Եւրոպական խորհրդարանի երեսփոխան Քոսթաս Մաւրիտես 5 փետրուարին հիւրընկալած է «Մոռցուած գաղթականները. ի՞նչ պատահեցաւ Պաքուի հայերուն հետ» խորհրդաժողովը: Խորհրդաժողովը համատեղ կազմակերպած էին ՀՅԴ Եւրոպայի Հայ դատի գրասենեակը եւ Եւրոպական Միութեան մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան առաքելութիւնը:
Խորհրդաժողովի բանախօսներն էին Բրիտանիոյ Լորտերու պալատի նախկին փոխնախագահ, իր մարդասիրական գործունէութեամբ յայտնի պարոնուհի Քերոլայն Քոքս, ամերիկահայ գրող, իրաւաբան եւ իրաւապաշտպան Աննա Աստուածատուրեան- Թերքոթ եւ Պրիւքսելի բաց համալսարանի դասախօս, թարգմանիչ Դաւիթ Պապայեւ: Վերջին երկու բանախօսները վերապրած են Պաքուի հայերու ջարդերէն:
Խորհրդաժողովին ներկայ էին Եւրոպական խորհրդարանի երեսփոխաններ, երեսփոխաններու խորհրդականներ, ուսանողներ, քաղաքացիական հասարակութեան եւ Եւրոպական Միութեան մէջ շարք մը երկիրներու առաքելութիւններու ներկայացուցիչներ, ինչպէս նաեւ Պաքուի հայերու ջարդերէն վերապրած Պելճիքայի քաղաքացիներ:
Խորհրդաժողովի բացման իր խօսքին մէջ, Եւրոպայի Հայ դատի գրասենեակի նախագահ Գասպար Կարապետեան ողջունած է ներկաները` մեծապէս կարեւոր նկատելով Պաքուի հայերու ջարդերուն նուիրուած խորհրդաժողովին կազմակերպումը եւրոպական ժողովրդավարութեան կեդրոնին մէջ:
«Եւրոպական խորհրդարանը 1990-ի իր բանաձեւերուն մէջ միանշանակօրէն դատապարտած է Ազրպէյճանի իշխանութիւններուն կողմէ կազմակերպուած Սումկայիթի, Կիրովապատի եւ Պաքուի հայերու ջարդերը», յիշեցուցած է Կարապետեան:
Եւրոպական խորհրդարանի անդամ Քոսթաս Մաւրիտես յայտարարած է, որ որոշած է հիւրընկալել խորհրդաժողովը նաեւ այն պատճառով, որ ինքն ալ կը կիսէ գաղթականներու ճակատագիրը. փոքր տարիքէն իր ընտանիքն ալ ստիպուած եղած է փախուստի դիմել` 1974 թուականին Թուրքիոյ կողմէ Հիւսիսային Կիպրոսի գրաւման ժամանակ: Երեսփոխանը շեշտած է, որ յիշատակելը վրէժխնդրութիւն չի նշանակեր, բայց միեւնոյն ժամանակ մոռացութեան մատնելն ալ աններելի է, քանի որ անիկա նոր յանցագործութիւններու կը մղէ:
Եւրոպական Միութեան մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան առաքելութեան ղեկավար դեսպան Թաթուլ Մարգարեան յիշեցուցած է, որ Ազրպէյճանի մէջ հայերու կոտորածները Եւրոպայի մէջ առաջին զանգուածային սպանութիւններն ու ցեղապաշտական զտումներն էին:
Իրենց վկայութիւններուն մէջ Աստուածատուրեան եւ Պապաեւ ներկայացուցած են ողբերգական օրերու իրենց յիշողութիւնները: «Մենք ամիսներով թաքնուած էինք մեր բնակարանին մէջ` յուսալով, որ հայերու դէմ բռնութիւնը պիտի դադրի: Բայց անիկա չդադրեցաւ: Մենք ամէն ինչ ձգեցինք ու փախուստի դիմեցինք: Ձեւով մը փրկուեցանք ու կենդանի մնացինք: Մեր դրացիներէն ու բարեկամներէն շատերը մեր նման բախտաւոր չեղան», նշած է Աստուածատուրեան: Պապայեւ, իր հերթին, շեշտած է, որ Սումկայիթի ու Պաքուի ջարդերուն համար պարարտ հող նախապատրաստուած էր: «Այդ վայրագութիւնները` բռնութիւնը, ահաբեկումը, բռնաբարութիւնները, սպանութիւնները, մարդոց կենդանի այրելը, պէտք չէ անպատիժ մնան», ընդգծած է ան:
Պարոնուհի Քերոլայն Քոքս նշած է, որ Հայոց ցեղասպանութիւնը շարունակուած է Պաքուի, Սումկայիթի եւ Արցախի մէջ, եւ անիկա պէտք է ճանչցուի` անպատժելիութեան վերջ դնելու համար:
Բանախօսները նաեւ նշած են, որ Ազրպէյճանի իշխանութիւնները երկրին մէջ իբրեւ պետական քաղաքականութիւն կը շարունակեն համակարգուած կերպով հայատեացութիւն սերմանել եւ տարածել, որուն ականատեսները եղած են նաեւ Պաքուի ջարդերուն զոհերը: Եզրափակելով` բանախօսները շեշտած են Եւրոպական Միութեան կարեւոր դերը իբրեւ երկխօսութիւնը, խաղաղութիւնը եւ մարդու իրաւունքները խթանող կարեւոր «փափուկ ուժ»:
Բանախօսութիւններէն ետք տեղի ունեցած է հարց ու պատասխան, եւ խորհրդաժողովին մասնակիցները, ներառեալ` ազրպէյճանցիները, կարելիութիւն ունեցած են իրենց հարցերը ուղղելու բանախօսներուն:
