«ԹԵՐԹ»
Թուրք յայտնի պատմաբան, Հայոց ցեղասպանութիւնը ճանաչող Թաներ Աքչամը «Թարաֆ» պարբերականում հրապարակուած իր հերթական յօդուածում գրել է, որ Թուրքիայում պատմութեան` մասնաւորապէս Հայոց ցեղասպանութեան մասին խօսելը երկու կարեւոր համոզմունքից է սնւում: Յօդուածը ներկայացնում ենք մասնակի կրճատումներով.
«Առաջին համոզմունքն այն է, որ մարդիկ հաւատում են, թէ 1915-ին տեղի ունեցածը յանցագործութիւն չի եղել: Այսինքն հարցը Ցեղասպանութեան հայեցակարգի մէջ չի տեղաւորւում: Դա ամբողջովին սխալ է… Ասում են` եթէ մի պետութիւն իրեն վտանգի մէջ է զգում, կարող է աքսորել քաղաքացիներին, իսկ դրա ընթացքում եթէ քաղաքացիների մի մասը զոհուել է, գուցէ ցաւալի իրականութիւն է, սակայն յանցագործութիւն չի համարւում:
Երկրորդ համոզմունքն այն է, թէ 1915-ի մասին ինչ-որ բան ասելը թուրք ազգին սեւացնել, մեղադրել է նշանակում, քանի որ նրանք, ովքեր ասում են` «Հայոց ցեղասպանութիւն եղել է», ասում են` «մեր պապերը մարդասպան են, թուրքերը մարդասպան են»: Շատերը դա որպէս անձնական վիրաւորանք են ընդունում:
Արդիւնքում` թուրք լինելու եւ 1915-ին հայերի սպաննուելու մասին խօսել չկարողանալու միջեւ չափազանց ուժեղ կապ կայ: Այդ կապն ինչպէ՞ս է հնարաւոր կտրել: Թուրք լինելով` «1915-ին հայեր են սպաննուել» ասել հնարաւո՞ր է:
Այո՛, հնարաւոր է: Հրանդ Տինքը հայ լինելու համար սպաննուեց:
Օկիւն Սամասթը նրան սպաննեց թուրքականութեան անունից: Այսօր, երբ ասում ես «Սամասթը մարդասպան է», շատ քիչ մարդ է դա որպէս թուրքերի հասցէին զրպարտութիւն կամ թուրքերի ճակատին սեւ բիծ դնել ընկալում:
Մարդիկ Օկիւն Սամասթին մարդասպան կոչելու եւ թուրքականութեան միջեւ կարողանում են տարանջատում դնել, սակայն նոյնը չեն կարողանում 1915-ի սամասթների` Թալէաթի, Էնվերի ու Ճեմալի համար անել:
Արդեօք Սամասթի հարցում կեցուածքը 1915-ի համար կրկնել հնարաւո՞ր է: Այո՛, հնարաւոր է:
Դրա համար քաղաքական գործիչները թուրք լինելու եւ 1915-ին իրականացուած սպանութիւնն իր անունով կոչելու միջեւ առկայ կապը պէտք է կտրեն…»:
