Տողու Էրկիլ թրքական «Թուտէյզ Զաման» օրաթերթին մէջ լոյս տեսած իր «Հայկական վէրք, թրքական խելացնորութիւն» խորագիրով յօդուածին մէջ կը գրէ.
«Կարդացէք ապրիլ 21-ին «Պիանեթ» կայքին վրայ Նիլայ Վարտարի կողմէ ներկայացուած պատմութիւնը:
«Նազլը Էսինա կը պատկանի արեւելեան Թուրքիոյ մէջ 1915-ի աղէտին ընթացքին բռնի իսլամացուած հայ ընտանիքի մը: 13 տարեկանին ան իր ծագումին մասին կ՛իմանայ: Այժմ ան 38 տարեկան է եւ 35 տարեկանին քրիստոնեայ մկրտուած է:
«Ան իր բառերով կ՛ըսէ, թէ 1990-ական թուականներուն քրտական ըմբոստութեան պատճառով ընտանիքին համար աւելի դժուար դարձած է Թունջելիի (Տէրսիմ) մէջ ապրիլը: Ընտանիքը ստիպուած եղած է փոխադրուիլ Պոլիս:
«Էսինա միշտ հարց տուած է, թէ ինչո՛ւ իր ընտանիքի անդամներուն թիւը փոքր է, երբ զիրենք շրջապատող քրտական ընտանիքները թուով շատ մեծ էին:
«Իր հօր մահէն ետք իր հօրեղբայրը ընտանիքի բոլոր անդամները կանչած է եւ անոնց պատմած` իրենց ընտանիքին իսկական պատմութիւնը: Անոնք հայեր էին, որոնք հայկական ջարդերու ընթացքին բնաջնջուած էին: Անոնցմէ քիչեր միայն անտառին մէջ պահուըտելով կամ թուրք զինուորներէն պահուըտելով` վերապրած եւ սկսած են աշխատիլ Տէրսիմի քիւրտ-ալեւի երեւելիներուն մօտ:
«Անոր մեծ հօր անունը դարձաւ Հասան: Ան ամուսնացաւ իր մէկ ազգականին հետ, որ իր կարգին իր ինքնութիւնը կը պահէր: Թէեւ ալեւիները աւելի մեծաթիւ եղող սիւննի իսլամ թուրքերուն կողմէ խտրականութեան կ՛ենթարկուէին, անոնք այդ ինքնութեան ներքոյ ապրեցան:
«Նազլը Էսինա կամովին փափաքեցաւ դարձեալ քրիստոնեայ դառնալ: Ութ ամիս կրօնական ուսումէ ետք ան եկեղեցիի մը մէջ մկրտուեցաւ:
«Այժմ Էսին կը հաւատայ, որ ինք կը կրէ այն մշակոյթը, որ իր մեծ հայրերը ստիպուեցան լքել: Այս զգացումը իր եւ իր տարաբախտ ժողովուրդին պարտադրուած հաւատքի մը դէմ դիմադրութեան ձեւ մըն է:
«Ան կ՛ուզէր իր 4 տարեկան տղան արձանագրել հայկական վարժարանի մը մէջ, սակայն թուրք պաշտօնատարներ պահանջեցին, որ փաստէ, թէ հայ է: Ան իր հայ ըլլալը փաստելու համար դատարան դիմեց: Պաշտօնատարները իր ծագումը ճշդելու համար շատ ժամանակ չվատնեցին: Այժմ Էսինան իր փոքր տղայէն հայերէն կը սորվի:
