«Թերթ»ի Հարցազրոյցը ՀՅԴ Գերագոյն Մարմինի Ներկայացուցիչ, Աժ Դաշնակցութիւն Խմբակցութեան Քարտուղար Աղուան Վարդանեանի Հետ
Ազգային ժողովի Հայ յեղափոխական դաշնակցութիւն խմբակցութեան քարտուղար Աղուան Վարդանեանը կարծում է, որ Թուրքիայի` ԵԱՏՄ հետ մաքսային համաձայնագիր կնքելու յայտարարութիւնը դեռ ցանկութիւն է, բայց եթէ գործընթաց սկսուի, անհեթեթ է, որ Թուրքիան միանայ համաձայնագրին, երբ ԵԱՏՄ անդամ երկրներից մէկի հետ փակ սահման ունի:
Ըստ նրա, եթէ կրկին առաջ գայ հայ-թուրքական սահմանը բացելու հարցը, եւ ինչպէս հայ-թուրքական արձանագրութիւնների պարագայում կրկին Թուրքիան նախապայմաններ դնի, ապա Հայաստանը պէտք է վեթօ դնի գործընթացին:
Անդրադառնալով Խոսրովի անտառի հրդեհից յետոյ բնապահպանութեան նախարար դաշնակցական Արծուիկ Մինասեանին ուղղուած քննադատութիւններին, այդ թւում` Արարատի մարզպետի կողմից հնչեցուած, Աղուան Վարդանեանն ասաց, որ Արծուիկ Մինասեանն ասել է` ինքը որեւէ խնդիր չունի իրենց հին ընկերոջ` Արամայիս Գրիգորեանի հետ:
«ԹԵՐԹ».- Թուրքիայի տնտեսութեան նախարարը յայտարարել է, որ իր երկիրը մտադիր է մաքսային համաձայնագիր կնքել ԵԱՏՄ-ի հետ: Կարո՞ղ ենք ասել, որ այս քայլով Թուրքիան ճանապարհ է բացում հետագայում ԵԱՏՄ-ին անդամակցելու համար:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Առայժմ գոնէ այն, ինչ յայտնի է, ցանկութիւն է, որը ենթադրում է հետագայ քննարկումներ, զարգացումներ: Աշխարհը միագիծ չէ, շատ բազմակողմանի, բազմաշերտ յարաբերութիւնների կծիկ է իւրաքանչիւր պետութեան համար: Մեզ համար այս հարցը առանձնայատուկ է, քանի որ մենք ունենք որոշակի խնդիրներ, ունենք Թուրքիայի հետ փակ սահման: ԵԱՏՄ մաքսային համաձայնագրին Թուրքիայի միանալու հարցը, ենթադրում եմ, պէտք է քննարկուի նաեւ Հայաստանի հետ: Տեսնենք` ինչ զարգացումներ կը լինեն:
«ԹԵՐԹ».- Ձեր կարծիքով, Հայաստանը պէ՞տք է վեթօ դնի նշուած համաձայնագրին Թուրքիայի անդամակցութեան մասով: ԵԱՏՄ-ի մաքսային համաձայնագրին Թուրքիայի միանալը ենթադրո՞ւմ է, որ հայ-թուրքական սահմանը պիտի բացուի: Ժամանակին հայ-թուրքական արձանագրութիւնները, որով եւս ենթադրւում էր, որ սահմանը պիտի բացուի, տապալուեցին Թուրքիայի նախապայմանների պատճառով, եւ Դաշնակցութիւնն արձանագրութիւններին դէմ էր:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Արդեօք համաձայնագրին միանալը ենթադրո՞ւմ է, որ սահմանը պիտի բացուի: Ե՛ւ Հայաստանը, ե՛ւ Թուրքիան Եւրոխորհրդի անդամ երկրներ են, Առեւտրի համաշխարհային կազմակերպութեան անդամներ են, որտեղ եւս փոխադարձ պայմաններ կան, բայց դա չի ապահովել սահմանի բացումը: Աւելին ասեմ. երբ քննարկւում էին հայ-թուրքական արձանագրութիւնները, եւ օրակարգի հարցերից մէկը նաեւ սահմանի բացման հարցն էր, մեր կուսակցութիւնը ծաւալուն մասնագիտական հետազօտութիւն անցկացրեց, թէ հաւանական բացումը Հայաստանի տնտեսութեան վրայ ի՛նչ ազդեցութիւն կարող է ունենալ. այստեղ բազմաթիւ խնդիրներ կան: Ճիշդ է` այսօր էլ Հայաստան տարբեր ճանապարհներով Թուրքիայից ապրանքներ հասնում են, բայց Թուրքիայի տնտեսութիւնն այնպէս է կառուցուած, որ իր ներքին արտադրողին խթանելու բազմաթիւ պետական մեթոտներ, միջոցներ կան, ինչը կը ստեղծի անհաւասար դաշտ եւ մեր ներքին տնտեսութեան վրայ կարող է ազդել:
Ես չեմ հաւատում, որ Թուրքիան պատրաստ է այսօր միակողմանիօրէն բացել սահմանը, եւ ձեր յիշատակած նախապայմանները հէնց դա են վկայում: Մենք ունենք Թուրքիայի հետ յարաբերութիւնների կարգաւորման մեր հայեցակարգը, որը արձանագրութիւնների նախաստորագրումից յետոյ լաւագոյնս արտայայտուել է Սահմանադրական դատարանի (ՍԴ) որոշման մէջ: Բնական է, որ Հայաստանը պէտք է կարողանայ իր շահերը պաշտպանել: Ո՞ւր կը հասնեն այս քննարկումները, բանակցութիւնները` հետագայում կ՛երեւայ: Հայաստանն իր շահերը միանշանակ պէտք է կարողանայ գնահատել, հետապնդել: Ես չէի ասի, որ Հայաստանը միանշանակ վեթօ պիտի դնի Թուրքիայի` մաքսային համաձայնագրին միանալու հետ կապուած: Բայց այն հայեցակարգը, որը այսօր դրուած է, ՍԴ որոշման մէջ կայ, դրանից անհնար է շեղուելը, դա միանշանակ է: Եթէ որեւէ շեղում նկատուի, ուրեմն պէտք է վեթօ դրուի:
Ի վերջոյ ժամանակը ցոյց տուեց, որ այն բոլոր վտանգները, որ նախանշում էր Դաշնակցութիւնն արձանագրութիւններում, իրական էին: Հետագայում հանրապետութեան նախագահի ելոյթներն այդ թեմայով եւ ՍԴ որոշումը ամբողջովին եկան այդ տեսակէտին:
«ԹԵՐԹ».- Այսինքն դուք դէ՞մ չէք, եթէ Թուրքիան մեզ հետ միասին յայտնուի տնտեսական նոյն կաթսայի, միութեան մէջ, եթէ սահմանը բացելիս նախապայմաններ չլինեն:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Մենք երբեք չենք ասել, որ դէմ ենք Թուրքիայի հետ յարաբերութիւններին: Մենք ասել ենք, որ այս նախապայմաններով անհնար է, սա հարցի լուծում չէ եւ սա վտանգում է Հայաստանի լինելիութիւնը: Բայց եթէ կը գան Դաշնակցութեան նոյն տեսակէտին, ինչին ժամանակին եկան Հայաստանի իշխանութիւնները, եւ յարաբերութիւնները կը կարգաւորուեն առանց նախապայմանների, ի հարկէ բաց սահմանները լաւ են, քան` փակ սահմանները: Այստեղ գերակայ մի խնդիր կայ` անթոյլատրելի է, որ Հայաստանի շահը որեւէ կերպ ոտնահարուի այս կամ այն պետութիւնների հետ յարաբերութիւնների միջոցով: Հայաստանը պէտք է այնքան ուժ եւ կամք ունենայ, որ շարունակի հետեւել իր դրած սկզբունքներին, որոնք, կրկնեմ, ՍԴ-ն արձանագրել է: Անհեթեթ է, որ նոյն մաքսային միութեան մէջ լինի մի երկիր, որը ունի անդամ երկրներից մէկի հետ փակ սահման:
«ԹԵՐԹ».- Պարո՛ն Վարդանեան, անցնենք ներքաղաքական թեմայի. Խոսրովի անտառի հրդեհի շուրջ դաշնակցական նախարար Արծուիկ Մինասեանի հրաժարականի վերաբերեալ խօսակցութիւններին, քննարկումներին, նրա հասցէին հնչող մեղադրանքներին: Չնայած` երէկ Արծուիկ Մինասեանը ասել էր, որ իրեն Դաշնակցութիւնը եւ ՀՀ նախագահն են նշանակել նախարար եւ չի պատրաստւում հրաժարական տալ:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Գիտէք` հրդեհներն այնպիսի երեւոյթ են, տարերային աղէտ, որ ամէն տեղ էլ պատահում են: Նայէք Եւրոպայում, մեր հարեւան Վրաստանում: Մէկ-երկու լրատուամիջոց, լրագրող ինչ-որ բաներ ուղղորդուած նետում են ասպարէզ` արհեստական թեմա է: Արծուիկ Մինասեանը հրդեհաշիջման աշխատանքների աշխուժ մասնակիցներից էր, եւ ուղղակի լուրջ չէ նրա հրաժարականի հարցը քննարկելը:
«ԹԵՐԹ».- Արարատի մարզպետը` Արամայիս Գրիգորեանը, ով նախկինում նաեւ դաշնակցական մասնաբաժինով նախարար էր, Արծուիկ Մինասեանի վերաբերեալ մարզպետարանի պաշտօնական կայքէջում քննադատութիւն է հնչեցրել` մարզպետարանի անունից յօդուած տեղադրելով: Նա խորհուրդ է տալիս Արծուիկ Մինասեանին հրդեհի մեղաւորներին իր շուրջը փնտռել, շնորհակալութիւն յայտնել, որ կամաւորները մարզպետի գլխաւորութեամբ աջակցել են հրդեհաշիջման աշխատանքներին: Նշւում է նաեւ, որ Արծուիկ Մինասեանը մարզպետի դէմ նիւթեր է պատուիրում:
ԱՂՈՒԱՆ ՎԱՐԴԱՆԵԱՆ.- Ճգնաժամային իրավիճակները, ինչպիսին այդ հսկայական հրդեհներն են, ոչ միայն Արարատի տարածաշրջանում, այլ Վայոց ձորի տարածաշրջանում` մի քանի օր առաջ, միշտ սրում են ինչ-որ խնդիրներ: Կարծում եմ` որեւէ լուրջ խնդիր չկայ, երէկ ինքը` Արծուիկ Մինասեանն էր ասել, որ ինքը որեւէ խնդիր չունի Արարատի մարզպետի` մեր հին ընկերոջ` Արամայիս Գրիգորեանի հետ: Այստեղ թէժացնողների որոշակի նշաններ կան, կարծում եմ` կ՛անցնի, հանգիստ եղէք:
