Խօսք` Արտասանուած Արցախի Անկախութեան Նուիրուած «Վերադարձ» Ձեռնարկին
ԱՐՄԷՆ ՌՈՒՍՏԱՄԵԱՆ
ՀՅԴ Բիւրոյի քաղաքական ներկայացուցիչ,
«Հայաստան» խմբակցութեան պատգամաւոր
Առաջին անգամ Արցախի ժողովուրդը իր անկախութիւնը նշում է իր հող ու ջրից կտրուած, հայրենի Արցախից դուրս:
Մենք ապրում ենք մեր պատմութեան ամենաամօթալի ժամանակները, երբ առաջին անգամ մեր պատմութեան մէջ հայոց անկախ պետականութեան առկայութեան պայմաններում տեղի ունեցաւ հայերի նոր ցեղասպանութիւն: Այսօր պահն է հասկանալու, թէ ի՛նչ եւ ինչպէ՛ս դա տեղի ունեցաւ: Մի բան արդէն իսկ պարզ է. եթէ հայ ժողովուրդը շարունակի ապրել այսպէս, մեծն Թումանեանի խօսքերով ասած` «Դաւին անտեղեակ, ցաւին անտարբեր», շատ շուտով կը փակի իր անկախ պետականութեան վերջին էջը:
Թէ ինչո՛ւ հասանք այսօրուան, եւ ինչպէ՛ս յաղթանակած ժողովրդին հնարաւոր եղաւ տանել պարտութեան, կարելի է բերել իրար լրացնող բազմաթիւ պատճառներ:
Գլխաւորն, ըստ իս, մէկն է` հետեւողականօրէն արժեզրկուեց մեր համազգային յաղթանակը, վարկաբեկեցին այդ յաղթանակն ապահովուած հերոսները եւ կտրեցին մեր ժողովրդին իր սեփական ուժի աղբիւրներից: Բոլորս տեսանք, թէ ինչպէ՛ս մեր յաղթական ազատամարտը ստորադասուեց 2018-ին կատարուածին, թէ ինչպէ՛ս մեր միջից մէկի լեզուն պտտուեց ասելու, որ մեր հերոսները զոհուել են յանուն ոչնչի, թէ ինչպէ՛ս միւսն էլ յայտարարում է, որ մինչեւ 2018 թիւը մի ողջ ժողովուրդ ըստ էութեան սխալ է ապրել պատմական, երեւակայական, բայց ոչ երբեք իրական Հայաստանում:
Բայց ահաւորն այն է, որ մեր աչքի առջեւ շարունակում են քանդել մեր յաղթանակների եւ ազգին ազգ պահող բոլոր յենասիւները, հանրութիւնը միաւորող, հային հայի հետ կապող եւ մեզ յաղթանակներ ապահովուած ամէն ինչ հետեւողականօրէն աւերւում է:
Աւելի յստակ.
– Հայաստան-Արցախ-սփիւռք եռամիասնութիւնը, որը կենսատու աղբիւրն է եղել մեր համազգային ներուժի, պղտորւում ու ցամաքեցւում է,
– Հայութեան գոյութիւնը, ինքնութիւնն ու նկարագիրը պահպանելուն կոչուած Հայ առաքելական սուրբ եկեղեցին եւ համազգային կառոյցները հետապնդում եւ հալածւում են,
– «Ազգ-բանակ» գաղափարը կենսագործելուն կոչուած հայոց բանակը կորցնում է իր դերն ու նշանակութիւնը,
– ժողովրդի իշխանութիւնն ապահովելուն կոչուած ՀՀ սահմանադրական կարգի շարունակական ոտնահարումները բերել են պետութեան եւ իշխանութեան նոյնացմանը, իսկ նոյն այդ կարգը պաշտպանելու կոչուած ուժային կառոյցները վեր են ածուել սոսկ վարչապետի պահակազօրի:
Եւ, վերջապէս, դէպի ամբողջական անձնատուութեամբ ազգակործանում տանող ճանապարհին այս վարչախմբին մնացել է մի աւարտական արար` լիակատար հրաժարում Հայաստանի անկախութեան եւ ԼՂՀ հռչակման մասին հռչակագրերի կենսագործման պարտաւորութիւնից:
ԼՂՀ հռչակման մասին հռչակագրից հրաժարուեցին, արդիւնքը չուշացաւ` եղաւ Արցախի հայաթափումը:
Հայաստանի անկախութեան մասին հռչակագրից հրաժարուելու անխուսափելի հետեւանքը լինելու է հայոց ինքնիշխան պետականութեան կորուստը եւ Հայաստանի թուրքացումը:
1988 թուականին մեր սերնդի համար ակնյայտ էր կապը Արցախի ազատագրութեան եւ Հայաստանի անկախութեան միջեւ: Եւ պատահական չէ, որ Հայաստանի անկախութիւնը ձեռք է բերուել արցախեան ազատամարտի պայմաններում: Հիմա դժուար չէ պատկերացնել, թէ ի՛նչ կը մնար Հայաստանի անկախութիւնից ու տարածքներից, եթէ չլինէր արցախեան ազատամարտում մեր ժողովրդի յաղթանակը:
Չտեսնել փոխկապակցուածութիւնը Արցախի հայկականութեան եւ Հայաստանի ինքնիշխանութեան ու տարածքային ամբողջականութեան միջեւ` նշանակում է գնալ երկուսն էլ կորցնելու ճանապարհով: Ինչն էլ դժբախտաբար հաստատուած է այսօր: Այո՛, հէնց այսօր, երբ վարչախումբը լծուել է ազատամարտի արդիւնքները փոխելու գործին, եւ միանգամից հարց է առաջացել, թէ ի՞նչ է մնալու արդէն Հայաստանի տարածքային ամբողջականութիւնից եւ ինքնիշխանութիւնից: Այս վարչախումբը ոչ միայն այս կապը չի ուզում արձանագրել, այլ մեր ժողովրդին համոզում է, թէ տուեցինք Արցախը, կը փրկենք Հայաստանը, այն տրամաբանութեամբ, որ իբր զիջել ենք մասը, որ փրկենք ամբողջը: Սակայն երբ զիջում ես` չզիջելու միջոցներ չկուտակած, յայտնւում ես մաս-մաս զիջելու վիճակում: Առաւել եւս, երբ դիմացինդ քեզանից ամբողջն է ուզում: Այդպէս դու ոչ թէ հաշտութիւն ես կնքում թշնամու հետ, այլ պարզապէս ստիպում ես քեզ` հաշտուել քո իսկ անձնատուր վիճակի հետ: Սա է պարտուած եւ պարտութեամբ հպարտացող ցանկացած մէկի ճակատագիրը:
Սա հէնց այն է, ինչ անում է այս վարչախումբը, ում քաղաքական հաւատամքն է պարտուողականութիւնն ու զիջողականութիւնը, եւ, որպէս հետեւանք, այս կառավարութիւնը դարձել է Ազրպէյճանի եւ Թուրքիայի պահանջները հիմնաւորողը, օրինականացնողն ու կատարողը: Աւելի՛ն. շարունակաբար մեր ժողովրդին վախեցնելով պատերազմով, այդ պատերազմով անխուսափելի պարտութեամբ` այս վարչախումբը ստիպում է ապաւինել Ազրպէյճանի խոստացած խաղաղութեանը: Ակնյայտ է, որ այդ խաղաղութիւն կոչուածի երաշխաւորն է լինելու է հէնց թուրք-ազրպէյճանական զոյգը: Հայ ժողովուրդն իր պատմութեամբ գիտի, թէ ի՛նչ է լինում, երբ ցեղասպանը պէտք է երաշխաւորի իր անվտանգութիւնը: Եւ ուրեմն, եթէ միակողմանի զիջումների ինքնակործանման այս շղթան չկտրուի, ապա սրա վերջը լինելու է Հայաստանի վերածումն Արեւմտեան Ազրպէյճանի:
Բա՛ւ է: Պարտուածը եւ պարտութիւններ բերողը մեր ժողովրդին պէտք չէ ղեկավարի: Պէտք է փոխել ժողովրդին խաբած, իր իսկ նախընտրական խոստումներից եւ հռչակած ծրագրային նպատակներից հրաժարուած, այլեւս ոչ օրինական գործող այս վարչախումբը, եւ, քանի դեռ ուշ չէ, որդեգրել երկրի զարգացման համար ազգային-պետական ուղեգիծ: Այդ ուղեգիծը նախ եւ առաջ պէտք է բխի Հայաստանի անկախութեան մասին հռչակագրից, որից շեղումն էլ հէնց եղել է մեր ձախողումների եւ նահանջների պատճառների պատճառը: Այս ուղեգծով առաջնորդուող նոր ազգային իշխանութիւններն առաջնահերթ քայլեր պէտք է ձեռնարկեն հետեւեալ ուղղութիւններով.
– Վերականգնել մեր ժողովրդի ներազգային համերաշխութիւնը, սեփականութիւնը պահպանելու եւ զարգացնելու նպատակի շուրջ:
– Վերականգնել զինուած ուժերի մարտունակութիւնն ու անվտանգութեան համակարգերի արդիւնաւէտութիւնը:
– Ռազմաքաղաքական յարաբերութիւններ հաստատել կենսական զիջումները բացառելուն ուղղուած արտաքին զօրակցութիւն ապահովելու համար:
– Ազրպէյճանի հետ յարաբերութիւնների կարգաւորումն իրականացնել կողմերի օրինական շահերի յարգմամբ: Համաձայնեցման ենթակայ բոլոր հարցերի լուծումներն ընդգրկող ամբողջական փաթեթի հիման վրայ` որպէս նախապայման առաջադրել ՀՀ ինքնիշխան տարածքից ազրպէյճանական զօրքերի դուրս բերումը, բոլոր ռազմագերիների ու պահուող անձանց վերադարձը եւ մշակութային ժառանգութեան պահպանումը:
– Մինչեւ Արցախի հարցի վերջնական քաղաքական կարգաւորումը, հետապնդել արցախահայերի հաւաքական հայրենադարձութեան իրաւունքը` հիմնուած ցեղային զտման պատճառով բռնաճնշումների ենթարկուած եւ բռնի տեղահանուած անձանց իրաւունքների լիարժէք յարգման վրայ:
– Ապահովել Արցախի ժողովրդի վերադարձի անվտանգ պայմաններ` ողջ ծաւալով արցախահայութեանը տրամադրելով միջազգային կանոններով երաշխաւորուած քաղաքական եւ քաղաքացիական իրաւունքները:
Սիրելի՛ հայրենակիցներ,
Մենք յայտնուել ենք մեր հայրենիքն ու հայկական ինքնութիւնը պահպանելու եւ սերունդներին ժառանգելու հրամայականի առջեւ: Մենք կարող ենք եւ պարտաւոր ենք դա անել, մենք զաւակներն ենք` 1988 թուականի համազգային զարթօնքի ու յաղթանակներ կերտած ժողովրդի:
Ազատագրենք մեր հոգիները, փակենք այս էջը պարտութեան, որ արցախցին ետ դառնայ իր տուն, որ` Հայաստանն իր Սիւնիքով մնայ հայկական, որ հայն իր երկրում ու աշխարհում քայլի վստահ ու յաղթական: