Ժագ Յակոբեանի
Յիսնամեակին Առիթով
Ծնած է Երուսաղէմ, ուր կ՛արձագանգեն մարգարէներու եւ Մեծ Վարդապետին պատգամները…
Այսօր կը տօնենք իր ծննդեան յիսնամեակը` յարգելով ու սիրելով ա՛յն բերքը, զոր Ժագ Յակոբեան նուիրաբերած է հայ գրականութեան:
Հոգեւին մխրճուած սփիւռքի պայմաններու ալիքներուն մէջ, իր տապանը շինած ամրակուռ հայ հաւատքով` կը շրջի ցամաքամասէ ցամաքամաս, միշտ անհանգիստ, միշտ երազելով հայրենի բոյնին ապահովութիւնն ու խաղաղութիւնը: Հայրենի հողէն դուրս` ամէն տեղ զգաց նոյն ցուրտը, ու ջերմութիւն մը գտնելու յոյսը զինք տարաւ երկրէ երկիր. ինք փնտռող` իրեն հետ հայրենի ջերմութիւն մը պարգեւեց ճամբան հանդիպած բոլո՛ր հոգիներուն, առանց դասակարգի ու առանց դաւանանքի խտրութեան, բաւ էր, որ անոնք Ս. Մեսրոպի լեզուն հասկնային:
Զինք տեսնելուդ` պարզ ու համեստ հայու մը ներկայութիւնը կը զգայիր, իր խօսակցութիւնը, իր տողերուն պէս` խիտ ու գեղեցիկ, եղբայրական ջերմութեամբ կը լեցնէր հոգիդ` կը պայծառանար դիմացդ` իր հաւատքին ու քնարին պէս ճշմարիտ: Իր գրածն ու ապրածը, խօսածն ու գործածը ընդհանուր ներդաշնակութիւն մը ունէին: Ինքնամփոփ իր աշխարհին մէջ, զգուշաւոր` ոչ մէկ անձ չխանգարելու:
Իր հատորներուն թիւը կամ ծանրութիւնը` մտածումներու, զգացումներու, երեւակայութեանց գեղեցկութիւնն ու վսեմութիւնը իր մէջ վերածուած են ամէնօրեայ ապրումի, հանգիստի ու վայելքի, փառքի հետամուտ ակնթարթ մը իսկ չունեցաւ, իր քնարին լարերը մնացին միշտ պրկուած` նոր եղանակ մը հնչեցնելու:
Քալեց կեանքի բոլոր մայթերէն ու իր անցած տեղերը զգացին իր ներկայութիւնը, իսկ բացակայութիւնը տրտմութեան ալիքներ բարձրացուց:
Անծանօթ մնաց կեղծիքին առուակի բնականոն շնչառութեամբ, զուլալ ջուրի նման ջինջ է իր ներաշխարհը. կեանքէն կրած հարուածները անսահման ներողամտութեամբ դիմաւորեց, զօրացաւ` հոգեկան ամրոցներ ստեղծելով յաւիտենականութեան ճանապարհներուն. իր մէջ մարդն ու համամարդկայինը, հայն ու համահայկականը, վարդապետն ու վարդապետականը ներշնչման մնայուն աղբիւր դարձած` արձագանգեց տաղերով: Ինք միշտ մնաց մութի մէջ, արմատի նման, ու ծաղկեցուց իր երգը` գարնանային տեսիլքներով:
Նիւթական ոչ մէկ երեւոյթ իր մէջ արժէքի խանդավառութիւն չստեղծեց. այրեց նիւթը իր կեանքի դժնդակ պահերուն իսկ` հակառակ բազմանդամ ընտանիքի հայր ըլլալուն ու գիտցաւ իր երգը հնչեղ պահել: Երբ ուրիշներ իր շուրջը ամրակուռ շէնքեր կը բարձրացնէին` քարի ու երկաթի տոկունութեամբ դարեր դիմանալու, ինք կը բարձրացնէր իր հաւատքի դրօշը հայ մշակոյթի անդաստանին մէջ: Շատերու համար մեծ հոգածութեամբ ու ծախսերով ձեռք բերուած համալսարանական դեղագործի վկայականը, թուղթի ծալուած կտորի մը նման, յաճախ արհամարհեց` գուրգուրալով սպիտակ թուղթերու վրայ, որոնց միջոցով տուաւ իր բալասանը հայ վիրաւոր ու տկար հոգիներու:
Իր կոչումը ընթացիկ դեղագործի սահմաններէն հեռու էր անսահմանութեան հորիզոններով, մարմնէն անդին` հոգին զօրացնող դեղագրեր ստորագրեց` զօրացնելով հայրենակարօտ ու լուսակարօտ բազմութիւնները, երբեմն հայ ուսուցիչի ամպիոնը բարձրացած, երբեմն` հայ գրքի աշտարակին:
Մարդերէն կրցաւ երբեք բան չուզել, փոխարէնը` գիտցաւ տալ. պարկեշտութեան սահմանում մը զինք պահեց ամուր: Մեր օրերու հայ Կանտին ըլլար կարծես, բաժակ մը այծի կաթի փոխարէն` էջ մը Աստուածաշունչով ապրեցաւ: Ու տուաւ «Մեսրոպաշունչ», «Մասիսածին», «Յիսուսաբոյր», «Մեղրալուսին», «Գաղտնի ճամբան», «Ջահերթ», «Կիրակի», «Հայաստանեայց եկեղեցի», «Վերածնունդ» անուններով հատորներ, տուաւ անձրեւի նման ու արեւի, հրճուեցաւ պարարտ հողի աճումներով. գիտակից իր առաքելութեան` երբեք չեղաւ պաշտօնեայ, տիւ ու գիշեր մնաց ոգեղէն տեսիլքով յափշտակուած, մնաց սլացքի մէջ` յափշտակուած Հայաստանեայց եկեղեցիով ու հայաշխարհով:
Զինք ճանչցող ոեւէ անհատ զինք սիրեց եղբօր մը պէս. անսահման ներողամտութեամբ մը կը նայէր իր շուրջ տեղի ունեցող շատ մը անբաղձալի երեւոյթներու:
Տխուր էր մարդերու հանդէպ եւ փախուստ մը ունէր, ինչպէս «Աբուլ Ալան» իր կարաւաններով կը սլանար դէպի արեւը: Միշտ փնտռեց բարին, մեր աշխարհին մէջ` ինքնուրոյն:
Նուիրեալ հասկը հազար կանաչի մէջ կը մնայ հա՛սկ:
Հրճուանքով կ՛ողջունենք իր ծննդեան յիսնամեակը` իրմէ եկած վաստակովը հարուստ ու երախտապարտ:
Յ. ԿԻՒԼՈՅԵԱՆ
