Խմբագրական «Գանձասար»-ի (Մարտ Բ./2015) . Մեծարելով Հայ Կինը

8 մարտը աշխարհին մէջ կը նշուի որպէս Կիներու միջազգային օր: Այս օրուան հետ առնչուած պատմական առաջին իրադարձութիւնը տեղի ունեցած է 8 մարտ 1857-ին, երբ Նիւ Եորքի մէջ հագուստեղէնի եւ հիւսուածեղէնի գործարաններու կին աշխատաւորներ բողոքի ցոյցեր կատարած են ու դժգոհած իրենց աշխատանքային ծանր պայմաններէն եւ ցած աշխատավարձերէն:

Հետագային, տարբեր ժամանակներու, ծնունդ սկսած են առնել ֆեմինիստական շարժումներ, որոնք ձեւաւորած են ֆեմինիզմ հասկացողութիւնը:

Ֆեմինիզմը ընդհանուր առմամբ կը ձգտէր սեռերու հաւասարութեան` ընկերային, տնտեսական թէ քաղաքական դաշտին մէջ, կը պայքարէր վերացնելու կիներու շահագործումը, տղամարդու բացարձակ իշխանութիւնը, կնոջ լուսանցքային դեր վերապահող կարծրատիպերն ու վերջապէս ստեղծելու այնպիսի միջավայր, ուր կին արարածը կը վայելէ հաւասարութիւն, ազատութիւն եւ արդարութիւն` ներգրաւուելով քաղաքական թէ հասարակական տարբեր ոլորտներու մէջ:

Հայկական իրականութեան մէջ, պատմութեան տարբեր հանգրուաններուն, հայ կինը պայքարած է ե՛ւ իր սեփական ազատութեան, ե՛ւ իր ազգի գոյութեան համար: Փառանձեմը իր հայու նկարագիրով, Սրբուհի Տիւսաբը իր գրիչով, Սօսէ մայրիկը իր հրացանով կը սահմանեն հայ կնոջ ազատութեան ամբողջական ըմբռնումը:

Հայ կինը իւրայատուկ դերակատարութիւն ունեցած է նաեւ Հայաստանի առաջին անկախ Հանրապետութեան ժամանակաշրջանին, այսօր եւս մեծ ներգրաւուածութիւն ունի ան ազատ ու անկախ մեր հայրենիքի տարբեր ոլորտներուն մէջ:

Եթէ Ա. Համաշխարհային պատերազմի տարիներուն ի գործ դրուած Հայոց ցեղասպանութիւնը եկաւ խլելու հայ կնոջ արժանապատուութիւնը, ընդհատելու անոր զարգացման բնական հոլովոյթն ու իր պապենական հողին վրայ ապրելու ու արարելու հնարաւորութիւնը, ապա եղեռնէն վերապրած հայ կինը վճռեց կրկին ապրիլ ու ծնունդ տալ սերունդներու, յառաջանալ ու սատարել հայկական առողջ միջավայրի ստեղծման:

Սուրիահայ իրականութեան մէջ հայ կինը, ապրելով հանդերձ արեւելեան պահպանողական միջավայրի մէջ, մեծապէս ներգրաւուեցաւ ազգային եւ հասարակական կեանքին մէջ: Երկրի եւ համայնքի զարգացման հոլովոյթին համահունչ ընթացաւ սուրիահայ կնոջ զարգացումը:

Ինքնադրսեւորման ու ազատագրման իր նկրտումներուն մէջ սուրիահայ կինը աշխատեցաւ առաւելաբար ստեղծել ազգային, բարոյական արժէքներու վրայ հիմնուած միջավայր եւ դարձաւ յառաջադէմ ընկերակիցը այր մարդուն` շարունակելով իրագործել իր առաքելութիւնը որպէս կին եւ մայր:

Ահա թէ ինչո՛ւ հայ կինը մասնաւորապէս քայլ պահելով ժամանակակից աշխարհի զարգացումներուն եւ ազատատենչ գաղափարներուն հետ, կոչուած է ապահովելու սեփական ազատութեան եւ ընտանեկան առողջ կառոյցի ներդաշնակութիւնը` յառաջանալով մէկտեղ պահպանելու մեր ազգային աւանդոյթներն ու բարոյական ըմբռնումները: Ան պէտք չէ դառնայ կրող ըսին սովորութիւններուն, քաղքենիացած արժէքներուն եւ օտարոտի բարքերուն, որոնք կը ներմուծուին հայ ընկերութեան մէջ` քանդելու համար հայկական աւանդական մեր արժէքները:

Հայկական մեր միջավայրին մէջ թէեւ կը շարունակեն գլուխ ցցել խտրականութեան, կնոջ դերակատարութեան նսեմացման երեւոյթներ, անոնց դէմ պայքարելու կոչուած են սակայն տղամարդն ու կինը հաւասարապէս:

Տղամարդն ու կինը գործընկերներ են վերջապէս, որոնք միասնաբար, եւ ոչ թէ դէմ առ դէմ կանգնելով պիտի բարելաւեն մեր հասարակութիւնը:

Զ. Պ.