ՔԱՐԼԱ ԵԱՐՏԸՄԵԱՆ
Ա.
Քաղցկեղը փոխանցիկ հիւանդութիւն մը չէ: Ան մարմնի բջիջներու անհաւասարակշիռ եւ անհամաչափ աճն է, որ կը գրաւէ կողքի հիւսկէնները եւ կը կազմէ ուռեցքներ:
Բջիջներու անհաւասարակշռութեան պատճառները շատ են, ինչպէս` դիմադրականութեան համակարգի տկարացումը, ժառանգական տուեալները, կամ անհատին ենթարկումը թունաւոր նիւթերու, ըլլայ ան օդէն, ուտելիլքէն, ծխախոտէն թէ այլ:
Մասնագէտներ, ուսումնասիրելէ ետք այս հիւանդութիւնը, գտած են զայն յառաջացնող պատճառները եւ յանձնարարած են նախազգուշական միջոցներ` անկէ պաշտպանուելու համար:
Քաղցկեղ յառաջացնող ներգործօն պատճառները տոկոսային բաժանումներով`
1.- Ծխելը` պարագաներու 30%
2.- Սնունդի պակասը` պարագաներու 30%
3.- Ժառանգական տուեալը` պարագաներու 15%
4.- Գիրութիւնն ու շարժումի պակասը` պարագաներու 5%
5.- Խմիչքի գործածութիւնը` պարագաներու 3%
Յարակից տուեալներ են նաեւ`
1.- Որոշ տեսակի վարակներ` պարագաներու 5%
2.- Աշխատանքային վտանգաւոր տարրերու ենթարկում` պարագաներու 5%
3.- Թունաւորում` պարագաներու 2%
4.- Թմրեցուցիչի գործածութիւն` պարագաներու 2%
5.- Անդրմանիշակագոյն (UV) շողարձակումներու ենթարկում` պարագաներու 2%
6.- Զանազան այլ տուեալներ` պարագաներու 1%
Ա.- Օրական պէտք է սպառել 600 կրամ կանաչեղէնի եւ պտուղի տեսակներ
Մասնագէտներ կը յանձնարարեն սպառել մեծ քանակութեամբ կանաչեղէն եւ պտուղ` պաշտպանուելու համար քաղցկեղային հիւանդութիւններէ: Փոխանակ 400 կրամ կանաչեղէն եւ պտուղ սպառելու, քանակը պէտք է բարձրացնել 600 կրամի: Բուսատեսակները հարուստ են կենսանիւթերով, հանքային աղերով եւ բնաթելով, որոնք հիմնական սնունդը կը կազմեն մարմնի բջիջներու բնականոն գործունէութեան համար: Անոնք նաեւ կը պարունակեն օգտակար նիւթեր, ինչպէս` փոլիֆենոլները (Polyphenoles), որոնք կ՛օգնեն բջիջներէն վանելու թունաւոր տարրերը, որոնք կրնան փոփոխութիւններ յառաջացնել բջիջներուն մէջ: Այս գործողութիւնը կը կատարուի լեարդին կողմէ` բնախմորները (enzymes) զօրացնելու համար: Իսկ այլ բուսատեսակներ կը գործեն իբրեւ հականեխիչներ: Օրինակ` կաղամբին մէջ տարրեր գոյութիւն ունին, որոնք քաղցկեղի քնացած բջիջներուն մէկ անգամ ընդմիշտ կ՛արգիլեն մեծնալ եւ աճիլ: Իսկ սխտորը ուղղակի դէմ կը դնէ քաղցկեղային բջիջներու գործունէութեան:
Պտուղի եւ բանջարեղէնի տեսակներ սպառելը օգտակար է եւ դէմ կը դնէ քաղցկեղի, սակայն անոնց սպառումը պէտք է կատարել բնականոն ձեւով` զանոնք բաժնելով ճաշաբաժիններու, որովհետեւ իւրաքանչիւրին պարունակութիւնը եւ օգտակարութիւնը կը տարբերի միւսէն: Խաղողը, բրքուկը (broccoli) եւ թութը կը կազմեն ցանկին գլխաւորները: Իսկ չոր բանջարեղէնն ու ընդեղէնները պէտք է մեր ճաշացուցակին մաս կազմեն շաբաթը քանի մը անգամ: Նախընտրելի է որ ընդեղէնները սպառենք իրենց ամբողջական վիճակին մէջ, քանի որ անոնց մէջ կայ մեծ քանակութեամբ բնաթել, որ կ՛օգնէ մարմնի բջիջներէն վանելու թոյները: