Հարցազրոյցը վարեց` ՄԱՐԱԼ ՄԽՍԵԱՆ
Նախորդ շաբաթավերջին «Բեմ 2000» թատերախումբը, համագործակցութեամբ «Յակոբ Տէր Մելքոնեան» թատերասրահի վարչութեան հետ, հանրութեան ներկայացուց «100 տարի ետք կամուրջին տակ» տխուր կատակերգութիւնը, որուն հեղինակն ու բեմադրիչը Վարդան Մկրտիչեանն է: Նիւթին ընտրութեան եւ թատրոնին վերաբերող տեղեկութիւններ ունենալու նպատակով «Ազդակ» հետեւեալ հարցազրոյցը ունեցաւ բեմադրիչին հետ:
«ԱԶԴԱԿ».- Ինչպէ՞ս յղացաք այս թատրերգութեան գաղափարը: Ի՞նչ կը խորհրդանշէ խորագիրը եւ ի՞նչ կը փորձէք փոխանցել հանդիսատեսին:
ՎԱՐԴԱՆ ՄԿՐՏԻՉԵԱՆ.- Այս ներկայացման թեման տարիներէ ի վեր ուղեղիս մէջ կայ, եւ անընդհատ բան մը կը դրդէր զիս, կը յուշէր, որ բան մը կը մօտենայ: Հասաւ ժամանակը, երբ անդրադարձայ, թէ այս ամբողջ թեման` անտուններու վրայ պէտք է բեմին վրայ ներկայացնեմ: Հիմնական խնդիրը այն էր, որ ինչպէս կարելի է կապել այս հարցը Ցեղասպանութեան 100-ամեակին հետ: Անդադար կը մտածէի այդ կապին մասին եւ մտաբերեցի «կամուրջ» բառը, որովհետեւ կամուրջն է հիմնական բառը, որ իբրեւ խորհրդանիշ դրուած է ամբողջ թատրերգութեան մէջ` սկսած խորագիրէն մինչեւ ներկայացման աւարտը: Անմիջապէս բառարանին մէջ ստուգեցի կամուրջ բառին նշանակութիւնը. հոն գրուած էր` փոսի կամ գետի վրայ շինուած ճամբայ. փոխաբերական իմաստով` 2 կէտերու միջեւ եղող կապ: Այստեղէն սկսայ անտուններու մասին մտայղացումս կապել Ցեղասպանութեան 100-ամեակին հետ: Կամուրջը եղաւ հիմնական պատճառը, որ կրցայ կապը գոյացնել::
Խորագիրը բաւական բան կ՛ըսէ: 100 տարի անցած է եւ մինչեւ օրս անտուն մնացած ենք, տակաւին մեր մէջ կան անտուն մարդիկ: Մեզի պէս ազգի մը համար, որ անդադար ոգեկոչումներ կ՛ընենք, հանդիսութիւններ կը կազմակերպենք, լոզունքներ կ՛արձակենք, կարելի էր ասոնց կողքին նաեւ խօսիլ վերանորոգուելու մասին, այդ գծով եւս աշխատանք տանելու: Աշխատանք կը տարուի իրար օգնելով` իրարու ուշադրութիւն դարձնելով: Եթէ 100 տարուան ընթացքին մենք ուշադիր ըլլայինք իրարու, եւ տեսնէինք դէպի ուր կ՛երթանք, 100 տարի ետք այս կացութեան չէինք մատնուեր:
«Ա.».- Թատրոնի պատրաստութիւնը որքա՞ն ժամանակ առաւ, եւ ինչպէ՞ս եղաւ դերասաններուն ընտրութիւնը:
Վ. Մ.- Անտուններուն վիճակը ինծի անընդհատ ցաւ կը պատճառէր, եւ երբ տեսնէի զիրենք փողոցը, կը զգայի իրենց դժուար կացութիւնը: Հարց կու տայի, թէ արդեօք ի՞նչ կարելի է ընել: Իմ մասնագիտութիւնս թատրոնն է, ուստի որոշեցի այս ամբողջ ցաւը թատրոնի ճամբով ներկայացնել: Երանի ամէն մարդ իր մասնագիտութիւնը օգտագործելով կարենար ի յայտ բերել այդ ցաւը եւ օգտակար դառնար անտուն մարդոց, որպէսզի չհասնէինք հոն, ուր հասած ենք: Տարիներու ընթացքին ես հանդիպեցայ տարբեր տեսակի անտուններու:
Գեղարուեստական կառուցուածք մը ունէր ներկայացումը, որովհետեւ հարկ էր թեմա մը ունենալ, որուն միջոցով հանդիսատեսին կարելի պիտի ըլլայ փոխանցել միտքը: Թատրոնի պատրաստութեան տեւողութեան մասին ըսեմ, որ ես շատոնց սկսած էի գրել եւ ամբողջացուցած էի, սակայն թատրերգութեան գրութենէն սկսած մինչեւ բեմ բարձրանալը տեւեց 1 տարի: Հոս կ՛ուզեմ ըսել, որ ես թատերագիր մը չեմ: Ես անձ մըն եմ, որ ազդուած է իր շրջապատէն եւ իր մասնագիտութեան ճամբով ուզած է այս թեման ներկայացնել: Դերակատարներու ընտրութեան առնչութեամբ ըսեմ, թէ 2000 թուականին հիմնած եմ «Բեմ 2000»-ը եւ իւրաքանչիւր ներկայացման ժամանակ ես հաւաքած եմ դերասաններ, չունիմ թատերախումբ: Երբ համոզուիմ ներկայացման մը, նախքան թարգմանութիւնը կամ գրութեան աշխատանքի սկսիլս անպայման կը խօսիմ դերասաններուն հետ: Այն դերասանները, որոնց կը դիմեմ տեսած կ՛ըլլամ բեմերու վրայ եւ գիտցած կ՛ըլլամ անոնց կարողութիւնները եւ ունեցած հնարաւորութեան աստիճանը: Որովհետեւ թարգմանութեան ժամանակ նկատի կ՛ունենամ այդ դերասանը եւ բեմադրութիւնը ինծի համար կը սկսի թարգմանութեան ատեն: Ներկայացման մէջ դերեր ստանձնած էին` Յարութ Թորոսեան (Հայկ), Այտա Սրապոնեան (Սաթենիկ), Անժելինա Սարգիսեան (համր աղջիկ), Քրիսթին եւ Բալիկ Սրապոնեաններ (2 համալսարանական ուսանողներ), Յարութ Սիմոնեան եւ Սիմոն Պէրպէրեան (2 փողոցային տղաք), Կրասիա Սրապոնեան (նոր անտուն մը), իսկ ես ստանձնած էի Զաւէնի դերը, որ բեմին վրայ հաւասարակշռութիւնը պահող անձնաւորութիւն մըն է եւ կը համընկնի իմ բնաւորութեանս հետ:
«Ա.».- Ներկայացման մէջ օգտագործած էք հայերէն լեզուի բոլոր տարբերակները` ռամիկ լեզուէն անցնելով խօսակցական եւ մինչեւ գրական լեզու: Կրնա՞նք խօսիլ այս երեւոյթի մասին:
Վ. Մ.- Ես որպէս թատրոնի մարդ, երբ թատերախաղ մը պիտի բեմադրեմ, կողմ եմ այն լեզուին, որ հարազատ է կերպարին: Ինծի համար անհասկնալի է այն տեսակէտը որ բոլոր դերակատարները խօսին նոյն ոճով: Բեմին վրայ կատարուածը պէտք է ինքզինք արդարացնէ, հարազատ ըլլայ նիւթով, խօսքով, վերաբերումով եւ մարդկային հոգեբանութեամբ: Սակայն կ՛ուզեմ ընդգծել, որ ներկայացման մէջ պէտք չէ շահագործուի ռամիկ խօսակցութիւնը, որովհետեւ այդ պարագային արդէն կը ձախողի որպէս ներկայացում եւ որպէս բեմադրութիւն:
«Ա.».- Առաջին անգամն է, որ «Բեմ 2000»-ը կը գործակցի «Յակոբ Տէր Մելքոնեան» թատերասրահի վարչութեան հետ: Խօսինք այս համագործակցութեան մասին:
Վ. Մ.- 2000 թուականէն ի վեր 5 ներկայացումներով հանդէս եկած է «Բեմ 2000»-ը, սակայն առաջին անգամն է, որ կը համագործակցիմ «Յակոբ Տէր Մելքոնեան» թատերասրահի վարչութեան հետ: Երբ առաջարկեցին ինծի, շատ ուրախացայ եւ մեծապէս շնորհակալ եմ իրենց, որովհետեւ ներկայիս նիւթական կացութիւնը համեմատած անցեալին` նոյնը չէ թատերախաղ մը բեմ բարձրացնելու համար: Հետեւաբար, առանց իրենց համագործակցութեան բաւական դժուար պիտի ըլլար: Առ այդ, աշխատանքը բաժնուեցանք եւ ելանք ճամբայ:
