Լիբանանահայ Տուտուկահարի Մը Փորձառութիւնը Կիպրոսի Մէջ Տեղի Ունեցած Միջարաբական Երաժշտական Ծրագիրին

ՐԱՖՖԻ ՉԻԼԻՆԿԻՐԵԱՆ

Իբրեւ տուտուկահար` անպայման ուզեցի գրել Կիպրոսի մէջ արաբ երաժշտական կազմին հետ ունեցած երկշաբաթեայ փորձառութեանս մասին:

Պատմական

Տարիներէ ի վեր կը փնտռէի երաժշտական կազմակերպութիւն մը, որ ի մի կը բերէ հայ երաժիշտներ, որոնք կը նուագեն հայկական ժողովրդական երաժշտական նուագարաններ, միասին փորձեր կ՛ընեն եւ  իրենց երաժշտական ծրագիրով հանրային ելոյթներ կ՛ունենան:

Սակայն բաւական երկար փնտռելէ ետք չգտայ Սփիւռքի մէջ նման ծրագիր ունեցող հայկական կազմակերպութիւն մը, բայց փոխարէնը գտայ երկու կազմակերպութիւններ, որոնք Միջին Արեւելքէն երաժիշտներ կ՛ընդունին: Առաջինը իտալական կազմակերպութիւն մըն էր, որ աւելի արեւմտեան նուագարաններու մէջ կը մասնագիտանայ, իսկ երկրորդը` գերմանական կազմակերպութիւնը մը, որ արաբական եւ միջինարեւելեան նուագարաններու հետ աւելի մօտիկ առնչութիւն ունի:

Դիմեցի երկրորդ կազմակերպութեան եւ հարցազրոյցներու ու քննութիւններու փուլերէ անցնելէ ետք ընդունուեցայ 2019 տարուան կազմին մէջ, եւ արդէն սկսանք լուրջ աշխատանքներու: Ամէն մէկ երաժիշտ իր բաժինները կը ստանար, եւ պարտաւոր էինք ճշդուած ժամկէտի մը արձանագրել եւ վերբեռնել մեր արձանագրութիւնը Կուկըլ տրայվին վրայ:

2019-ի տարուան ծրագիրին համաձայն, Գերմանիա պէտք էր ճամբորդէինք, ուր որպէս ամբողջական նուագախումբ` փորձեր պիտի ընէինք միասին, ապա շրջէինք եւրոպական երկիրներ ու ելոյթներ ունենայինք զանազան սրահներու մէջ:

Սակայն վրայ հասաւ «Քորոնա»-ն եւ մէկ յետաձգումէն միւսին գացինք, որովհետեւ Եւրոպական Միութիւնը յատուկ պայմաններ դրաւ եւ արգիլեց Եւրոպական Միութենէն դուրս գտնուող երկիրներու քաղաքացիներուն Եւրոպա մուտքը: Հասանք 2021, երբ բոլորս պէտք էր որոշում տայինք` կա՛մ կրկին յետաձգել եւ կա՛մ ծրագիրին մէջ փոփոխութիւն ներմուծել, որպէսզի անդամներս չյուսալքուէինք:

Պատասխանատուներուն հետ որոշում տուինք. պիտի ուղղուէինք Փաֆոս (Կիպրոս), ապա Նիկոսիա, ուր մեր երաժշտական կտորները պիտի արձանագրէինք արհեստավարժ սթիւտիոյի մէջ:

Շատ արագօրէն բոլորս վիզայի դիմելու սկսանք եւ անցանք կազմակերպչական լուրջ աշխատանքի` յաղթահարելով «Քորոնա»-ի պատճառով յարուցուած դժուարութիւնները: Մօտաւորապէս 40 երաժիշտ եւ երգող` զանազան երկիրներէ, ժամանեցին Կիպրոս: Ունէինք մեծ մասամբ սուրիացի եւ յորդանանցի անդամներ, ինչպէս նաեւ մարոքցի, թունուզցի, պարսիկ, թուրք, քիւրտ, պաղեստինցի` գրաւուած Կոլանէն, եգիպտացի, իրաքցի, աւստրիացի եւ ուքրանացի երաժիշտներ, երգողներ եւ մասնագէտներ:

Փորձերու ընթացքը
Ունեցանք երկարաժամ փորձեր, որպէսզի լաւ պատրաստուինք արձանագրութեան:

Մինչ այդ, Ուքրանիոյ ֆիլհարմոնիք նուագախումբը շաբաթ մը առաջ արձանագրած էր իր բաժինը, որմէ ետք կատարեցինք մեր արեւելեան նուագարաններու բաժնի ձայնագրութիւնները:

Նիւթը

Նիւթը փիլիսոփայ Ռումիին կեանքին մասին է, թէ ինչպէ՛ս մարդկութեան մէջի չարն ու բարին կը մարտնչին:

Թիրախը

Երկու թիրախ`

1.- Զանազան երկիրներէ մասնակցող երաժիշտները իրարու ծանօթանան եւ իրենց երկրի մշակոյթով թէ՛ կարենան զիրար գնահատել եւ թէ՛ հարստացնել իրենց փորձառութիւնը` փոխանակելով գիտելիքներ, ծանօթութիւններ, ճաշեր, երգեր ու պարեր:

2.- Եւրոպացի հանդիսատեսին ներկայացնել մեր խմբային աշխատանքը եւ արեւելեան նուագարաններն ու երաժշտութիւնը:

Ձայնագրութեան նպատակը

Յատուկ տարազներ կարուեցան ամէն մէկ երաժիշտի եւ երգողի համար, եւ ունեցանք նկարահանումի ու հարցազրոյցի պահեր, որոնք պիտի օգտագործուին ծանուցումի համար, որուն հիման վրայ 2022-ին հրաւէրներ պիտի ստանանք եւրոպական զանազան սրահներէ:

Արժեւորումս

Իմ փորձառութիւնը շատ դրական էր, եւ նոր անձերու ծանօթացայ, ինչ որ ապագային կրնայ գործակցելու դուռեր բանալ: Այս ծրագիրին ընթացքին երաժշտական նոր հմտութիւններ նաեւ ձեռք ձգեցի: Առանձին նուագելը այլ բան է, իսկ խումբի մէջ նուագելը` բոլորովին ուրիշ, ուր լսելն ու մտիկ ընելը շատ կարեւոր են: Այս փորձառութիւնը նաեւ շատ լաւ առիթ եղաւ ինքզինքս արժեւորելու եւ երաժշտական կարողութիւնս աւելիով քննելու ու բարելաւելու: Շատերս չափի մէջ մնալու դժուարութիւն ունեցանք, ուրիշներ` առանց նոթայի նուագելու դժուարութիւն: Այսպիսի կազմի մէջ է, որ երաժիշտը յաւելեալ զարգացում կ’ունենայ իր երաժշտական ուղիին վրայ:

Միակ լիբանանցին էի եւ միակ հայը, որ կը մասնակցէր այս երաժշտական ծրագիրին:

Մասնակցող անդամներէն շատեր մեծապէս գնահատեցին մեր հայկական տուտուկին իւրայատուկ ձայնը, որ իրենց խօսքով, «միւս նուագարաններէն տարբեր է եւ շուտով կը նկատուի», յատկութիւն մը,  որ աւելիով կը պարտաւորեցնէ, որ ճիշդ ու լաւ կերպով ներկայացնեմ զայն:

Հայկական

Անպայման որ նման ծրագիր մը պէտք է մշակենք, որպէսզի սփիւռքի մէջ միջհայկական երաժշտական հարթակ ունենաք, եւ հանդիպին թէ՛ Լիբանանի, թէ՛ Միացեալ Նահանգներու եւ թէ՛ Ֆրանսայի մէջ:  Այս հարթակին միջոցով տղաքն ու աղջիկները յաւելեալ երաժշտական փորձառութիւն ձեռք պիտի ձգեն, եւ սփիռքը նաեւ աւելի աշխուժ կերպով պիտի մասնակցի իր ազգային ժողովրդական երաժշտական գանձերու պահպանման ու զարգացման:

Պէ՞տք է մասնակցիլ, թէ՞ ոչ

Շատ փնտռեցի նման առիթ մը, ուր հայկական ժողովրդական նուագախումբով յատուկ ծրագիրի մը կարենամ մասնակցիլ, սակայն չգտայ: Բայց ահա առիթը եկաւ արաբական շրջանակէն, որուն նպատակը լոկ երաժշտական ծրագիր մը չէ, այլ իրարու ծանօթանալ, իրարմէ սորվիլ ու զիրար գնահատել` ամէն մէկը իր երկրի մշակոյթով ու լեզուաճիւղով:

Նման ծրագիր մը շատ կ՛օգնէ, որ երաժիշտ մը կարեւոր փորձառութիւններ ձեռք ձգէ` ըլլան անոնք պատասխանատուութեան հիմքեր, ծրագրաւորում, նոր տեղ, նոր կենցաղ եւ նոր մարդոց ծանօթանալու հմտութիւններ, կարգապահութիւն, յանպատրաստից նուագելու կարողականութիւն: Ուստի անպայման խորհուրդ կու տամ մասնակցիլ նման երաժշտական ծրագիրներու: