ՄԽԻԹԱՐ ՀԱՅՐԱՊԵՏԵԱՆ
Յունուարի վերջին թուրքական մամուլում հրապարակուեց Տարտանելի (յայտնի է նաեւ Չանաքքալէի կամ Կալիփոլիի պատերազմ) 100-ամեակը նշելու կապակցութեամբ Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարութեան պատրաստած յատուկ օրացոյցը, որի ապրիլ ամսուայ հատուածում մի շարք լուսանկարների կողքին էր նաեւ Ծիծեռնակաբերդի` Հայոց ցեղասպանութեան զոհերի յիշատակին նուիրուած յուշարձանի պատկերը:
Թուրքական մամուլը կատարուածը որակում էր որպէս գայթակղութիւն, Թուրքիայի արտաքին քաղաքական գերատեսչութիւնում խուճապի էին մատնուել, կասեցուել էր օրացոյցի տարածումը: Ընդդիմադիր Ժողովրդահանրապետական կուսակցութեան նախաձեռնութեամբ հարցը Թուրքիայի խորհրդարանի օրակարգում յայտնուեց: Ստեղծուած իրավիճակում քեմալական կուսակցութիւնը, որն իր պատմութեան ողջ ընթացքում հանդէս է եկել հայերի դէմ ուղղուած քաղաքականութեամբ, իսկ Հայոց ցեղասպանութեան հարցում` մշտապէս ժխտողական դիրքորոշում ունեցել, առիթը բաց չթողեց կատարուածի համար խիստ քննադատութեան ենթարկել ոչ միայն արտաքին գործերի նախարար Մեւլութ Չաւուշօղլուին, այլեւ իշխող Արդարութիւն եւ բարգաւաճում կուսակցութեանը` նախագահ Թայիփ Էրտողանի եւ վարչապետ Ահմեթ Տաւութօղլուի գլխաւորութեամբ: Իր հերթին, արտաքին գործերի նախարարութիւնն յայտարարեց, որ հետաքննութիւն է սկսել` պարզելու, թէ ո՛վ է կանգնած դրա յետեւում:
Միջադէպից գրեթէ մէկ ամիս է անցել, սակայն ե՛ւ թուրքական մամուլը, ե՛ւ արտաքին գործերի նախարարութիւնը, ե՛ւ անգամ Թուրքիայի գլխաւոր ընդդիմադիր կուսակցութիւնը լռում են: Կատարուածի վերաբերեալ վերջին մէկ շաբաթուայ ընթացքում ամբողջ Թուրքիան պապանձուել է:
Հարց է առաջանում, թէ ինչպէս է Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարութիւնը նման պատասխանատու գործում այդքան մեծ «բացթողում» արել: Իսկ այդ հարցը տարատիպ վարկածներ է առաջ բերում:
Պէտք չէ բացառել այն, որ գուցէ այս ամէնը նախապէս ծրագրուած էր Էրտողանի կողմից: Չէ՞ որ Թուրքիան յաւերժ չի կարող ժխտել պատմական իրողութիւնը, չէ՞ որ ինքը Թուրքիան գիտակցում է, որ Հայկական հարցի լուծումը, նախեւառաջ, ձեռնտու է հէնց Թուրքիային: Մի հարց, որն արդէն հարիւր տարուց աւելի գերտէրութիւնների ձեռքին Թուրքիայի վրայ ճնշում գործադրելու քաղաքական գործիք է դարձել: Կասկածից վեր է, որ թուրք առաջնորդները երազում են օր առաջ լուծել այս հարցը, այլ բան է, որ ոչ ոք չի ցանկանում իր վրայ վերցնել այդ ահռելի պատասխանատուութիւնն ու անշնորհակալ գործը: Ուստի սոյն համատեքստում պէտք չէ բացառել, որ Ծիծեռնակաբերդի յուշահամալիրի լուսանկարն օրացոյցում էր յայտնուել հէնց Էրտողանի պատուէրով` հասարակութեան արձագանգը ստուգելու նպատակով: Թէեւ այս տարբերակը սակաւ համոզիչ է թւում, բայց չմոռանանք, որ քաղաքականութեան մէջ որեւէ բան բացառել պարզապէս չի կարելի:
Ի հարկէ, դժուար է ստոյգ գնահատական տալ կատարուածին, առաւել եւս` այդ մասին այլեւս գրեթէ ոչինչ չի խօսւում: Սակայն մէկ բան վստահօրէն կարող ենք փաստել, որ միջադէպը պատահականութեան արդիւնք լինել չէր կարող` ի հեճուկս Ժողովրդահանրապետական կուսակցութեան պատգամաւոր Սերտար Սոյտանի յայտարարութեան, ով չէր բացառում, որ արտաքին գործերի նախարարութիւնում տեղի ունեցածը կարող է պատահականութեան հետեւանք լինել:
Յաւելենք, որ Ծիծեռնակաբերդի լուսանկարը տեղադրած «յանցագործին» յայտնաբերելու եւ պատասխանատուութեան ենթարկելու համար Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարարութիւնը հետաքննութիւնը սկսել է շուրջ մէկ ամիս առաջ: Թուրքիայի իշխանութիւնները, անշուշտ, դեռ վաղուց ունեն այս հարցի պատասխանը, սակայն ինչ-ինչ պատճառներով նրանք լռում են:
«Թուրքագիտական փորթալ»
