ՄԱԿ-ի կողմէ մշակուած մանուկներու իրաւունքներուն մասին բանաձեւուած 5-րդ յօդուածը կը շեշտէ մանուկներու խնամքին եւ պաշտպանութեան համար ծնողներուն եւ ընտանիքին ունեցած առաջնային դերը: Այս դերը կը վերաբերի ծնողներուն կողմէ ցուցաբերուած ուղղութիւններուն, որոնք երեխային կարողութիւններու զարգացման պիտի նպաստեն:
Մեծ է թիւը ա՛յն մանուկներուն, որոնք իրենց շատ փոքր տարիքէն (երբեմն` միայն քանի մը ամսու) խնամք կը ստանան իրենց ընտանեկան յարկէն դուրս, մանկամսուրի մը մէջ: Այս պարագային, երեխային ստացած խնամքին փորձառութիւնը բոլորովին տարբեր կ՛ըլլայ տան մէջ ունենալիք փորձառութենէն. արդեօք որքանո՞վ մանուկը թիւ 5 յօդուածին համապատասխանող իր իրաւունքը կը ստանայ:
Երկարատեւ զանազան ուսումնասիրութիւններ կատարուած են երեխաներու ստացած խնամքի փորձառութիւններուն վերաբերեալ: Մասնագէտներ գործածած են տարբեր եղանակներ եւ չափած են երեխաներու զարգացման տարբեր երեսները` ֆիզիքական առողջութիւն, իմացական-մտային զարգացում եւ ընկերա-զգացական զարգացում: Հետեւեալները Միացեալ Նահանգներու մէջ կատարուած ուսումնասիրութեան մը* ներկայացուցած արդիւնքներն են, որոնք կը վերաբերին փոքր տարիքին մանկամսուրներու խնամքին յանձնուած երեխաներուն:
Խնամքի Որակ
Գնահատումը կատարուած է` նկատի ունենալով մանկամսուրին մէջ խնամքի ենթակայ երեխաներու եւ խնամատարներու թիւի համեմատութիւնը, մանկամսուրին ֆիզիքական միջավայրը եւ խնամատարին յատկանիշները (ուսում, փորձառութիւն, երեխաներու հետ վարմունք): Ահազանգային եզրակացութիւնը եղած է այն, որ մանկամսուրներուՆ մեծամասնութիւնը ունեցած է անընդունելիօրէն ցած որակ: Այս եզրակացութեան կողքին, ի յայտ եկած է նաեւ, որ բարձրորակ խնամքի պարագային, երեխաները աւելի՛ լաւ արդիւնք տուած են մտային եւ լեզուական աշխատանքներու ընթացքին, խաղի ժամանակ աւելի՛ գործակցած են խնամատարին եւ այլ փոքրիկներու հետ: Մանկամսուրի բարձրորակ խնամքը իր դրական ազդեցութիւնը ունեցած է նաեւ տունէն ներս երեխային եւ մօր միջեւ գոյութիւն ունեցող յարաբերութեան որակին վրայ: Աւելի՛ն. մանկամսուրի մէջ լաւորակ խնամքի արժանացած երեխաները ապագային, իրենց մանկապարտէզի տարիներու վերջաւորութեան, աւելի՛ լաւ յիշողութեան ունակութիւն ունեցած են, իսկ 15 տարեկանին անոնց իմացական կարողութիւնը աւելի՛ բարձր եղած է, վարմունքային խնդրայարոյց երեւոյթներն ալ` նուազ:
Խնամքի Տեւողութիւն
Մանկամսուրներու մէջ շատ ժամանակ անցուցած երեխաները նուազ յարաբերութիւններ ունեցած են իրենց մօր հետ. նաեւ իրենց վարմունքային հարցեր դրսեւորելու եւ հիւանդանալու համեմատութիւնը աւելի բարձր եղած է: Ընդհանուր առմամբ, շաբաթը 30 ժամէն աւելի մանկամսուրին մէջ ժամանակ անցուցած երեխաներուն զարգացումը սպասուածէն պակաս եղած է:
Ընտանիքի Եւ Ծնողական Ազդեցութիւն
Ընտանիքներուն եւ ծնողներուն ազդեցութիւնը չէ տկարացած մանկամսուրի խնամքին պատճառով: Ծնողներ նշանակալից դեր խաղացած են իրենց զաւակներուն զգացումները կանոնաւորելու կապակցութեամբ: Յատկապէս կարեւոր ծնողական ազդեցութիւններ նկատուած են երեխաներու կարիքներուն դրական հակազդեցութիւն ունենալը եւ անոնց իմացական գրգիռ տալը: Օրինակ, մանկամսուրի խնամքի որակին եւ տեւողութեան ոչ դրական ազդեցութիւնները ի զօրու եղած են միայն ա՛յն պարագային, երբ մայրերը տունէն ներս ոչ դրական հակազդեցութիւն ցուցաբերած են: Այս երկարատեւ ուսումնասիրութեան շա՛տ կարեւոր մէկ եզրակացութիւնը այն է, թէ արդիւնքները ցոյց կու տան, որ ընտանեկան ազդակները նկատելիօրէն աւելի՛ ազդու են եւ աւելի՛ հաստատ նախագուշակներ են երեխաներու զանազան վարմունքներու համար, քան` մանկամսուրի մէջ երեխաներուն ունեցած փորձառութիւնները (որակ, տեւողութիւն): Իմացական, ընկերա-զգացական եւ Ֆիզիքական զարգացումին վերաբերեալ ամէնէն վատ արդիւնքները կը դրսեւորուին, երբ թէ՛ տան եւ թէ՛ մանկամսուրի խնամատարութեան պայմանները վատորակ ըլլան:
Այս ուսումնասիրութիւնը կը հաստատեն այլ հետազօտողներու եզրակացութիւնները: Այսպէս, երեխային ստացած խնամքին տեւողութիւնը այնքան կարեւոր չէ, որքան` այդ խնամքին որակը: Աւելի՛ն. կը շեշտուի այն դրական ազդեցութիւնը, որ ծնողներն ու ընտանիքը ընդհանրապէս կ՛ունենան իրենց տեւական եւ անմիջական գուրգուրանքին ենթակայ, կամ` մանկամսուրներու մէջ խնամք ստացող երեխաներու զարգացման վրայ: Հետեւաբար, մանկամսուր յաճախող երեխան, իր ընտանիքին եւ ծնողքին հետ ունեցած յարաբերութիւններուն ընթացքին, եթէ ստանայ բարձրորակ խնամք, այսինքն` գուրգուրանք եւ զգացական, ընկերային ու մտային որակաւոր առաջնորդութիւն, ինքնաբերաբար կը տիրանայ 5-րդ յօդուածով բնորոշուող մանուկներու իրաւունքին:
Ս.Ե.
*NICHD (National Institute of Child Health & Human Development) Early Child Care Network, 2010
