Մէյրիեն Ֆըրթ «Սէյնթ Քաթրինզ Սթանտըրտ»-ի մէջ անդրադառնալով Սէյնթ Քաթրինզի մէջ Հայոց ցեղասպանութեան յուշակոթողի հիմնարկէքի արարողութեան` կը գրէ. «Յիշատակման ծանր օր մըն էր, սակայն մինչ հողով լեցուն բահը գետնէն բարձրացաւ, հայ համայնքի կեդրոնը մխիթարուեցաւ:
«Կիրակի օր մեծ բազմութիւն մը հաւաքուեցաւ «Մարթինտէյլ ռոտ»-ի կեդրոնին առջեւ` ներկայ գտնուելու համար Սէյնթ Քաթրինզի մէջ Հայոց ցեղասպանութեան յուշակոթողի հիմնարկէքի արարողութեան:
«Յուշակոթողը պիտի յիշեցնէ 100 տարի առաջ օսմանցի թուրք զինուորներու կողմէ 1,5 միլիոն հայերու ջարդը:
«Կեդրոնի վարիչ եւ տեղւոյն Ցեղասպանութեան 100-ամեակի յանձնախումբի ատենապետ Կերի Գաւազանճեան զայն կենսական նկատեց` ոգեկոչելու համար 100-ամեակը` «ահաւոր ոճիրի մը, որ ծրագրուած ու գործադրուած էր այն տարածքին մէջ, որ այսօր ծանօթ է իբրեւ Թուրքիա»:
«Յուշակոթողը պիտի ծառայէ իբրեւ «ժողովուրդի մը սպանութեան մնայուն վկայութիւն մը», ըսաւ Գաւազանճեան:
«Մինչ բազմաթիւ երկիրներ, ներառեալ` Քանատան, 1915-1923 դէպքերը ճանչցած են իբրեւ ցեղասպանութիւն, բոլորը անոնց օրինակին չեն հետեւած:
«Թուրքիա կ՛ընդունի, որ բազմաթիւ հայ քրիստոնեաներ բախումներու ընթացքին սպաննուեցան, երբ Հայաստան մաս կը կազմէր Պոլիսէն կառավարուող կայսրութեան, սակայն կը մերժէ, որ անիկա ցեղասպանութիւն մըն էր:
«Որովհետեւ թրքական կառավարութիւնը կը փորձէ պատմութիւնը վերախմբագրել, մենք յանձնառու ենք զայն նշելու այնպէս ինչպէս որ էր», ըսաւ Գեղարդ վրդ. Քիւսպեքեան` նախքան յուշակոթողի կառուցման վայրի հողը օրհնելը:
«Արարողութեան հողը բերուած էր պատմական Հայաստանէն, այն վայրէն, որ այսօր ծանօթ է իբրեւ Թուրքիոյ Էրզրում քաղաքը, ուր 200 հազար հայեր կ՛ապրէին: Հողը խառնուեցաւ քանատական հողին` հետ իբրեւ «մարդկային իրաւանց եւ արդարութեան նկատմամբ իմացեալ յանձնառութեան» մը խորհրդանիշ, ըսաւ Գ. վրդ. Քիւսպեքեան:
«Կեդրոնի քարտուղար Սեւակ Պելեան յայտնեց, որ հայ համայնքը «շնորհակալ է այն երկիրին, ուր մարդու իրաւունքները յարգուած են եւ հայ ժողովուրդի պատմութիւնը` ճանչցուած»:
Պելեան հայ համայնքին կոչ ուղղեց յարատեւելու: «Պիտի շարունակենք պայքարիլ մինչեւ արդարութիւն ստանանք», ըսաւ ան:
«Սէյնթ Քաթրինզի հայ համայնքը հայկական ամէնէն հին հայ համայնքներէն մէկն է եւ կազմուած է 1890-ական թուականներուն», ըսաւ Պելեան: Քաղաքը այսպիսով կը միանայ քանատական շարք մը այլ քաղաքներու, որոնք Ցեղասպանութեան նուիրուած յուշակոթողներ կանգնեցուցած են:
«35 հազար քանատական տոլար արժող յուշակոթողը 7 ոտք լայնք եւ 10 ոտք բարձրութիւն ունի եւ գործն է Համիլթընի մէջ գործող ճարտարապետ Ժան Անթիքեանի: Անոր վրայ նշուած պիտի ըլլան անունները Հայաստանի վեց նահանգներուն, ուր կը բնակէին գրեթէ բոլոր զոհերը: Պիտի ներառէ կրակ մը, որ կը խորհրդանշէ զոհերուն յաւիտենական յիշատակը եւ գլխուն պիտի ունենայ փիւնիկ մը` խորհրդանշելով մոխիրէն վեր բարձրանալով վերապրելու հայ ժողովուրդին յանձնառութիւնը:
«Յուշակոթողը նաեւ պիտի ներառէ խաչքար մը` հայ ժողովուրդին քրիստոնէութեան հետ կապը խորհրդանշելու համար:
«Մինչեւ օրս յուշակոթողին համար հարկ եղած գումարին 60 առ հարիւրը հաւաքուած է: Գաւազանճեան տեղւոյն հայ համայնքին կոչ ուղղեց` աջակցելու ծրագիրին եւ օժանդակելու գումարի ամբողջացման:
«Կը նախատեսուի յուշակոթողին բացումը կատարել 2016-ի ապրիլին»:
