Երէկ` չորեքշաբթի, 8 մայիս 2019-ին, «Ազդակ»-ի «Փիւնիկ» սրահին մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի Մ. Աբեղեանի անուան գրականութեան հիմնարկի տնօրէն դոկտ. Վարդան Դեւրիկեան ներկայացուց «2019-ի յոբելեանները Հայաստանի մէջ (Թումանեանի, Կոմիտասի, Շանթի եւ Օտեանի 150-ամեակ, Սիլվա Կապուտիկեանի եւ Գէորգ Էմինի 100-ամեակ)» նիւթը: Ձեռնարկը կազմակերպած էր «Ազդակ»-ի խմբագրութիւնը` համագործակցութեամբ Համազգայինի Գիր ու գրականութեան մասնաճիւղին:
Բացման խօսքով հանդէս եկաւ «Ազդակ»-ի խմբագրական կազմէն Տօնիկ Տօնապետեան: Ան խօսքին սկիզբը ըսաւ, թէ Հայաստանի Հանրապետութեան Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի Մ. Աբեղեանի անուան գրականութեան հիմնարկի տնօրէն դոկտ. Վարդան Դեւրիկեան Լիբանան եկած է Համազգայինի Կեդրոնական վարչութեան հրաւէրով` ուսումնասիրելու համար Նիկոլ Աղբալեանի արխիւը, որուն հիմամբ պիտի ամբողջանան եւ Գիտութիւններու ազգային ակադեմիային կողմէ Երեւանի մէջ պիտի հրատարակուին Աղբալեանի երկերը:
Ան ըսաւ, թէ Վարդան Դեւրիկեան ծնած է 1964-ին, Վանաձոր: Ան լրագրող է, գրականագէտ, Հայաստանի Հանրապետութեան բանակի սպայ (1994), բանասիրական գիտութիւններու դոկտոր, Հայաստանի Հանրապետութեան գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի Մ. Աբեղեանի անուան գրականութեան հիմնարկի տնօրէն:
Աւարտած է Երեւանի պետական համալսարանը (1986): 1989-1993-ին «Գթութիւն» բարեգործական կազմակերպութեան «Լուսաւորիչ» թերթի խմբագիրի տեղակալ, ապա` խմբագիր, 1990-էն` միաժամանակ Մատենադարանի գիտաշխատող եղած է, 1993-էն` նաեւ «էջմիածին» ամսագիրի խմբագիրի տեղակալ, 2001-էն` գլխաւոր խմբագիր: 1988-1994-ին պարբերաբար եղած է «Հայ զինուոր» եւ «Երկիր» թերթերու յատուկ թղթակից Արցախի մէջ: Պարգեւատրուած է Հայաստանի Հանրապետութեան Մարտական խաչ 2-րդ աստիճանի շքանշանով:
Դոկտ. Վարդան Դեւրիկեան հեղինակ է 24 գիրքի եւ 40-է աւելի գիտական յօդուածներու:
Դոկտ. Վարդան Դեւրիկեան խօսքին սկիզբը շնորհաւորեց Շուշիի ազատագրման տօնը, որ նոր իմաստ տուաւ հայութեան կեանքին, ապա իր հեղինակած «Չսկսուած եւ չաւարտուած պատերազմը» գիրքը յանձնեց «Ազդակ»-ի խմբագրութեան` յանձին գլխաւոր խմբագիր Շահան Գանտահարեանին:
Անցնելով նիւթին ան ըսաւ, թէ 19 փետրուարին լրացաւ Թումանեանի ծննդեան 150-ամեակը. մեր ժողովուրդը կրցաւ լաւագոյն ձեւով կազմակերպել Թումանեանի նուիրուած ձեռնարկը, որուն ներկայ էր վարչապետն ալ: Իսկ յաջորդ օրը` 20 փետրուարը Սիլվա Կապուտիկեանի 100-ամեակն էր. այդ առիթով այցելութիւն կազմակերպուեցաւ պանթէոն:
Ան նշեց, որ 29-30 մայիս Լեւոն Շանթի նուիրուած գիտաժողով տեղի պիտի ունենայ. 26 սեպտեմբերին պիտի նշուի Կոմիտասի 150-ամեակը, իսկ 30 սեպտեմբերին` Գէորգ Էմինի 100-ամեակը:
Դոկտ. Դեւրիկեան անդրադարձաւ, թէ իւրաքանչիւր յոբելեանի հետ կապուած ի՛նչ տեղի պիտի ունենայ մշակութային գիտական առումով: Ան ըսաւ, թէ մեծագոյն ընդգրկումը ունեցաւ Թումանեանը: Թումանեանի եւ Կոմիտասի տօները ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի մակարդակով կը նշուին: Անոնք ներառուած են ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի տօներուն մէջ: Բաւական տքնաջան աշխատանք կատարուած են Գիտութիւններու ազգային ակադեմիայի, Գրականութեան հիմնարկի եւ մշակոյթի նախարարութեան հաստատութիւններուն միջոցով, որպէսզի նշումները համամարդկային հնչեղութիւն ունենան:
Ան ըսաւ. «Մենք մեծ աշխատանքով ցոյց տուինք ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ին, որ Թումանեան եւ Կոմիտաս համամարդկային արժէքներ են: Եւ այսպէս կանաչ լոյս բացուեցաւ, որ անոնց համար միջազգային երկու ձեռնարկներ կազմակերպուին»:
Դեւրիկեան նշեց, որ Թիֆլիսի մէջ մեծ ձեռնարկ տեղի ունեցած է Թումանեանի նուիրուած, եւ վրացիներուն մօտ զգալի եղած է Թումանեանի նկատմամբ մեծ սէրը: Ան ըսաւ, որ յոբելեանին առիթով Թումանեանի տուն թանգարանին հետ միասին նախաձեռնեցինք Թումանեանի ակադեմական նոր վերահրատարակութեան` նոր վերախմբագրումով եւ յաւելումներով: Արդէն երեք հատորը լոյս տեսած է, եւ մեծ արձագանգներ եղած են տպագրուած հատորներուն մասին:
Ինչ կը վերաբերի Կոմիտասին, Դեւրիկեան ըսաւ, որ Կոմիտասի հանդիսութիւններով արուեստի հիմնարկը կը զբաղի, որովհետեւ անիկա երաժշտագիտութեան եւ արուեստագիտութեան հետ կապուած է: Կոմիտասի գործերը պարփակող արժէքաւոր ժողովածու մը հրատարակուելու վրայ է: Ապա աւելցուց. «Արուեստի հիմնարկի տնօրէնը բաւական մեծ աշխատանք կատարած է, որ կարծեմ սփիւռքին ալ կը հետաքրքրէ. ան հաւաքած է համապատասխան վերլուծութիւններով Կոմիտասի կերպարը արուեստին մէջ, այսինքն` Կոմիտասը պատկերող նկարները եւ քանդակները 1920-ական թուականներէն մինչեւ մեր օրերը: Այս ալպոմին մէջ Կոմիտասը տարբեր տեսանկիւններէն սպառիչ ձեւով ներկայացուած պիտի ըլլայ»:
Ինչ կը վերաբերի Լեւոն Շանթին, դոկտ. Դեւրիկեան ըսաւ, թէ անցեալ տարի գրականութեան հիմնարկը ստանձնեց Շանթի 9 հատորներու ակադեմական վերահրատարակութիւնը: Շանթի հմայքը մինչեւ այսօր դեռ պահուած է. մայիսին տեղի ունենալիք գիտաժողովին տարբեր զեկուցումներով Շանթի ստեղծագործութիւնները պէտք է ամբողջութեան մէջ ներկայացուին:
Ան ըսաւ, որ Օտեանը մեր քով քիչ մը մոռացութեան մատնուած էր, որովհետեւ երգիծանքը միշտ ժամանակին հետ կ՛առնչուի: Օտեանը աւելի շատ կապուած է «Ընկեր Փանջունի»-ի հետ:
Ինչ կը վերաբերի Սիլվա Կապուտիկեանին` ան ըսաւ, թէ Կապուտիկեանը ո՛չ միայն Հայաստանի, այլեւ Ռուսիոյ մէջ մեծ ժողովրդականութիւն ունի: Բնական է, որ այնտեղ ալ տեղի ունենայ իր յոբելեանը:
Խօսքի աւարտին ան ըսաւ, որ գալիք տարի պիտի նշուին հայր Ղեւոնդ Ալիշանի եւ Խրիմեան Հայրիկի ծննդեան 200-ամեակները: Այս առիթով ուժերը պիտի կեդրոնացուին այս երկու նուիրական տօները կազմակերպելու:
