ԴՈԿՏ. ՄԱՐԻ ՌՈԶ ԱԲՈՒՍԷՖԵԱՆ
Մինչդեռ աշխարհին թւում է, որ հրեաները` որպէս ցեղասպանութիւն ապրած ազգ, իրաւունք ունեն իրենք իրենց պաշտպանելու համար ոչնչացնել ոչ միայն պաղեստինցիներին, այլ` բոլոր նրանց, որոնցից իրենց վտանգ է սպառնում: Իրաւունք ունեն` ռմբակոծել հարեւան սահմանակից երկիրն անգամ, հիւանդանոցներն ու դպրոցները, մանկապարտէզներն ու ապաստարանները, այն բոլոր վայրերը, որին ուզում է տիրանալ, մէկ սեղմումով ոչնչացնել հազարաւոր անմեղների եւ արդարանալ, որ իր երկրի գոյութեանը վտանգ սպառնացողներին է ոչնչացնում, որ` աշխարհը փրկում է ահաբեկիչների վտանգից:
Տեսնու՞մ էք, «թուալը» տարբեր ժողովուրդներ տարբեր ձեւով են օգտագործում, մէկի համար` ինքնապաշտպանութիւն է, միւսի համար` կոտորուելով չզիջել, իսկ մեզ համար` միշտ վերացական յաղթանակի յոյս, միշտ դրսից սպասուող փրկութիւն, երգ դարձած երազանք:
Մեր պայմանաւորուած պատերազմը միայն 44 օր տեւեց` լռութեամբ յանձնելով մի հսկայական դարաւոր տարածք, պատրաստի տներով ու այգիներով, 5 հազար կորուստներով եւ յանձնուած գերիներով, իսկ պաղեստինցիները արդէն մէկ տարի է կոտորուելով, ռմբակոծուող մի փողոցից միւսում ապաստանելով, անօթի- անօթեւան շարունակում են կառչած մնալ, չզիջել իրենց այդքան չարիքներ բերող հողը:
Եւ մենք մեզ հայրենասէր ենք հռչակում: Մենք նոյնիսկ 44 օր չսգացինք Եռաբլուրում հանգչող մեր հերոսներին, մի քար անգամ չնետեցինք հայրենի տարածքը իր գրպանի մանրադրամի պէս բաժանող վարչապետ յորջորջուող ցնցոտու վրայ:
Մինչեւ ե՞րբ այսպէս «թուալով», հանդէսներում ու հաւաքոյթներում մեր հայրենասիրութիւնը բորբոքելով թուացեալ երկիր ենք պահպանելու, թուացեալ հողի պաշտամունք սերմանելու, մեր աղաւաղուած պատմութիւնը, նոյնքան աղաւաղուած, օրէ օր խամրող լեզուն ենք իբր թէ կենդանի պահելու, մեր հալչող- կորչող ազգային կուսակցութիւնը, մեր անհետացող դիմագիծն ենք պահպանելու:
Հեռաւոր յոյսով ուզում եմ հաւատալ, որ իմ սերունդի այսօրուայ իրենց վիճակին համակերպուած հայաստանցիների յիշողութիւնից դեռ ի սպառ չի ջնջուել դժուարին ապրած, բայց իմաստաւորուած անցեալը, ուր մեր կեղեքումները յագեցուած էին գաղտնի, նոր թեւածող հայրենասիրութեամբ, ուր որքան էլ ծանր էին կարգերը, ուր որքան էլ արգելք էր դրուած մեր ուղեղներին ու լեզուին, այնուամենայնիւ կարողացանք սթափուել` ազգի տաղանդներին ականջալուր, որոնց ջանքերով արթնացան` 70 տարիներ արմատախիլ արուած հայրենասիրութիւնը, երկրասիրութիւնը, ազգի հերոսների թաքուն պաշտամունքը: Ուր աւելի յոյսն ու երազանքն էր թեւածում, քան` այսօրուայ մեզ կործանող ցաւոտ ապագան:
Յուսամ` իրենց կերակրող այս ինքնամոռաց առօրեայում կ՛անդրադառնան, որ Նիկոլով չի սկսուել այն ամէնը, ինչ այսօր ունեն, ինչ այդ փոքրիկ հողի վրայ ստեղծուել է, որն անփութօրէն մսխում են իրենք:
Որ Նիկոլով չեն սկսել` հայ ժողովրդի պատմութիւնը, աշխարհագրութիւնը, լեզուն, գիրն ու գրականութիւնը:
Կ՛անդրադառնա՛ն ոչ միայն հսկայական մարդկային կորուստներին, որոնք իրենց կեանքը նուիրաբերեցին պահպանելու երկիրը, այլ` սակաւաթիւ այն շինութիւնների անփոյթ կորստին, որոնք պատմութեան հատուածներ էին, որոնց ներկայութեան մէջ ներդրուած էին ապրուած կեանքի բազմագոյն շերտեր, որոնք մեր մասնիկն էին դարձել, ուր պահպանւում էին մեր մեծութիւնների շունչն ու ոգին, եւ որոնք անողոքաբար ոչնչացուեցին, նոյնիսկ յանուն քաղաքի պատմութեան եւ սերունդների յիշողութեան չպահպանուեցին:
Կ՛անդրադառնա՛ն, որ կորուստներով երկիր չեն պահպանում, պատմութիւն չեն կերտում, որ` երկրի պատմութիւնը միայն թանգարանում չէ, որ պահւում է, այլ` մարդկանց էութեան մէջ, նրանց աչքերում, հոգում, նրանց ապրած օրերում, նրանց յիշողութեան ծալքերում, նրանց իմաստաւորուած օրերում, նրանց սերունդներում:
Որ` հայրենիքը միայն պարապ հողատարածք չէ, ինչպէս արտերկրի հայութիւնն է արդարացնում իր համակերպուածութիւնը, աւելի ճիշդ` այդ յայտարարութեամբ թաքցնում իր նիկոլապաշտութիւնը, լռութիւնը, յայտարարելով. «Ի՞նչ ընենք, մեր հայրենիքն է», այսինքն այն աւերը, որ կատարում է ներկայ իշխանութիւնը, կարեւոր չէ:
Ո՛չ, սիրելինե՛ր, հայրենիքը անկախ գոյակ չէ, այն ամէնն է, ինչ ամէն վայրկեան ապրում, շնչում, արարւում, գործում, պահպանւում է այնտեղ: Որ ապրում, սերունդ է աճեցնում այնտեղ, որ ոչ թէ հաշտուելով զիջում, այլ ատամներով պահպանում է իրեն յանձնուածը:
Յիշեցնեմ այսօրուան Նիկոլի հայրենիքը պաշտպանողներին, որ մեզ համար միայն հողատարածք, իր ժողովրդից զրկուած ՀԱՅՐԵՆԻՔ արդէն ունենք, որը մեր թշնամին է ազատօրէն վայելում, Արցախն էլ աւելացրինք, եւ շատ լաւ գիտենք չունենալու, կորցնելու, միայն գիտակցութեամբ յիշելու ցաւը, որն ամէնօրեայ կսկիծ է, չամոքուող ցաւ, թուացեալ յոյս ու անփարատելի կարօտ:
Մեր անտարբերութեամբ չաւելացնենք նորը, այլ անդրադառնանք, որ միայն համերգասրահներն ու թանգարանները աշխուժացնելով, երկիրդ այցելելով` չես ամրապնդում այն: Թշնամուն նուիրաբերած հողերդ ետ չես վերցնում, կորուստներդ չես նուազեցնում, սահմաններդ չես տարածում, այլ ընդամէնը ժողովրդի միտքը շեղում ես այն ծայրագոյն աւերներից, որը գործում ես, որոնք քայքայում, ոչնչացնում են երկիրը, ժողովրդին դարձնում անտարբեր` թէ՛ ներկայի, թէ՛ ապագայի, թէ՛ մեծագոյն կորուստների եւ թէ՛ հայրենիք պահելու պատասխանատուութեան հանդէպ:
Երկրի պետհամալսարանն են «տեղափոխում», երկրի անձնագիրը, մեր առաջին անկախութեան տարում, երկրի թշուառագոյն վիճակում, մեր հեռատես անկրկնելի հայրենասէր մեծութիւնների կողմից, մեծ զոհողութիւններով ստեղծուած այս հաստատութիւնը, որը նոյնիսկ համայնավարները յարգանքով պահպանեցին:
Իսկ այսօրուայ երկրաքանդ իշխանութիւնը քաղաքի սրտի այդ տարածքը շահութաբեր նկատելով` տեղահանում է, ո՛չ, ջնջում է մեր պատմութեան վերելքի այդ յիշարժան մասունքը, որ հետք չմնայ անցեալից, որ` յիշողութեան կապ չլինի Ա. Հանրապետութեան հետ, որի աթոռը խարդախօրէն բռնագրաւել, նստել են իրենք, մի խումբ անհայրենիք թշուառականներ, եւ մի ողջ ժողովուրդ գլխիկոր ենթարկւում է նրանց աւերներին:
Կարո՞ղ է արդեօք Փարիզում Սորպոնի համալսարանը փորձէին տեղափոխել մէկ այլ աւելի տարածուն շրջան, քանզի քաղաքի կենտրոնը հսկայական շահաւէտ տեղ է ինչ-որ մէկի համար, եւ ձեր պաշտած ֆրանսիացիները անտարբեր ընդունէին: Անտարբեր մնային մտաւորականները:
Ես վերապահում ունեմ, ինձ հարազատ հայրենասէր մտաւորականների` իմ սերունդի հանդէպ` յատկապէս, որոնք մեր երկրի ոչնչացման ճակատագրական այս վերջին տարիներին նախընտրեցին լռութիւնը եւ շարունակում են լռել: Կտրականապէս չընդունելով նրանց բոլոր տեսակի արդարացումները` մինչ օրս ինձ համար ցաւալիօրէն դատապարտելի է մնում իրենց դիրքը:
Դատապարտելի է, որ իրենք ժողովրդին առաջնորդող շարժիչ ուժ չդարձան այս ահաւոր ճգնաժամային տարիներին եւ թոյլ տուեցին, որ մի խումբ թափթփուկներ երկիրը առուծախի ենթարկեն, ժողովրդին տեղահանեն, պատմութիւնը, լեզուն, աղաւաղեն, հայրենիքը ոչնչացնեն:
Մտաւորականները ինչպէ՞ս լռեցին, երբ երկրի Անկախութեան հռչակագիրն են փոփութեան ենթարկում: Հասարակ ժողովուրդը չգիտի, սակայն մտաւորականութիւնը գիտի, թէ ի՛նչ արժէք է ներկայացնում մեր ծննդեան, գոյութեան եւ յաւէտ լինելիութեան այդ անձեռնմխելի վկայագիրը:
Ինչպէ՞ս են լռում, երբ թշնամու պահանջով սահմանադրութիւն է փոխւում, լսուա՞ծ բան է, որ մի ողջ ազգ լուռ հետեւի իր սահմանադրութեան ոչնչացմանը` մի խումբ ստահակների ձեռքով:
Ինչպէ՞ս են լռում, երբ բացայայտօրէն երկրի Սահմանադրական դատարանը, որի անդամները բոլոր ժամանակներում էլ իշխանութեան ծառայողներն են եղել, այսօր գործում է ի շահ թշնամուն:
Նիկոլական թմբիրով տառապող իմ հայրենակիցներին ուզում եմ յաւելեալ անգամ ահազանգել, որ այս օրերին էրտողանի հետ ներկայ վարչապետի մեղրածոր հանդիպումը բոլորովին պատահական չէ, նրա առուծախը արդէն բացայայտօրէն Թուրքիոյ հետ է: Թուրքիան այնքան հզօր ու անկախ է արդէն զգում իրեն, որ Արեւմուտքի յետեւում թաքնուելու, նրա անունով գործելու այլեւս կարիք չունի:
Այս օրերին մեր երկրի առաջ ծառացած է կրկին Միջին Արեւելքում տիրող պատերազմի արդիւնքում յայտնուած, Պէյրութի մեր հայ համայնքին սպառնացող վիճակը:
Ի՞նչ ճակատագիր է սպասում նրանց: Կրկին տեղահանուելու, ցրուելո՞ւ են աշխարհով մէկ: Այս իշխանութեամբ մի՞թէ հնարաւոր է անկայուն հայրենիքում նրանց ապաստանելը:
Կրկին հսկայական կորուստի առջեւ ենք գլխիկոր կանգնելու այս իշխանութեամբ եւ նրանց հաստատուն պահող մեր անտարբերութեամբ:
Այս հարցադրումների տարափով իմ լռութիւնը խախտելով` ուզում եմ հաւատալ, որ այսօրուայ աշխարհաքաղաքական անկայուն վիճակը կը սթափեցնի, կ՛արթնացնի, կը միաւորի մեր ժողովրդին` մեր մտաւորականութեան առաջնորդութեամբ ոտքի կը հանի ժողովրդին փրկուելու ներկայ իշխանութեան կողմից գործուող աւերներից, փրկելու թէկուզ այն փոքրագոյնը, որը մնացել է մեզ:
13 հոկտեմբեր 2024թ
(Շար. 2 եւ վերջ)
—–
