Ակնարկ
Ցեղախումբ, Հապա Ի՞նչ…
Երրորդ էջի մէջ տուինք կարեւոր մասերը Թուրքիոյ վարչապետին յայտարարութեան: Իւրկիւպլիւ, որուն օրերը թէեւ համրուած են, բայց անպայման որ կը ներկայացնէ իր երկրին պաշտօնական տեսակէտը, քանի որ նախքան այդ յայտարարութիւնը տեսակցած է ապագայ վարչապետ Տեմիրելի, արտաքին գործոց նախարար Ըշըգի եւ Ընդհանուր սպայակոյտի պետին հետ, ուղղակի կը սպառնայ Պոլսոյ յոյներուն:
«Եթէ մէկ թուրքի արիւն հոսի Կիպրոսի մէջ, չեմ կրնար երաշխաւորել Թուրքիոյ յոյներուն ապահովութիւնը: Սեպտեմբեր 6-7 դէպքերը կրնան կրկնուիլ»:
Պետական պատասխանատուութեան գիտակից մարդու մը արտայայտութիւններ չեն ասոնք, եւ զարմանալի պիտի ըլլային ազգի մը ճակատագիրը վարող ոեւէ այլ վարիչի բերնին մէջ, բայց գերազանցապէս իրաւ կը հնչեն Թուրքիոյ վարչապետին պարագային:
Ճիշդ տասը տարի առաջ, 1955 սեպտեմբեր 6-7 գիշերը, թուրք խուժանը, թուրանական մոլեգնութեամբ մը, յագուրդ կու տար իր ցեղային հիմնական «առաքինութեան»` քանդումի մոլուցքին:
Մէկ գիշերուան մէջ տասնեակներով եկեղեցիներ հրկիզուեցան, գերեզմանատուներ սրբապղծուեցան, յոյներու պատկանող խանութներ քանդուեցան ու սկսաւ կողոպուտը` մոլեգնած խուժանի մը վայրագութեամբ:
Այս բոլորը կատարուեցան թուրք ոստիկանութեան մեղսակցութեամբ, պետական վարիչներու համամտութեամբ եւ քաջալերանքով:
Պոլսոյ դէպքերը մէկ գիշերուան մէջ փճացուցին այն, ինչ որ Աթաթիւրք երկար տարիներով աշխատած էր պարտադրել համայն աշխարհին. արդիական եւ քաղաքակիրթ Թուրքիոյ մը դրսերեւոյթը` աշխատելով ծածկել անդարմանելիօրէն հիւանդ ներքինը:
Երբ վարչապետ Իւրկիւպլիւ այդ դէպքերուն յիշեցումով կը սպառնայ Պոլսոյ յոյներուն, իր մէջ անպայմանօրէն կը խօսի սուլթան համիտներու, թալէաթներու եւ Էնվերներու Թուրքիան, այն, որ հաւատարիմ կը մնայ ցեղին դարաւոր «արժանիքներուն»:
Սխալը գործուած է: Քաղաքական խոշոր սխալ մը, զոր մեղմացնել կը ջանայ հանրապետութեան նախագահ զօրավար Կիւրսել` վարչապետին ջղայնութեան վերագրելով շաբաթ գիշերուան յայտարարութիւնը:
«Թուրքիա ցեղախումբ չէ,- կ՛ըսէ Կիւրսել,- պետութիւն է: Կրնայ իր միջոցներով կարգադրել ներքին խնդիրները` պետական ուժին կռթնած»:
Իրողութիւններն ու դէպքերը կը հաստատեն հակառակը: Թուրքիոյ հին թէ նոր պատմութեան կապուած բոլոր եղելութիւնները աւերի ու կոտորածի պատկերով կը ներկայանան համայն աշխարհին:
Այդ պատկերը կրնայ ստեղծել միայն ցեղախումբ մը, որ անթափանցելի է մարդկային ու քաղաքակրթական արժէքներուն համար:
Հայաստան
Արամ Գաթանեան` Օփերայի
Առաջին Ղեկավար
Արամ Գաթանեան Երեւանի երաժշտանոցը աւարտած եւ ասպարէզ իջած է 1951-ին` ղեկավարելով Շոսթաքովիչի հինգերորդ համերգը: Այնուհետեւ ղեկավարած է Լիսթի, Կարայեւի, Շթրաուսի, Ռոտիոն Չետրինի զանազան գործերը: Հուսկ, ուրեմն, ձգած է «Ֆիլհարմոնիա»-ն եւ անցած` «Օփերա»-ին: Ան վերջերս ղեկավարած է Արամ Խաչատուրեանի «Սպարտակ»ը- ի ներկայութեան հեղինակին, որ յայտարարած է, թէ լուսաւոր ապագայի մը առջեւ կը գտնուի Գաթանեան: Սթրաւինսքիի «Իտիփոս արքա»-ն արժանացած է Շոսթաքովիչի գնահատանքին:
Արամ Գաթանեան անցեալ տարուընէ Երեւանի օփերայի առաջին խմբավար նշանակուած է:
Նոր Գիրք
Ամէն ազգային գրականութիւն, գրական գագաթներուն առընթեր, կ՛ունենայ նաեւ իր համեստ մշակները, որոնց թէեւ ոչ մեծ, այսուհանդերձ կարեւոր ծառայութիւնները պէտք չէ մոռցուին: Հայ գրականութեան մէջ այդպիսի հեղինակներէն Ալեքսանդր Ծատուրեան, որուն կեանքին եւ ստեղծագործութեան մասին բաւական բան գրուած է: Վերջերս, բանաստեղծին ծննդեան 100-ամեակին առիթով, լոյս տեսած է Յարութիւն Ֆելեկեանի «Ալեքսանդր Ծատուրեան» մենագրութիւնը:
«Ալեքսանդր Ծատուրեանը 90-ական թուականներին ամէնից տարածուած, ժողովրդական բանաստեղծն էր, դպրոցում անգիր սովորում էինք նրան եւ հանդէսներին ամէնից շատ նրա բանաստեղծութիւններն էին արտասանում», գրած է Աւ. Իսահակեան` տալով նաեւ այդ ժողովրդականութեան պատճառը, բացատրութիւնը. «Մեր պատանեկութեանը, Ռուսաստանի մռայլ իրականութեան մէջ, ծարաւ լոյսի եւ ազատաշունչ խօսքի, ոգեւորւում էինք նրա երգած ժողովրդական զգացմունքներով, գաղափարներով»:
Դառն եղած են ապագայ բանաստեղծին մանկութեան եւ պատանեկութեան տարիները: Փոքր տարիքին կորսնցուցած է իր ծնողքը եւ ապրուստի համար ստիպուած է ծանր աշխատանքներու լծուիլ:
Նախնական ուսումը ստացած է իր ծննդավայրի ծխական դպրոցին մէջ: Երբ ապարդիւն անցած են բարձրագոյն կրթութիւն ստանալու անոր ջանքերը, յաճախած է Թիֆլիսի արհեստաւորներու դպրոցը:
Գրականութեան ասպարէզին մէջ իր ուժերը փորձած է թարգմանութիւններով: 1891-ին, 1898-ին եւ 1901-ին հրապարակ հանած է երեք հատորներ, երկուքը` բանաստեղծութեան եւ մէկը` երգիծական: Հետագային հրապարակ հանած է ռուսական բանաստեղծութիւններէ կատարած թարգմանութիւններու հաւաքածոն:
1917 մարտ 31-ին Թիֆլիսի մէջ մեռած է թոքախտէ:
