ՄԱԿԱՐ, ի Գաղիա
Գարուն է: Օրացոյցի պարզ գրուած օրերուն մէջ կան նաեւ կարմիրներ: Կարմիր նշուած կիրակի մը Քրիստոսի հրաշափառ յարութիւնը կը տօնենք` բարեկամներով, շարայական կերուխումով, փաստելու համար, որ մարդ ոչ միայն բանիւ Տեառն կ՛ապրի, այլ նաեւ` հացիւ, խորովածով, օղիով, անուշապուրով: Միութիւններ ճաշկերոյթ կը կազմակերպեն… հասոյթի համար: Վարժուած ենք:
Զատիկէն ետք կարմիրով գրուած թուականը ապրիլ 24-ն է: Ամէն հայ այդ մասին կը խօսի, չխօսի ալ` կրծքանշան մը կը կրէ:
Արմենակ միշտ ըսելիք ունի, գաղտնի սպասարկութեան տեղեկահաւաքի բծախնդրութեամբ կը հետեւի հայ կեանքին, ամպագորգոռ ճառերուն, միւսներուն: Լսողի պէտք ունի: Խօսափող չունի, գիտէ, որ գէթ Էլպիսը, Մակարուհին եւ ես կը լսենք զինք:
Կիրակի կէսօրէ ետք Էլպիսին հետ եկաւ:
Հազիւ տեղաւորուած` Արմենակ սկսաւ տոպրակը պարպել:
– Այս տարի որպէս մակնիշ-պիտակ ամէն բանի վրայ կը կպցնենք 100-ԱՄԵԱԿ: Հայաստան գացող խումբերու, զբօսաշրջային, մարզական, երէցներու, նկարիչներու, գրողներու, ծիածանի գոյներով միութիւններու, մկրտութեան եւ ամուսնութեան, ճաշկերոյթներու, նախաճաշներու, պարահանդէսներու… Այժմ ամէնուն վրայ կայ 100-ԱՄԵԱԿ-ի պիտակ, ինչպէս որ շապիկներու ներսը գրուած կ՛ըլլայ Պանկլատէշ, Մաքաօ, Մարոք…
– Կը դժգոհիս, երբ բան չեն ըներ, կը դժգոհիս, երբ կ՛աշխատին:
– Անցեալ տարի ալ նոյնը ըրին, բայց 99-ամեակ չգրեցին: Հայաստան երթալ-գալը ի՛նչ կապ ունի ամեակի հետ: Խորհրդային օրերուն ալ կ՛երթային, հիմա ալ կ՛երթան: Պարախումբի ելոյթը ինչո՞ւ 100-ամեակի պիտի ըլլայ, առաջին անգամը չէ, որ պարախումբեր ելոյթներ կ՛ունենան: Այդ ըսելով` բռնագրաւուած Հայաստա՞նը պիտի ազատագրեն, մեռելնե՞րը պիտի ողջցնեն:
Փորձեցի կարծիքները ամփոփել:
– Արմենա՛կ, գիտես, այդպէս ժողովուրդը արթուն կը պահեն:
– Ո՛չ, Մակա՛ր, այդպէս չէ, իրենց կարեւորութիւնը ցոյց տալու համար բաներ մը կ՛ընեն, թանին ջուրը կ՛աւելցնեն, այնքան որ թանին մէջ մածունին համը կորսուի: Թերթի մը մէջ յաջորդ օրն իսկ մոռցուելիք լուսանկարին համար հոգի կու տան, այդ ալ կը կոչեն` 100-ամեակի առիթով…
– Այդ կ՛ընեն, որպէսզի չմոռցուինք:
– Ո՛չ, Մակա՛ր, այդ կ՛ընեն, որպէսզի իրենց անձերը չմոռցուին: Չեն վարանիր ուրիշի գրած լատինատառ հայերէնը կարդալ բեմերէ, իրարու ձեռքէ խօսափող կը փախցնեն, օտարի մը երկու խօսքը լսելու համար կարմիր գորգ կը փռեն:
– Եթէ այդ ալ չընեն…
– Իմաստունի շապիկ հագած` կ՛ըսեն «պատմական Հայաստան», եւ կը զարմանա՞նք, երբ բազմագոյն մտաւորականներ եւ քաղաքական գործիչներ, ներառեալ թուրքեր, մեզ կը մխիթարեն Ցեղասպանութեան ճանաչում հոլովելով, առանց հայոց հայրենիքի ամբողջացման մասին բառ մը իսկ ըսելու:
Արմենակ դեռ կրնար խօսիլ, եթէ Էլպիս եւ Մակարուհի սուրճը չբերէին, Սուրիայէն ստացուած թերթանուշով: Արմենակ լակոնական ձեւով եզրակացուց.
– Շրթներու ծառայութեամբ մեզ մխիթարողները մեզի՞ կը ծառայեն, թէ՞ բան չնշանակող խօսքերով մեզ կը ծառայեցնեն իրենց շահերուն: Մարշէ տէ տիւփ, կ՛ըսէ ֆրանսացին… Փառատենչիկներ կամ խաբուած միամիտներ…
– Արմենա՛կ, 100-ամեակը նորոյթ է, մայրերը տօնական օրերուն նոր հագուստ կը գնէին իրենց սիրասուններուն, կ՛ըսէին` «ճիճիշ»…
27 մարտ 2015
