասնակցութիւնը բերած անձնաւորութիւններ են Սիմոն Վրացեան, Նիկոլ Աղբալեան, Լեւոն Շանթ, Հայր Աբրահամ, Կարօ Սասունի, Վարվառա Սահակեան, Լոլա Սասունի, Սասունցի Մուշեղ, Արշակ Յովհաննիսեան, Մալխաս, Մուրատ Պետրոսեան, Վարդան  Շահպազ, Հրաչ Փափազեան, Միսաք Կիրակոսեան եւ Վահան Փափազեան: Վարդան Շահպազ Վարդան Տօնիկեան ծնած է 1864-ին, Սեբաստիոյ Տիւրիկ գաւառի Օտուր գիւղը:...

ՅՈՎՍԷՓ ՊԱՐԱԶԵԱՆ Հայերս մեր նորագոյն պատմութեան ընթացքին առնուազն չորս անգամ ազգովին միացած, համակամ ոգիով, իրարու քով ու իրարու հետ գտնուած ենք մեր հաւաքական ճակատագրի թոհուբոհին մէջ. 1918-ին` մեր պատմութեան երկար ժամանակաշրջանի տիրացած ազգային յենակէտին առաջին անկախութեան, 1921-ին` երբ  «հայրենասէրներ» կը կռուէին «հակահայրենասէրներու» դէմ, Փետրուարեան ժողովրդային ապստամբութեան. 1989-ին, արցախեան վճռական պահանջատիրութեան եւ 1991-ին` յետխորհրդային Հայաստանի անկախացման ու սեպտեմբեր 21-ի հանրաքուէ¬հռչակագրի պատմական...

Պատրաստեց` ՄԱՐԳԱՐԻՏԱ ՅՈՎՀԱՆՆԻՍԵԱՆ Հրաժեշտ «Դարբնոցին» Երկիր, որտեղից արտագաղթում են խաղաղ օրերին, իսկ պատերազմի ժամանակ ներգաղթում: Ազգ, որը Ուիլիըմ Սարոյեան եւ Շարլ Ազնաւուր է ծնում: Ժողովուրդ, որն աշխարհին ճատրակ խաղալ է սովորեցնում: Զարմանալի է հայը: Զարմանալի է նաեւ իր պատմութիւնն ու անցած ուղին: Ճիշդ դարբնոցում յայտնուած սուրի նման` հարուածներից ու կրակից միայն տաշուել, նորոգուել ու առաւել ամրացել է այս ազգը: Ծաղկել է...

ՍԵՐՈԲ ՍԱՀԱԿԵԱՆ Ընդհանրապէս տարբեր երկիրներու մէջ անկախութեան նշման նախօրէին ամբողջ երկրի տարածքին ազգն ամբողջ իր բոլոր խաւերով կը դիմէ գերեզմանոցներ կամ յուշահամալիրներ` իր անհատական թէ հաւաքական յարգանքի տուրքն բերելու նոյն հողի ազատագրման կամ պահպանման նուիրուած ամէն նահատակի: Կը կատարուին պետական տեղին զինուորական, ուսանողական, անհատական թէ այլ մակարդակի նշումներ կամ հանդիսութիւններ, որոնք իրենց աւարտին կը հասնին նոյն օրուան երեկոյեան որոշ ժամի,...

ՅԱՐՈՒԹ ՉԷՔԻՃԵԱՆ «Փալմիրի Ռուսական Համերգը Երեւան Հանեց Արեւմուտքին Չունեցածը» Կարդալով Նարէ Գալեմքերեանի «Քաղաքական քարոզչութեան արուեստը» (Տես` «Ազդակ», 13 մայիս 2016), կարգ մը բաժիններուն կրկնութեան գնով պիտի անդրադառնամ նոյն նիւթին` այլ դիտանկիւնէ: Տակաւին 28 մարտ 2016-ին էր, որ մայիս 2015-էն ի վեր բարբարոս ՏԱՀԵՇ-ի հակակշիռին տակ գտնուող եւ քանդումի ենթարկուող Սուրիոյ պատմական Փալմիր քաղաքը ազատագրուած էր: Որմէ միայն 38 օր ետք,...

  ԳԷՈՐԳ ՄԱՆՈՅԵԱՆ Հաւանաբար 19-րդ դարու Միացեալ Նահանգներու անիշխանական արեւմուտքէն մնացած «Նախ կրակէ, ապա հարցումներ հարցուր» ասացուածքը արդէն իսկ արմատներ սկսած է նետելու, իսկ կարգ մը պարագաներու` նոյնիսկ տժգոյն ծաղիկներ տուած է երկրին լրատուական մարզէն ներս: Մոլուցքի վերածուած առաջինը ըլլալու անհամբերութիւնը, զուգորդուած արհեստագիտութեան խելագարեցնող աճին եւ հաստատումի չսպասելու աճապարանքին, լաւագոյն սնունդը կը հանդիսանայ այս ախտին, որ առարկայական իրականութիւնը փնտռողը կը...

Անցեալ տասնմէկ տարիներուն յաջորդաբար, ամէն ամառ, քանատաբնակ ընտանիք մը` Հայդուկ, Այտա, Տեսիլ եւ Պատրոյգ Շամլեաններ, Արցախի Շուշի քաղաքին մէջ կը բանան եւ կը վարեն «Արամ Մանուկեան Ճամբար»-ը: Ապրիլ ամսուն եւ դեռ մինչեւ օրս շարունակուող  պատերազմի բռնկման մտահոգութեամբ, ուզեցինք հետաքրքրուիլ, թէ այս ամառ եւս անոնք պիտի գործադրե՞ն արդեօք այդ ծրագիրը: Ստորեւ, նախ կը վերարտադրենք այս նիւթով անցեալին «Հորիզոն»-ի կատարած բացառիկ  հարցազրոյցը,...

Խ. ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ Հարիւր տարի առաջ, մայիս 16-ին, Ֆրանսա եւ Մեծն Բրիտանիա գաղտնի համաձայնութիւն մը կը կնքէին Ա. Համաշխարհային պատերազմի աւարտին` իրենք իրենց մէջ բաժնելու համար Օսմանեան կայսրութեան այսպէս կոչուած «արաբական նահանգները»: Ֆրանսուա Ժորժ-Փիքօ եւ Մարք Սայքս ներկայացուցիչներն էին երկու եւրոպական պետութիւններուն, որոնք յառաջ տարին բանակցութիւնները եւ գծեցին քարտէս մը, որ պատմութեան անցաւ որպէս Սայքս-Փիքօ համաձայնութիւն: Երկու դաշնակիցները չէին անտեսած...

ՆՈՐԱ ԲԱՐՍԵՂԵԱՆ «Կը սպասենք, որ ամէն բան լաւ ըլլայ, մե՛ծ մամ»... Իր նոր մահացած մեծ մօր հետ ունեցած հեռաձայնային զրոյցին ընթացքին, ի շարս խօսուած բազմաթիւ նիւթերու եւ դրսեւորուած արտայայտութիւններու, կարօտի ու յուզումի  տեսարաններու, մարդկային առօրեայէն ծնող գանգատներու եւ Աստուծոյ մօտ միջնորդութիւն կատարելու խնդրանքներու, հոգեկան եռացող վիճակներու եւ կեանքի հոսանքին հետ հարուածող ելեւէջներու, այս նախադասութեամբ  մէկ իրավիճակի, սակայն բազում կացութիւններու դրսեւորումը...

ՖԻԼԻԲ ԶԱՔԱՐԵԱՆ Վեց տարի, փողոց նետուած անտէր գնդակի մը նման, որբանոցէ որբանոց գլորած են զիս: Որբանոցները կը փոխուէին, նոր «հայրիկ»-ներ եւ «մայրիկ»-ներ կ՛ունենայինք, սակայն ամէն գիշեր նոյն մաշող եւ անվերջանալի երազը կը տեսնէի:   Կայնած կ՛ըլլայի բլուրի մը ստորոտը: Վերէն, բլուրի գագաթէն, ափի մեծութեամբ, մէկ երեսը ուռած, կլոր, թարմ ու քաղցրաբոյր հացեր թաւալգլոր եւ թեւերով կը սուրային վրաս: Աչքերս, բերանս...

ՎԱՀՐԱՄ ԷՄՄԻԵԱՆ 18 մայիսին Չիլիի խորհրդարանը որդեգրեց «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութեան դէմ Ազրպէյճանի զինեալ յարձակումը դատապարտող Չիլիի խորհրդարանի բանաձեւի նախագիծը»: Բանաձեւը աննախադէպ է, որովհետեւ յստակ կերպով կը նշէ նախայարձակ կողմը: Իբրեւ յստակօրէն հասցէագրուած բանաձեւ, անիկա իր տեսակին մէջ առաջինը ըլլալու իրողութենէն անկախ` նաեւ ունի այլ իւրայատկութիւններ: Բանաձեւին մէջ «Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետութիւն» բառակապակցութիւնը նշուած է 4 անգամ: Ի տարբերութիւն հայերէն կարգ մը...