ԱՐՇՕ ՊԱԼԵԱՆ
Գեղանկարիչ Միրէյ Կոկիկեանն է. ան իր մեղմ ժպիտով ու լայն սրտով կը հիւրընկալէ «Ազդակ»-ի խմբագիրը իր բնակարանին մէջ:
Նպատակն է հարցազրոյց մը կատարել 4 օգոստոսին լոյս տեսնելիք «Ազդակ»-ի յատուկ թիւին համար, ուր լայն անդրադարձ պիտի կատարուի Պէյրութի նաւահանգիստի պայթումին եւ անոր հետեւանքներուն:
Պայթումէն փրկուած ըլլալու երախտագիտութեամբ գեղանկարիչը կը ներկայացնէ գրեթէ Պէյրութի նաւահանգիստին դիմաց գտնուող իր բնակարանը, որ պայթումէն տուժած է, քանդուած ու ապա` վերանորոգուած:
Ան կը հաստատէ, որ այն վայրը, ուր նստած էինք, ամբողջութեամբ քանդուած էր, աւելցնելով, որ քանդուած է նաեւ իր աշխատանոցը:
Նրբաճաշակ եւ գոյներու երանգաւորման վարպետ գեղանկարիչը ցոյց կու տայ նաեւ պատռուած գեղանկարներ, որոնք այդ վիճակին մէջ յայտնուած են պայթումին պատճառով: Պատռուած գեղանկարներու շարքին մէջ ան կը պարզէ դեղինով հարուստ գեղանկար մը եւ կը բացատրէ, որ անիկա Խոր Վիրապի աստիճանն է, իսկ դեղինը Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչը կը խորհրդանշէ: Ապա կը հաստատէ վճռական շեշտով. «Պիտի պահեմ այս գեղանկարը այնպէս, ինչպէս որ է»:
Հոգեղէն բոյրով իր գեղանկարները ստեղծագործող Միրէյ Կոկիկեան կը շեշտէ, որ քաղաքականութիւնը զինք բնաւ չի հետաքրքրեր, ընդգծելով, որ ինք իր կեանքը կ՛ապրի ստեղծագործելով եւ արուեստ սորվեցնելով նորահաս սերունդներուն:
«Պէյրութի նաւահանգիստի պայթումէն գրեթէ երկու ամիս ետք, հազիւ հոկտեմբերին վերսկսայ ստեղծագործական աշխատանքի:
Այդքան ժամանակի կարիք զգացի ինքզինքս վերագտնելու, ինչպէս նաեւ աշխատանոցս վերադասաւորելու, որովհետեւ պայթումին պատճառով տուժեց նաեւ աշխատանոցս», կ՛ըսէ ան:
Միրէյ Կոկիկեանի ժանրը կիսավերացական է (semi abstract), կարմիրը իր իւրայատկութիւնն է, իսկ գոյներու ներդաշնակութեան պարգեւումը` իր հանճարը:
Պէյրութի նաւահանգիստի պայթումին նուիրուած իր գեղանկարները արուեստագէտին կողմէ ներկայացուած են «Պէյրութի թնդիւնները»` «Les éclats de Beyrouth» անունով:
«Պէյրութի նաւահանգիստի պայթումը խորհրդանշող առաջին պաստառս կապոյտ գոյնի էր, որովհետեւ մեր ուղեղներն ու գլուխները սառեցան պայթումին ուժգնութենէն ու հարուածէն: Մեր զգացումները քարացան եւ սառեցան, իսկ կապոյտ գոյնը, հանդարտութեան կողքին, նաեւ պաղ գոյն կը նկատուի: Անոր իմաստը այն է, որ մենք բոլորս սառեցանք ու վերածուեցանք մարդամեքենաներու», կ՛արտայայտուի ան:
Միրէյ Կոկիկեան կը հաստատէ սակայն, որ գեղանկարին մէջ յստակօրէն պատկերուած են ամբարձեալ կռունկները, որոնք կեանք ու աշխատանք կը խորհրդանշեն: «Անոնք բարձր ու պատրաստ վիճակի մէջ կանգնած են հոն` ըսելու համար, որ նոյնիսկ եթէ սպաննէք մեզ, մենք պիտի շարունակենք աշխատիլ», կը շեշտէ գեղանկարիչը:
Կապոյտով պատկերուած այդ գեղանկարին կողքին կայ կարմիր գոյնի այլ գեղանկար մը, որուն մէջ պատկերուած է Մար Մըխայէլ փողոցը, ուր մարդիկ կը քալեն ամբողջութեամբ քար ու քանդ եղած շրջանի մը մէջ:
Մերթ վառ մերթ մութ կարմիրի երանգները կը շարժեն զգացումներդ, եւ երբ մօտենաս գեղանկարին, կը սկսիս տեսնել յաւելեալ մանրամասնութիւններ, ինչպէս` մարդիկ, որոնք կմախքացած վիճակի մէջ կը փորձեն իրենք զիրենք քարշ տալ քանդուած մայրաքաղաքին մէջ:
Գոյներու թագուհի Միրէյ Կոկիկեան Պէյրութի նաւահանգիստի պայթումին նուիրուած իր այս զոյգ գեղանկարներով 13, 14 եւ 15 սեպտեմբերին պիտի մասնակցի Վենետիկի ցուցահանդէսին, որ պիտի կազմակերպուի Լիբանանի համար` ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի գործակցութեամբ:
Լիբանանէն չորս արուեստագէտներ, որոնց մէջ` Միրէյ Կոկիկեան, պիտի մասնակցին երկու տարին անգամ մը Վենետիկի մէջ կազմակերպուող համաշխարհային այս ցուցահանդէսին, որուն ընթացքին վաճառուած գեղանկարներուն հասոյթը ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի ճամբով պիտի տրամադրուի Լիբանանին:
Գեղանկարիչ Միրէյ Կոկիկեան, որ միաժամանակ ուսուցիչ է Սան Քէօր – Սիուֆի դպրոցին մէջ, «Պէյրութի թնդիւնները» շարքի իր գեղանկարներէն մէկը նուիրած է Ֆրանսայի արտաքին գործոց նախարար Ժան Իվ լը Տըրիանին, որ վերջերս կ՛այցելէր այդ դպրոցը: Լը Տըրիան հրապուրուած եւ գեղանկարը երախտագիտութեամբ գրկած, մեկնած է դպրոցէն` հաստատելով, որ գեղանկարը պիտի մնայ Ֆրանսայի արտաքին գործոց նախարարութեան մէջ:
Միրէյ Կոկիկեան պիտի մասնակցի նաեւ Ֆլորանսի մէջ 23-31 հոկտեմբեր 2021-ին տեղի ունենալիք ցուցահանդէսին, որուն թեման նուիրուած է ժամանակակից կիներու:
«Սակայն իմ մասնակցութիւնս պիտի ըլլայ Լիբանանի պատգամը ներկայացնել եւ Պէյրութի քանդումը հոն փոխադրել, որովհետեւ կարելի է թեմային դուրս այլ գեղանկարներով մասնակցիլ:
Ֆլորանսի ցուցահանդէսին մասնակցութիւնս պիտի ըլլայ 7 գեղանկարներով, որոնք mixed media ժանրի գործեր են: Առանձինն պիտի ներկայացնեմ Լիբանանը», կ՛ըսէ գեղանկարիչը:
«Պէյրութի թնդիւնները» կոչուող գեղանկարներուն շարքին մէջ կայ Մ. Կոկիկեանին մէկ գործը, որ դեղինի, կարմիրի, կապոյտի ու ճերմակի գեղեցիկ ներդաշնակութիւն մըն է:
Գեղանկարին ձախ բաժինը ծածկուած է վիրակապով մը, որ ըստ զայն ստեղծագործողին, երեք բան կը խորհրդանշէ. «Այդ վիրակապը մեր վէրքերուն դարմանումը կը խորհրդանշէ, միաժամանակ վիրակապը այն իրն է, որով մենք կը զտենք մեր յիշողութիւնները` հաստատելով, որ երբեք պիտի չմոռնանք: Անիկա կը խորհրդանշէ նաեւ վերանորոգումը, նկատի ունենալով, որ շինութեան ընթացքին վիրակապին նմանող կանաչ տիպի ցանցեր կը գործածուին` ծածկելու նոր շինուող կամ նորոգուող շէնքերը», կը յայտնէ ան:
Գեղանկարին մէջ տիրական ներկայութիւն են Պէյրութի նաւահանգիստն ու նշանաւոր դարձած ցորենի շտեմարանը, ինչպէս նաեւ` կռունկները:
Միրէյ Կոկիկեան կը հաստատէ, որ ամէնէն աւելի տպաւորուած է ցորենի շտեմարանով, նկատի ունենալով, որ իր հօրենական տունը կը գտնուէր Ելեկտրականութեան ընկերութեան դիմաց եւ իր հասակ առած տարիներուն օրական դրութեամբ իր դիմացը գտնուած է այդ շտեմարանը իր սպիտակ պատերով: Հետեւաբար ամէնէն աւելի շտեմարանի պատկերը տիրական կը մնայ իր մտքին մէջ:
Միրէյ Կոկիկեան գեղանկարներուն մէջ, ներկայացուող տարբեր երանգներուն կողքին, մնայուն կերպով կը նշմարուին պատուհանները, թռչունները, որոնք յոյս կը ներշնչեն:
Պատկերուած են նաեւ աստիճաններ, որոնք կը խորհրդանշեն դէպի երկինք բարձրանալու գաղափարը:
Կոկիկեանի գեղանկարներուն մեծ մասին մէջ կարելի է գտնել նաեւ արեւը, որ վերանորոգում, յոյս եւ կեանք կը խորհրդանշէ` օրական դրութեամբ ծագելու գաղափարէն մեկնելով:
Հոգեղէն շունչով գծուած գեղանկարներուն մէջ կան նաեւ ծառերը, որոնք կը պարզեն գետնին խորերը արմատանալու եւ իրենց հայեացքը դէպի երկինք ուղղած ըլլալու իրականութիւնը:
Պէյրութի տուներու սիրահար Միրէյ Կոկիկեան կը հաստատէ, որ 4 օգոստոսի պայթումը իր ամբողջ ուժգնութեամբ չկրցաւ իր մտապատկերէն ջնջել Պէյրութի բնակարանները` մայրաքաղաքի աւանդական բնակարանները իրենց կամարներով, փոքր պատուհաններով ու պատշգամներով:
«Ես լիբանանեան տան մէջ ապրած եմ, եւ անոնք յիշողութեանս մէջ փորագրուած են:
Ոչ ոք պիտի կարենայ քանդել կամ վնաս հասցնել յիշողութեանս մէջ դրոշմուած լիբանանեան բնակարաններուն, եւ ոչինչ կրնայ քանդել զիս, ուժս եւ լաւատեսութիւնս, որոնց շնորհիւ կը շարունակեմ ստեղծագործել», կ՛ընդգծէ ան:
Եթէ Պէյրութի պայթումին հարցով օր մը արդարութիւնը տեսնենք, ի՞նչ գոյնով կը ներկայացնես զայն, այս հարցումին պատասխանելով` Միրէյ Կոկիկեան ինքնաբուխ կերպով ըսաւ. «Բոսորը, որովհետեւ եթէ արդարութիւնը պիտի տեսնենք, ապա պիտի վկայենք, թէ ինչպէ՛ս բոլորը պիտի այրին այդ արդարութեամբ: Կարմիրը նաեւ կրակի գոյն է եւ պիտի այրէ բոլորը», կ՛ըսէ ան` հաստատելով հանդերձ, որ Լիբանանի մէջ արդարութեան հասնիլը դժուար է:
Հարցազրոյցին աւարտին գեղանկարիչ Միրէյ Կոկիկեան կոչ ուղղեց` դիմելու արուեստով դարմանումի միջոցին. ան անհրաժեշտ նկատեց երեխաները քաջալերելը` ընդգծելով, որ այս պայմաններուն մէջ երեխաները ջղային դարձած են, եւ լաւագոյն ձեւը, որ անոնք իրենց զգացումները արտայայտեն, գծագրութիւնն է, ներկելն ու պատկերելը:
Նշենք, որ Միրէյ Կոկիկեան իր իւրայատուկ մէկ այլ հաւաքածոյով պիտի մասնակցի նաեւ Փորթուգալի մէջ տեղի ունենալիք ցուցահանդէսի մը, 2022-ին:
