Նոր Տարի Է Չինաստանի Եւ Ասիոյ Մէջ

Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ

Մէկուկէս ամիս առաջ մենք արդէն տօնեցինք մեր Նոր տարին: Սակայն չինացիները եւ Մերձաւոր Արեւելքի բազմաթիւ երկիրներ, ինչպէս` Քորէա եւ Վիեթնամ, իրենց Նոր տարին սկսան տօնել 12 փետրուարին, սակայն այդ Նոր տարուան տօնակատարութիւնները տակաւին տեղի կ՛ունենան եւ վերջ պիտի գտնեն մէկ շաբաթ ետք` 26 փետրուարին, լապտերներու փառատօնով:

Չինական Նոր տարին միշտ տեղի կ՛ունենայ յունուար 21-ի եւ փետրուար 20-ի միջեւ: Ան կը  նշէ ձմրան պաղ օրերու վերջաւորութիւնը եւ գարնան վերադարձը: Այս առիթով տուները կը զարդարուին կարմիր լապտերներով եւ զարդարանքներով: Չինացիները այս գոյնը բախտաբեր կը համարեն:

* * *

Նոր Տարին Չինաստանի Մէջ

Նոր տարուան օրը կը կոչուի նաեւ «Աքլորին օրը» կամ «Առաջին առտուան սկիզբը»: Այդ օրն է, որ կը սկսին Նոր տարուան տօնի օրերը, որոնք պիտի տեւեն տասնհինգ օր:

Նախօրեակին, մեծ ընթրիքի մը շուրջ հաւաքուած կ՛ըլլայ ընտանիքը: Հրամցուած իւրաքանչիւր ճաշ ունի իր կարեւոր խորհրդանշական արժէքը: Կէս գիշերին ընտանիքը պայթուց կը պայթեցնէ` գէշ ոգիները հեռացնելու համար: Այդ գիշեր պզտիկները կը ստանան իրենց կարմիր պահարանները, որոնք կը պարունակեն փոքրիկ գումար մը:

Չինական Նոր Տարուան
Տօնական Առաջին 8 Օրերը

Չինական Նոր տարուան տօնակատարութիւնները  կը տեւեն 15 օր, սակայն առաջին ութը օրերը ամէնէն կարեւորն են, անոնցմէ իւրաքանչիւրը ունի իր խորհրդանշական անունն ու սովորութիւնը:

– Առաջին օրը` աքլորի օր: Այս առաջին օրը ճանչցուած է նաեւ իբրեւ «Առաջին առտուան սկիզբը»: Քաղաքին փողոցներուն մէջ տեղի կ՛ունենան վիշապի մեծ կերպարներու պարեր` յառաջացնելով մեծ աղմուկ:

– Երկրորդ օրը` շունի օր: Այս օրը ճանչցուած է նաեւ «Փեսային ընդունելութիւն» անունով: Սովորութիւն է այցելել տանտիկինին ծնողքին: Այդ օրը, բոլոր հրամցուած ճաշերը բուսական են:

– Երրորդ օրը` խոզի օր: Այս օրը ճանչցուած է նաեւ «Մուկին ամուսնութեան» անունով: Ըստ սովորութեան, պէտք է ուտելիքներ նուիրել տան մուկերուն, հանդարտեցնելու համար «մուկի ոտքերով աղջկան» ոգին, որուն ըստ աւանդութեան, նեղացուցած էր ածխավաճառ մը:

– Չորրորդ օրը` ոչխարի օր: Այս օրը շատ կարեւոր է, որովհետեւ ան կը նշէ չինական աստուածներուն տուն վերադարձը: Տան անդամները բազմաթիւ նուէրներ կը պատրաստեն զանոնք ընդունելու համար:

– Հինգերորդ օրը` եզի օր: Այս օրն է, որ մարդիկ կը հաւաքեն Նոր տարուան զարդարանքները:

– Վեցերորդ օրը` ձիու օր:

– Եօթներորդ օրը` խնդացող մարդու օր:  Այս օրը յատկացուած է երկարակեցութեան: Ամբողջ ընտանիքը կը հաւաքուի ճաշի սեղանին շուրջ` բոլոր անդամներուն երկարակեցութեան համար աղօթելով:

– Ութերորդ օրը` վիշապի օր: Այս օրն է, որ տեղի կ՛ունենայ վիշապներու պարը: Իւրաքանչիւր խումբ կը շինէ թուղթէ հսկայական վիշապ մը, որուն մարմինը կը բաժնուի պամպուի եղէգներով: Ան կրնայ 8-10 մեթր երկայնք ունենալ: Անոր գլուխը յաճախ շատ աւելի մեծ կ՛ըլլայ մարմինէն եւ մինչեւ 10 քիլօ կրնայ կշռել: Վիշապներու այս դիտարժան պարը շատ մեծ ժողովրդականութիւն ունի:

Լապտերներու Օրը

Լապտերներու օրը կը տօնուի տասնհինգերորդ օրը. ան կը նշէ չինական Նոր տարուան տօնակատարութիւններու աւարտը: Ան լոյսի տօնն է:

Իրիկուան մարդիկ կը տողանցեն փողոցներուն մէջ` ձեռքերնին բռնած չինական օրացոյցի 12 անասուններու պատկերներով զարդարուած կարմիր կլոր լապտեր մը: Տօնակատարութիւնները վերջ կը գտնեն մեծ հրախաղով մը:

Գիտէի՞ր Թէ

 Եզի Տարին

Գիտէի՞ր, թէ չինական օրացոյցը ունի իրեն յատուկ 12 խորհրդանշական անասուններ: Իւրաքանչիւր տարի ունի իրեն յատուկ խորհրդանշական անասունը: Սակայն ուրկէ՞ եկած են անոնք:

Ըստ աւանդութեան, Ճէյտ կայսրը պալատ կը հրաւիրէ անասունները եւ կը յայտարարէ, թէ անոնցմէ իւրաքանչիւրին պիտի ճշդէ տարի մը` ըստ իրենց ժամանումի կարգին:

Եզը առաջինը կը հասնէր պալատ, մինչ առնէտը` դիմելով հնարքի մը, անկէ կը խնդրէ զինք կռնակին վրայ առնել: Սակայն, երբ անոնք կը հասնին պալատին առջեւ, առնէտը կը ցատկէ եզին կռնակէն եւ պալատ կը հասնի անկէ առաջ: Այս ձեւով է, որ եզը կը դառնայ պալատ հասնող երկրորդ անասունը: Անոր կը հետեւին վագրը, նապաստակը, վիշապը, օձը, ձին, այծը, կապիկը, աքլորը, շունը, խոզը:

Հետաքրքրական

Չինական Օրացոյցը

Չինական օրացոյցը գոյութիւն ունի աւելի քան 5000 տարիներէ ի վեր: Տարիներու ընթացքին միայն շատ փոքր փոփոխութիւններ կատարուած են անոր մէջ: Ան գլխաւորաբար լուսնային օրացոյց մըն է, որ պատշաճեցուած է եղանակներուն:

Սովորական չինական տարի մը ունի 12 ամիսներ, որոնցմէ վեցը, երբեմն եօթը, երկար կ՛ըլլան: Տարին կը տեւէ 354, երբեմն ալ 355 օր: Անոր ամիսները հիմնուած են լուսնի շրջանին վրայ:

* * *

Ինչպէ՞ս կը գործէ չինական տարին

Չինական օրացոյցը միշտ եղանակներուն հիմամբ կը գործէ: Չինական Նոր տարին կը սկսի գարնան եւ կը բաղկանայ 12 ամիսէ: Ամէն երեք տարին անգամ մը կ՛աւելցուի ամիս մը, սակայն այս ամիսը յստակ տեղ մը չունի: Ան կը հաշւըուի եւ կ՛աւելցուի ամէն տարի` ըստ եղանակներուն: Այդ հաշիւները շատ խրթին են, սակայն անոնք միշտ կարելիութիւնը կու տան հետեւելու եղանակներու հոլովոյթին եւ Նոր տարին զուգադիպեցնելու գարնան ժամանումին հետ:

Այս ձեւով`

– Գարնանային գիշերահաւասարը միշտ տարուան երկրորդ ամսուն մէջ կու գայ.

– ամառնային արեւադարձի օրը միշտ տարուան հինգերորդ ամսուն մէջ կու գայ.

– աշնանային գիշերահաւասարը միշտ ութերորդ ամսուն մէջ կու գայ.

– իսկ ձմեռնային արեւադարձը միշտ տարուան տասնմէկերորդ ամսուն մէջ կու գայ.

Իսկ 13-րդ ամիսը անուն չունի: Ան կ՛առնէ իրեն նախորդող ամսուան անունը:

Կերպընկալէ Անիւներէ Շինուած
Արձաններ

Չինական Միչուան նահանգէն երեք չինացիներ, տեսնելով մեծ քանակով գործածուած կերպընկալէ անիւներ` լքուած տարբեր քաղաքներու մէջ, մտածած են զանոնք գործածել եւ երկրորդ կեանք մը տալ անոնց:

Չինացիները այս անիւները գործածած են շինելու անասուններու հսկայական արձաններ: Այս արձաններէն ամէնէն տպաւորիչը 8 մեթր երկայնք ունեցող վիշապի արձանն է, որ շինուած է 1000 անիւներով: Անոր կողքին կանգնած է 3.5 մեծ հասակ ունեցող Քինկ Քոնկի մը կերպարը: Այս երեք չինացի բարեկամները մտադրած են այս ձեւով ստեղծել չինական օրացոյցի 12 անասուններէն իւրաքանչիւրը ներկայացնող արձան մը:

Ժամանց