ՆԱԹԱԼԻ ՔԵՆՏԻՐՃԵԱՆ
Թուականը` 24 ապրիլ 1971: Հազիւ հինգ տարեկան եմ եւ` մօրս ձեռքը ամուր բռնած, կը քալեմ բազմութեան մէջ: Ապրիլ 24-ի յիշատակի եւ ոգեկոչման քայլարշաւն է` Անթիլիասէն դէպի Պիքֆայայի յուշարձան:
Մեծ մայրս` վերապրող մը, իր եղբօր թեւը անցած, կը քալէ, մերթ մեր առջեւէն, մերթ` ետեւէն: Կը զրուցեն, կու լան, կը ժպտան եւ իրարու ձեռք չեն ձգեր:
Անոնք ապրեցան իբրեւ ինքնամոռաց զոհողութեան, անվերապահ նուիրումի տիպարներ. ազգին աւանդը փոխանցելով զաւակներուն, թոռներուն ու աշնան տերեւներու նման լուռ ինկան:
Այսօր` տարիներ ետք, հարց կու տամ, արդեօք այդ օր անոնք ի՞նչ կը խօսէին, ի՞նչ կը պատմէին իրարու այդ քայլարշաւին ընթացքին: 13 հոգինոց մեծ ընտանիքով Հայոց ցեղասպանութեան ենթարկուած գաղթականութեան ճամբան բռնած` Քեսապէն Տէր Զօրի անապատները, անոնք կորսնցուցին ընտանիքի անդամներ տարբեր վայրերու մէջ` անօթութենէ, հիւանդութենէ ու տառապանքէ, եւ վերադարձան միայն երեք հոգիով:
Կ՛ուզեմ թափանցել իրենց յիշողութեան մէջ, հաւանաբար անոնք կը վերյիշէին իրենց բոլոր կորուստները, կ՛ապրէին անգամ մը եւս այն սուգն ու թշուառութիւնը, որոնք պարուրած էին իրենց հոգիները ամբողջ գաղթականութեան տարիներուն, ապա պիտի պատմէին վերադարձը եւ պայքարը, ապրելու առանց իրենց սիրելիներուն ներկայութեան, վերաշինելու տունը, կազմելու նոր ընտանիքներ եւ դարձեալ կառչելու կեանքին տարբեր քաղաքներու մէջ, բայց պահպանելով անոնց աւանդուած արժէքները եւ ամուր պահելով սերունդներու միջեւ կապը: Այդ խոր ցաւը եւ վիշտը, զորս ապրեցաւ այդ սերունդը անդարմանելի էր, սակայն կամքն ու յոյսն էին, որ նոր կեանք պարգեւեցին:
Հիմա մե՛ր կարգն է, այսօր մեզ պիտի դիտեն նոր սերունդի ժառանգորդները, մենք ի՛նչ կը փոխանցենք անոնց: Քայլարշաւին պիտի մասնակցի՞նք այդ բարձր գիտակցութեամբ, Ցեղասպանութեան յիշողութեան պահպանումը եւ աւանդը սերունդէ սերունդ փոխանցելու, որ չմարի ժողովուրդի յիշողութիւնը եւ հատուցման պահանջատիրութիւնը:
Օ՛ն, յառաջ երթը շարունակելու:
«Այսքան չարիք թէ մոռանան մեր որդիք,
Թող ողջ աշխարհ հայուն կարդայ նախատինք…»:
