Պատրաստեց՝ ՇՈՂԻԿ ՏԷՐ ՂՈՒԿԱՍԵԱՆ
Ան ոչ միայն հանճարեղ արուեստագէտ մըն էր, գծանկարիչ եւ քանդակագործ, այլ նաեւ` ճարտարագէտ, ճարտարապետ եւ գիւտարար: 15-րդ դարու կէսերուն է, որ այս արտասովոր անձը կը յայտնուի արուեստի աշխարհին մէջ: Այս տարի աշխարհը կը տօնէ անոր մահուան 500-ամեակը:
Լէոնարտօ տա Վինչի կը ծնի 15 ապրիլ 1452-ին, Իտալիոյ Թոսքանա շրջանի փոքրիկ Վինչի քաղաքին մէջ:
Ան իր մանկութիւնը կ՛անցընէ իր հօրը` Փիերօ տա Վինչիի տան մէջ: Հայրը նոտար էր. ան կը պատրաստէր, կը շարադրէր եւ կ՛արձանագրէր պաշտօնական թուղթեր: Անոր մայրը` Քաթերինա, գիւղացիի աղջիկ մըն է: Շատ փոքր տարիքէն հետաքրքիր Լէոնարտօ կ՛ուսումնասիրէ իր շրջապատը եւ անդադար կը գծէ:
14 տարեկանին ան կը լքէ իր ընտանիքը եւ կ՛երթայ Ֆլորանս քաղաքը` հոն գեղանկարչութիւն սորվելու համար: Ան կը յաճախէ նշանաւոր արուեստագէտ Վերոքքիոյի աշխատանոց, որ Լէոնարտոյի կը սորվեցնէ գեղանկարչութիւն եւ քանդակագործութիւն:
Լէոնարտօ հոն կը տիրապետէ գեղանկարչութեան բոլոր գաղտնիքներուն:
Ան իր ուսուցիչին աշխատանոցին մէջ կը մնայ մինչեւ 26 տարեկան: Ան գեղանկարիչ մըն է: Դուն հաւանաբար ծանօթ ես անոր նշանաւոր «Մոնալիզա»-ի դիմանկարին: Ան արտադրած է նաեւ տասնեակ մը ուրիշ նշանաւոր գեղանկարներ, ինչպէս` «Վերջին ընթրիքը», որ կը գտնուի Միլանոյի Սանթա Մարիա Տելլէ Կրազիէ վանքին ճաշասրահի պատին վրայ: Սակայն հետաքրքիր Լէոնարտօ չի բաւարարուիր գեղանկարչութեամբ: Կ՛ուզէ գիտնալ ամէն ինչ աշխարհին եւ անջրպետին մասին: Ան կը հետաքրքրուի` աստղագիտութեամբ, երկրաբանութեամբ, մեքենագիտութեամբ, բուսաբանութեամբ: Ան բազմաթիւ գիւտերու հեղինակ կը դառնայ: Ան կը հնարէ ուղղաթիռը, սուզանաւը, եւ նոյնիսկ հրասայլը: Ան նոյնիսկ կ՛ուսումնասիրէ մարդկային մարմինը: Ան իր բոլոր այս գիւտերը մանրամասնօրէն նկարագրած է արձանագրած իր նոթատետրերուն մէջ, որոնք պիտի յայտնաբերուէին 19-րդ դարուն: Շատերը զայն հանճար կը համարեն:
1515 թուականին Ֆրանսայի Ֆրանսուա Ա. զայն Ֆրանսա կը հրաւիրէ` աշխատելու իր պալատին մէջ. Լէոնարտօ կը հաստատուի Քլօ-Լիւսէ պալատին մէջ: Լէոնատրօ այս վայրին մէջ կ՛անցընէ իր կեանքին վերջին օրերը: Ան կը մահանայ 2 մայիս 1519-ին:
Գիտէի՞ր, Թէ…
… Լէոնարտo տա Վինչի իր նոթերը կը գրէր հակառակ ուղղութեամբ: Այս «գաղտնի գրութիւնները» կը կարդացուին զանոնք հայելիի մը առջեւ բռնելով: Տա Վինչի մեզի ձգած է աւելի քան 6000 գրութիւն` իր հնարած մեքենաներուն, բնութեան եւ մարդկային մարմնի ուսումնասիրութիւններու մասին:
Ո՞վ Է Իսկապէս Ժոքոնտը
Ան աշխարհի ամէնէն շատ այցելու ունեցող գեղանկարն է. ամէն տարի մօտաւորապէս 7 միլիոն անձեր կը շրջին Փարիզի Լուվր թանգարանին անցքերուն մէջ` գտնուելու համար Ժոքոնտի ներկայութեան: Այս գեղանկարը դիւթող ուժ մը ունի, սակայն ան նոյն ատեն մեծ հանելուկ մըն է: Ո՞վ եղած է անոր բնորդը, երբ Լէոնարտօ տա Վինչի զայն նկարած է հինգ դար առաջ:
***
Տա Վինչիի կողմէ 1503-ի եւ 1506-ի միջեւ նկարուած այս դիմանկարը միշտ կախարդական ազդեցութիւն ունեցած է : 77 սմ բարձրութեամբ եւ 53 սմ լայնքով փայտի կտորի մը վրայ նկարուած այս դիմանկարը այնքան լաւ ներկայացուած է, որ ան կը համարուի «կատարեալ դիմանկարը»: Սակայն ան յատկապէս մեծ հանելուկ մըն է. ո՞վ է այս կինը, որ նստած է մշուշոտ եւ բլուրներով տեսարանի մը առջեւ եւ մեզի կը ժպտի խորհրդաւոր ժպիտով մը: Անոր նայուածքն ալ մտածել կու տայ. անկախ մեր կեցած տեղէն, կարծէք ան մեզի կը հետեւի: Կարծէք Ժոքոնտը մեզ կ՛ուսումնասիրէ:
Սակայն ո՞վ է այս կինը: Հինգ դարերէ ի վեր ոչ մէկ մասնագէտ կրցած է հաստատօրէն պատասխանել այս հարցումին: Կ՛ենթադրուի, թէ ան կը կոչուէր Լիզա Կերատինի կամ «Մոնա Լիզա» եւ ամուսնացած էր Ֆրանչեսքօ տել Ճիոքոնտիի հետ, որ Իտալիոյ Ֆլորանս քաղաքի մէջ կերպասի վաճառական էր: Սակայն մենք վերջնական փաստեր չունինք:
Ժամանց
