Յօդուածներ

ՍԱՆԱՀԻՆ ՆԱԼՊԱՆՏԵԱՆ Կեանքին մէջ կան բարիքներ, որոնց արժէքը չենք գնահատեր, մինչեւ որ զանոնք կորսնցնենք: Հայահոծ շրջանի մէջ ապրող հայը յաճախ կը մոռնայ, թէ ինք բախտաւոր է` բաղդատաբար սփիւռքի տարբեր գաղութներու մէջ ապրող հայերուն: Հայ ըլլալը, հայութեամբ պարծենալը, մայրենի լեզուով խօսիլը եւ լսողէն հայերէն պատասխան ստանալը` անգին ապրումներ են: Բայց աւելի քան լեզուի փոխանակում` հայը կը հասկնայ հայը` իբրեւ անձ մը...

ՄԱՐԻԷԼԼԱ ՃԵՀԻԶԵԱՆ Հայ ըլլալը պատիւ մըն է, սակայն հայ մնալը` շարունակական աշխատանք: Հայութիւնը ժառանգութիւն մըն է, որ մեզի կը տրուի ծնունդով, արեամբ ու արմատներով: Յանուն այդ ժառանգութեան` հարկ է վառ պահել հայապահպանման աշխատանքը: Բայց ի՞նչ կը նշանակէ այսօր «հայ մնալ»: Արդեօք բաւարա՞ր է միայն հայերէն խօսիլ, թէ՞ հայ ըլլալու ոգին պէտք է արտայայտուի` մեր արժէքներով, մշակոյթով, հայրենասիրութեամբ ու կեանքի հանդէպ...

 ՎԱՐԴԱՆ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ Ծնունդով լինելով մահկանացու` նրանցից շատերն անմահացան իրենց երկրային գործունէութեամբ, որովհետեւ ողջ գիտակցական կեանքն ապրեցին ու գործեցին ըստ «Մտածումներ»-ում ուրուագծուած չափորոշիչների: Ընդ որում` նաեւ այն ժամանակ եւ յատկապէ՛ս այն ժամանակ, երբ տիպար դաշնակցականի բանաձեւումները դեռեւս չկային, երբ նուիրեալների ամէնօրեայ անձնական վարքով էին ուրուագծւում այդ բանաձեւերի դրոյթները: Նրանցից ոմանք նոյնիսկ ուղղորդեցին պատմութեան անիւը, որքանով դա հնարաւոր էր մի փոքրաթիւ եւ...

ԱՆԻ ԱՍՏՈՒՐԵԱՆ Հսկայ, գեղեցիկ ձի մըն էր. մտաւ սենեակս. առջեւի երկու ոտքերը վեր հանեց ու պատուհանին եզերքէն, դիւրին սահանքով մուտք գործեց երազիս հարթակը: Բաց սրճագոյն բաշերը` օդին, խորո՜ւնկ լիճ-աչքերը յառեց ինծի ու կեցաւ սենեակին ճի՛շդ մէջտեղը: Յետոյ, տարօրինակ այլափոխում մը ապրեցաւ, աջ ոտքը տարաւ կուրծքին եւ «գրպանէն» կլոր ժամացոյց մը հանելով` խօսեցաւ. «Միքայէլ Նալբանդեան. ծնած եմ 1829-ին, մեռած եմ 1866-ին»:...

ԱՐՄԷՆ ԱԲՂ. Պատմութեան էջերուն մէջ կան դէմքեր, որոնց անունները ո՛չ միայն արժանի են յիշուելու, այլ նաեւ` միշտ վերադառնալու եւ անոնց խոնարհումով անդրադառնալու: Դէմքեր, որոնց կեանքը եղաւ ապրող վկայութիւն` ինքնազոհողութեան, նուիրումի եւ անձնուրաց ծառայութեան: Անոնց առաքելութիւնը ժամանակէն վեր է, իսկ պատգամը` անժամանցելի: Եւ մեր նորօրեայ պատմութեան մէջ այդ դէմքը կը հանդիսանայ Արամ Ա. վեհափառ հայրապետը: 1 յուլիս 1995-ին Անթիլիասի մէջ լռութիւնը...

ՅԱԿՈԲ ԼԱՏՈՅԵԱՆ Միջին Արեւելքի, Կովկասի եւ ընդհանրապէս միջազգային քաոսային վիճակին մէջ կարելի չէ ուրիշ բանի մասին մտածել: Իւրաքանչիւր երկիր իր գլուխը փրկելու ճիգին մէջ է: Տակնուվրայութեան եւ իրարանցումին դիմաց ինչպէ՞ս կարելի է հայրենիք փրկել, հայրենիքը ինքնիշխան եւ անձեռնմխելի դարձնել: Միջազգային հեղինակաւոր կազմակերպութիւններ փաստօրէն անզօր են եւ ապարդիւն: Փաստը` Արցախի պարպումը, փաստը` Կազայի ջարդերը, փաստը` Իրան-Իսրայէլ հակամարտութիւնը: Դժբախտաբար ուժը, արհեստագիտութիւնը եւ...

ՎԱՀՐԱՄ ԷՄՄԻԵԱՆ Միջազգային քաղաքականութեան մէջ մեծ տէրութիւնները պետութեան մը հովանաւորութիւնը վայելող խմբաւորումի մը հարուածումը կ՛արտօնեն` նշեալ պետութեան փոխանցելու համար յստակ պատգամ մը. «Եթէ խօսք մտիկ չընես, յաջորդը դուն ես»: Իրաքեան ուժերը 4 հոկտեմբեր 1990-ին գրաւեցին Քուէյթը, եւ մերժեցին այնտեղէն հեռանալ հակառակ միջազգային ընտանիքին, մասնաւորաբար Միացեալ Նահանգներու պահանջներուն: Վերջինս 1990 թուականին Սուրիոյ արտօնեց ներխուժել Լիբանանի այն շրջաններ, որոնք կը գտնուէին լիբանանեան...

Ս. ՄԱՀՍԷՐԷՃԵԱՆ Ինչ որ տեղի ունեցաւ ուրբաթ, 27 յունիսին Էջմիածնի տաճարի շրջափակին մէջ, ո՛չ անակնկալ էր, ո՛չ ալ աննախընթաց: Միակ աննախընթացը իշխանութեան կողմէ եկեղեցւոյ դէմ արշաւին սաստկացումն էր, նաեւ` ՈՒՂՂԱԿԻ յարձակումը ազգային այս հաստատութեան վրայ: Իշխանապետը գործնապէս ըսաւ, որ ինք պիտի շարունակէ ՀԱՅՈՒԹԵԱՆ դէմ իր արշաւները, թիրախ պիտի պահէ ԱԶԳԱՅԻՆ ինքնութեան ԲՈԼՈՐ ԽԱՐԻՍԽՆԵՐՆ ՈՒ ԽՈՐՀՐԴԱՆԻՇՆԵՐԸ, բիրտ ուժով պիտի աշխատի քայքայել...

Քաղաքականութեան մէջ օգտագործուած արտայայտութիւնները ինքնին սահման պէտք է ունենան, երբ կը վերաբերին ամբողջ հայրենիքի եւ ազգի մը հիմնական սիւներուն: ՀՅԴ-ի համար ազգային արժէքներու պահպանումը գաղափարական հիմնասիւն է եւ, իբրեւ այդպիսին, դաշնակցական մարդը չի կրնար հանդուրժել Հայաստանի ներկայ ազգադաւ իշխանութիւններուն որդեգրած վերջին շաբաթներու ընթացքը: Ինչպէ՞ս կարելի է, որ Հայաստանի քաղաքական ղեկավարութիւնը հարուածէ Հայ առաքելական եկեղեցին: Ինչպէ՞ս կարելի է թիրախ դարձնել ազգային...

ՅԱԿՈԲ ԳԻԶԻՐԵԱՆ ՀՅԴ ԼԵՄ-ի «Րաֆֆի» մասնաճիւղ Ներկայիս, երբ մեր հայրենիքը` Հայաստանը, դէմ յանդիման է բազմաթիւ մարտահրաւէրներու, լիբանանահայութիւնը, ի մասնաւորի` երիտասարդ սերունդը եւ Հայ յեղափոխական դաշնակցութիւնը, կոչուած են ունենալու յստակ դիրքորոշում եւ աշխուժ մասնակցութիւն: Անկախութենէն ի վեր Հայաստանը դժուար ուղի մը անցաւ` բախելով պատերազմներու, տնտեսական դժուարութիւններու եւ քաղաքական անկայունութեան: Այսօր, աշխարհաքաղաքական սրացող  պայմաններուն մէջ, ազգային շահերը անընդհատ սպառնալիքի տակ են, եւ...

ԱԼԻՆ ԱՅԱՆԵԱՆ ՀՅԴ ԼԵՄ-ի «Հայաստան» Մասնաճիւղ Անկախ երկիր մը կը վայելէ ինքնիշխանութիւն ու չ՛ըլլար այլ երկրի մը իշխանութեան տակ: Սակայն ա՞յս է Հայաստանի վիճակը: Քաղաքական նուազագոյն գիտութիւն ունեցող անձ մը իրավիճակը քննելով` պէտք է հասկնայ, որ անկախութիւնը պարզապէս ձեւական ստորագրուած թուղթով մը չի ճշդուիր: Մէկ ամիս առաջ նշուեցաւ Հայաստանի անկախութեան տօնը: Սակայն կ՛արժէ կանգ առնել ու մտածել, թէ հայերը ճիշդ...

ՅԱՐՈՒԹ ՄԱՎԵԱՆ ՀՅԴ ԼԵՄ-ի «Շ. Մեղրեան» մասնաճիւղ Հայ առաքելական եկեղեցին առաջին օրէն եղած է մեր ազգին ամենասուրբ հիմնասիւնը ոչ միայն հոգեւոր, այլ նաեւ` քաղաքական, մշակութային եւ ազգային ինքնութեան կերտողն ու պահապանը: Երբ 301 թուականին Հայաստան դարձաւ աշխարհի առաջին պետութիւնը, որ ընդունեց քրիստոնէութիւնը Սուրբ Գրիգոր Լուսաւորիչի եւ Տրդատ Գ. թագաւորի ձեռամբ, այդ որոշումով մեր ազգը գծեց իր ճակատագիրը` ընտրելով լոյսի եւ...

Ճ. Տ. ՀՅԴ ԼԵՄ-ի «Հայաստան» մասնաճիւղ Հայ ազգի գոյութեան ու գոյատեւման պատճառներէն մէկն է Հայ ինքնութեան եւ Հայ եկեղեցւոյ միջեւ իւրայատուկ կապը, յատկապէս` առաքելական եկեղեցւոյ պարագային: Էջմիածինի եւ Կիլիկիոյ  կաթողիկոսութիւնները եղած են ապաստանը հայութեան մեծամասնութեան, մասնաւորապէս` այն 600 տարուան ընթացքին, երբ հայերը կ՛ապրէին օտար երկիրներու լուծին տակ: Այսօր կը գտնուինք դժբախտ իրականութեան մը դիմաց, երբ հայ կաթողիկոսութիւնն ու Ամենայն Հայոց...

ՎԱՐԴԱՆ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ Այսօր կարող է դժուար ընկալելի լինել, որ Ա. Հանրապետութեան տարիներին ուժի կիրառումով թուրք բնակչութեան տեղահանութիւնը մենք համարում ենք ոչ միայն դրական երեւոյթ, այլեւ` դրանց կազմակերպիչների եւ իրագործողների կենսագրութեան շատ կարեւոր բաղկացուցիչը, սակայն այդ իրողութիւններն իրենց ժամանակի մէջ գնահատելու դէպքում, կարծում ենք, նման հարցեր չեն առաջանայ: Իսկ նշուած ժամանակաշրջանի նոյնիսկ թռուցիկ ուսումնասիրութիւնից ակնյայտ է դառնում հետեւեալը. Ա) հայկական բոլոր...

Ազրպէյճանի մէջ Ֆրանսայի դեսպան Անն Պուայոնի 21 յունիսի պաշտօնական այցելութիւնը Շուշի խոր հարցականներ կը ստեղծէ Արցախի նկատմամբ պատմական յիշողութեան եւ ֆրանսական դիւանագիտութեան դիրքորոշումին մասին: Այս դիւանագիտական քայլը ուղղակի հարցականի տակ կը դնէ այս հողերու բազմադարեան հայկական պատկանելիութիւնը եւ հայ բնակչութեան դէմ գործուած ազրպէյճանական յանցագործութիւնները: Այս խորհրդանշական հողին վրայ Ֆրանսայի դեսպանը ուղղակի գիծ քաշած ըլլալ կը թուի` հազարամեայ հայկական ժառանգութեան, բնիկ...

ՎԱՐԴԱՆ ՊԵՏՐՈՍԵԱՆ Նիկոլ Աղբալեանը 20-րդ դարու առաջին կէսի այն նշանաւոր հայերից է, որի գործունէութիւնը խոր հետք է թողել մեր ազգային կեանքի միանգամից մի քանի բնագաւառներում: Նա` 1) Յ. Թումանեանի, Լ. Շանթի, Ա. Իսահակեանի, Դ. Դեմիրճեանի եւ ժամանակի միւս երեւելիների հետ միասին հայ գրական կեանքի կազմակերպիչներից էր եւ այն բացառիկ գրաքննադատը, որ եղաւ ոչ միայն յիշեալ գրողների երկերի առաջին արժեւորողը, այլեւ...

ՊԱՐՈՅՐ Ծ. ՎՐԴ. ՇԷՐՆԷԶԵԱՆ Տեսուչ դպրեվանուց Դպրեվանեան կեանքը տեսուչի դիտանկիւնէն դիտելը բոլորովին տարբեր եւ իւրայատուկ պատկեր կը պարզէ: Դիտանկիւն մը, ուրկէ դպրեվանեան կեանքը կը պարզուի աւելի ընդարձակ եւ խորունկ պատկերի մը ընդմէջէն: Մտածեցի այդ «պատշգամէն» երեւցող համայնապատկերէն քանի մը երեւոյթ առանձնացնել եւ զանոնք բաժնել ընթերցողներու հետ: Տարուէ տարի աւարտականներ դուրս կու գան դպրեվանքի ծառայութեան դարպասէն: Որքա՜ն հետաքրքրական է այս մէկը,...

ՀԱՄԲԻԿ ՊԻԼԱԼԵԱՆ Յաճախ կը պատահի, որ սեփական գրադարանիդ ակնարկ մը նետս եւ իսկոյն ամօթխածի զգացումը պատէ քեզ, որովհետեւ տարիներու ընթացքին հաւաքուած եւ իրենց պատշաճ տեղը գտած հարիւրաւոր գիրքեր տակաւին կը սպասեն հոգեկան հպումի մը, մտային յափշտակութեան: Ճիշդ է, որ բազում գիրքեր արժանացած են ընթերցման, գնահատանքի ու  գէթ մարդկային վերաբերումի, բայց եւ այնպէս միւս կողմէ ալ մատեաններու ստուար թիւ մը ակնապիշ...

ՅԱՐՈՒԹ ՉԷՔԻՃԵԱՆ «Յաճախ Արեւմուտքին կողմէ կիրարկուող իբր թէ երկիրներուն քաղաքական փոփոխութիւններ պարտադրելու գործիք` պատժամիջոցները չկրցան հասնիլ իրենց նպատակներուն» (1): Այս է խորագիրն ու ենթախորագիրը լիպիացի ակադեմիկոս, մրցանակակիր լրագրող եւ վերլուծաբան Մուսթաֆա Ֆեթուրիի 19 մայիս 2025-ի «Ռաշա Թուտէյ»-ի յօդուածին, որ ստորեւ անգլերէնէ կը թարգմանեմ, իմ կողմէս կարգ մը նշումներով` աստղանշանով եւ *շեղագիր: Ըստ «Ուաշինկթըն Փոսթ»-ի ուսումնասիրութեան, Միացեալ Նահանգները աշխարհի տարածքին ցարդ ...

ՆՈՐԱ ՊԱՐՈՒԹՃԵԱՆ Ֆրանսագիր աֆղան գրող Աթիք Ռահիմին ֆրանսախօսութեան նուիրուած փարիզեան գրական հաղորդումի մը ընթացքին նամակ մը կարդաց` ուղղուած կեանքէն վաղուց հեռացած իր մօրը: Սրտաբուխ նամակ մը, ուր կը խոստովանի, որ կը դաւաճանէ մօրը եւ ներողութիւն կը խնդրէ անկէ, քանի որ կը գրէ լեզուով մը, որ ո՛չ իրն է եւ ո՛չ մօրն է եղած, բայց եւ այնպէս, պիտի շարունակէ գրել որդեգրուած...