Հայաստանի Հանրապետութեան արտաքին գործոց նախարար Զոհրապ Մնացականեան ելոյթ ունեցաւ Պրաթիսլաւայի մէջ կայացող ԵԱՀԿ-ի 26-րդ նախարարական համաժողովին եւ հիմնականօրէն ներկայացուց Լեռնային Ղարաբաղի տագնապի խաղաղ լուծման առանցքային խնդիրներուն նկատմամբ Հայաստանի դիրքորոշումը:
Նախարարը յայտնեց, որ օր մը առաջ հանդիպում ունեցաւ Ազրպէյճանի իր գործընկերոջ եւ ԵԱՀԿ-ի Մինսքի խմբակի համանախագահներուն հետ, տեղի ունեցան հերթական խորհրդակցութիւնները, որոնք հինգերորդն էին այս տարուան ընթացքին: Այս առնչութեամբ ան ընդգծեց Լեռնային Ղարաբաղի տագնապի խաղաղ լուծման առանցքային խնդիրներուն վերաբերեալ Հայաստանի դիրքորոշման հիմնական եօթը կէտերը:
«Առաջին. տագնապը, որ կը հասցէագրուի միջազգային վստահութիւն եւ աջակցութիւն վայելող ԵԱՀԿ-ի Մինսքի խմբակի համանախագահութեան, խաղաղ լուծման այլընտրանք չունի:
Երկրորդ. Արցախի ժողովուրդի ինքնորոշման անքակտելի իրաւունքը կը հանդիսանայ խաղաղ լուծման հիմնարար սկզբունքը եւ հիմքը: Այս սկզբունքի ճանաչումը կ՛ենթադրէ, որ Արցախի վերջնական կարգավիճակի որոշումը չի կրնար ենթարկուիլ որեւէ սահմանափակման, ինչ որ պէտք է յստակօրէն եւ միանշանակօրէն ընդունուի: «Առանց սահմանափակման» եզրը պարզ ձեւով կը մատնանշէ Արցախի ժողովուրդին իրաւունքը ունենալ եւ որոշել իրենց կարգավիճակը` Ազրպէյճանի իրաւասութենէն, ինքնիշխանութենէն եւ տարածքային ամբողջականութենէն դուրս: Ազրպէյճանի որդեգրած շարունակական թշնամական քաղաքականութիւնն ու անկէ բխող գործողութիւնները կը ստեղծեն Արցախի ժողովուրդին համար ֆիզիքական անվտանգութեան սպառնալիք, ինչ որ արտայայտուեցաւ նաեւ 2016-ի ապրիլին Արցախի դէմ Ազրպէյճանի կողմէ իրականացուած վերջին յարձակողապաշտութեամբ: Այս ամէնը կ՛ընդգծեն Ազրպէյճանի` Արցախի ժողովուրդին նկատմամբ իրաւասութեան պահանջի անօրինականութիւնը եւ իրականացման անկարելիութիւնը:
Ազրպէյճանը պէտք է ստանձնէ Արցախ բնակող ժողովուրդին իրաւական պարտադիր ուժ ունեցող ազատ կամարտայայտման միջոցով առանց որեւէ սահմանափակման իրենց ինքնորոշման իրաւունքի ճանաչման անմիջական պարտաւորութիւն:
Երրորդ. Արցախի ժողովուրդի անվտանգութիւնը ենթակայ չէ զիջման: Ոչ մէկ պարագայի Արցախի ժողովուրդը պէտք է մնայ առանց պաշտպանութեան համար անհրաժեշտ անվտանգութեան գիծերու: Չի կրնար ըլլալ որեւէ իրավիճակ, որ ձեւաւորէ Արցախի ժողովուրդի գոյութենական անվտանգութեան անմիջական վտանգ, ինչպէս որ եղաւ 1991-1994 թուականներուն եւ 2016-ին: Այս միտքը աւելի ընդգծելու նպատակով` կ՛ուզեմ վկայակոչել Արցախի` ներկայիս Ազրպէյճանի բռնագրաւման տակ գտնուող տարածքներուն մէջ ստեղծուած իրավիճակը, ուր հայերը ենթարկուած են ցեղային զտումներու եւ որոնք այժմ լիովին վերաբնակեցուած են ազրպէյճանցիներով: Այս իրականութիւնը վերջերս ներկայացուած է Ազրպէյճանի ղեկավարութեան կողմէ` իբրեւ Լեռնային Ղարաբաղի տագնապի լուծման լաւ օրինակ:
Չորրորդ. խաղաղ լուծումը պէտք է ըլլայ ներառական` տագնապի բոլոր կողմերուն անմիջական ներգրաւումով: Ուստի, Արցախը իր ժողովուրդին կողմէ ընտրուած ներկայացուցիչներու միջոցով պէտք է բանակցային գործընթացի անմիջական կողմ ըլլայ: Այս առնչութեամբ մենք կ՛ընդգծենք խաղաղ գործընթացին մէջ, մասնաւորապէս բովանդակային հարցերու մէջ Արցախի ընտրուած ներկայացուցիչներու լիակատար ներգրաւման անհրաժեշտութիւնը: Հայաստանի կառավարութիւնը երբեք չէ դիմած այնպիսի գործողութիւններու, որոնք կրնան խախտել Արցախի ժողովուրդի` իր սեփական քաղաքական կարգավիճակը ազատօրէն վճռելու իրաւունքը եւ զրկել զանոնք այս գործընթացին նկատմամբ սեփականութեան զգացումէ:
Հինգերորդ. տագնապի խաղաղ լուծման գործընթացը այլընտրանք չունի: Արցախը ունի ինքզինք եւ իր ժողովուրդը պաշտպանելու լիարժէք կարողութիւն: Հայաստանը կը շարունակէ մնալ Արցախի անվտանգութեան միակ երաշխաւորը: Խաղաղ լուծումը չի կրնար ընթանալ լարուածութեան եւ վտանգներու միջավայրի մը մէջ: Հետեւապէս, Ազրպէյճանի, Արցախի եւ Հայաստանի միջեւ 1994 եւ 1995-ի զինադադարի համաձայնագիրները պէտք է խստագոյնս պահպանուին եւ ամրապնդուին: Վտանգի նուազեցման մեքանիզմները պէտք է ներդրուին, այդ կարգին զինադադարի խախտումները հետաքննող եւ զինադադարի դրութեան դիտարկումի ԵԱՀԿ-ի մեքանիզմները, այդ կարգին` ԵԱՀԿ-ի գործող նախագահի անձնական ներկայացուցիչի գրասենեակի կարողութիւններու ընդլայնման միջոցով:
Վեցերորդ. պէտք է անվերապահօրէն հաւատարիմ մնալ ուժի եւ ուժի սպառնալիքի չկիրարկման հիմնարար սկզբունքին: Ազրպէյճանի ղեկավարութեան կողմէ հրահրուող եւ ուղղորդուող ատելութեան, անհանդուրժողականութեան, այլատեացութեան, հայատեացութեան քաղաքականութիւնը պէտք է դատապարտուի: Պէտք է ջանքեր ներդրուին ժողովուրդները խաղաղութեան նախապատրաստելու եւ խաղաղութեան նպաստող միջավայր ձեւաւորելու ուղղութեամբ:
Եօթներորդ. Ազրպէյճանի առաւելապաշտական դիրքորոշումները, որոնք հաշուի չեն առներ Արցախի ժողովուրդի կամքն ու մտահոգութիւնները, խաղաղ լուծման գործընթացի բովանդակային յառաջընթացի հիմնարար խոչընդոտներն են: Անոր վկայութիւնն է Ազրպէյճանի իշխանութիւններու անկարողութիւնը փոխադարձելու Հայաստանի փոխզիջման կոչին: Յիշեցնեմ, որ Հայաստանի վարչապետը ցուցաբերեց քաղաքական ուժեղ կամք` յայտարարելով, որ որեւէ լուծում պէտք է ընդունելի ըլլայ Հայաստանի, Արցախի եւ Ազրպէյճանի ժողովուրդներուն համար, ինչ որ կը նշանակէ, որ լուծումը կարելի է միայն փոխզիջումներու միջոցով», ըսաւ նախարար Մնացականեան:
Հայաստանի արտաքին գործոց նախարարը հաստատեց, որ Հայաստան հաւատարիմ է բանակցային գործընթացին եւ պիտի շարունակէ հետեւողականօրէն աշխատիլ խաղաղ կարգաւորման ուղղութեամբ: Միեւնոյն ժամանակ ան անընդունելի նկատեց Ազրպէյճանի մէջ ներկայիս ծաւալող ներքաղաքական զարգացումներու լոյսին տակ վերջինիս խաղաղութեան գործընթացին համար ներկայացուցած նախապայմանները, որոնք հրապարակուած են նախարարական խորհուրդի նախօրէին շրջանառուած փաստաթուղթին մէջ:
